رفع دغدغه‌ها با اجرای نظام جدید مسابقات قرآن/ از حضور جدی‌تر رسانه تا رقابت‌های تیمی و جشنواره‌ای
گروه مسابقات: رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه با اشاره به اینکه نظام جدید برگزاری مسابقات قرآن تهیه شده و بعد از اجرای آزمایشی آن و احصاء نظرات اساتید، در مورد آن تصمیم‌گیری خواهد شد، گفت: در این روش از طراحی سامانه‌ای برای ثبت اعتراضات و تلاش برای برگزاری مسابقات تیمی در کنار مسابقات اصلی در نظر گرفته شده است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، این روزها تنها مسئول قرآنی که خود را بیش از هر زمان و بیش از هر مسئول دیگری در برابر خیل انتقادات و پیشنهادات می‌بیند، رئیس مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف و امور خیریه است. رئیس مرکز امور قرآنی که این روزها بیشتر از هر وقت دیگری در رسانه‌ها پاسخگوی انتقادات و دریافت پیشنهادات است در گفت‌وگویی مشروح با ایکنا و در محل استودیوی «مبین» جهاد دانشگاهی به سوالات خبرنگاران این رسانه پاسخ داد. گفت‌وگویی که در آن از نزدیک بودن زمان نهایی شدن نظام جدید برگزاری مسابقات خبر داده و البته تلاش کرده است تا جزئیاتی کلی و سربسته از این نظام را تشریح کند تا غافلگیری اصلی از این نظام جدید در زمان ابلاغ نهایی آن، صورت گیرد.
حجت‌الاسلام حسینی در این گفت‌وگو از رفع شدن دغدغه‌های اساتید و چهره‌های قرآنی پس از اجرا شدن نظام جدید مسابقات، صحبت به میان آورده است، البته این خبر با لحنی گفته شد که امیدواری خاصی در آن نسبت به روزهای آینده و روزهای پس از اجرایی شدن نظام جدید، حس می‌شد.
بخش اول این گفت‌وگوی مشروح در ادامه آمده است.
به عنوان اولین سوال، با وجود سپری شدن چند ماه از مسابقات سراسری قرآن کریم در ارومیه، پرونده این مسابقات بسته شده یا خیر؟
اتفاقاتی و تغییراتی که این روزها توسط جامعه قرآنی در ارتباط با مسابقات قرآن مطرح شده است، اینگونه نبوده است که صرفاً ناظر به اتفاقاتی باشد که در دوره چهلم و در ارومیه رخ داده است. مطالبی که بعدها توسط بخشی از جامعه قرآنی در پویش قرآنیان و یا اساتید و چهره‌های قرآنی مطرح شد، ناظر به توقعی که جامعه قرآنی در قبال ترویج بنیادین و یک تحول اساسی در فضای رقابت‌های قرآنی کشورمان دارند، بود.
برگزاری مسابقات در شهر ارومیه فرصتی شد برای اینکه مطالبی که در طول سال‌های گذشته در ارتباط با ابعاد فنی و اجرای مسابقه مطرح می‌شد به صورت جدی‌تری در حاشیه این مسابقات مطرح شود.
من به عنوان یک نیروی قرآنی که در چهار دوره اخیر مسابقات سراسری قرآن مسئولیت برگزاری آن را برعهده داشته‌ام، نقاط قوت خیلی زیادی برای مسابقات ارومیه می‌بینم، وقتی این مسابقات را با مسابقات گیلان، کرمانشاه و تبریز مقایسه می‌کنم به جهات متعددی نقاط قوتی را برای آن می‌بینم که بیان آنها نیاز به فرصت دارد. من حاضر هستم نشست‌هایی با همین موضوع برگزار شود تا دقیق در مورد آن صحبت شود و گفته شود در ارومیه چه اتفاقاتی افتاد.
اما در ارومیه، شاهد اعتراضات زیادی بودیم.
برخی اعتراضات، اعتراضاتی است که هر ساله در مسابقات صورت می‌گیرد. ممکن است یک شرکت‌کننده نسبت به نمره خود معترض باشد که این اعتراضات مانند روند هر ساله رسیدگی شده و پاسخ آن داده شده است و لذا ما هیچ پرونده بازی از اعتراضات نداریم که بگوئیم اعتراضی صورت گرفته و ستاد عالی مسابقات به آن نپرداخته باشد. در واقع هر اعتراضی هم که بوده است به آن پرداخته شده است.
شما در سوال ابتدایی خودتان به موضوع بسته شدن یا نشدن پرونده مسابقات ارومیه اشاره کردید، پیشنهاداتی که در حال حاضر وجود دارد اینگونه نبوده است که ناظر به دوره چهلم باشد و ما بگوئیم در قبال مسابقات ارومیه این اتفاق افتاده است.
در پیشنهاد رسمی که توسط پویش قرآنیان(پویش تغییر به نفع ترویج) ارائه شد و روش جشنواره‌ای را به جای مسابقات قرآن ارائه دادند، اینگونه نیست که این پیشنهاد صرفاً ناظر به اتفاقات دوره چهلم باشد و ما نیز به دنبال آن اتفاقات چنین پیشنهادی را دریافت کرده باشیم.
حرفهایی که ما در مورد تغییر مسابقات می‌زنیم، بسیار به حرف‌های گفته شده در پویش قرآنیان نزدیک است. این نزدیکی به حدی است که برخی از دوستان نزدیک و همکاران که نمی‌دانستند در پویش دخیل نیستیم، تصور کرده بودند که این مطالب از سوی خود ما در حال مدیریت است، در حالی که بخشی از قرآنیان به صورت آزاد و خودجوش و مردمی این کار را مدیریت می‌کنند.
شخصاً خیلی خوشحال هستم که پویش حرفهایی را می‌زند که بنده در سه سال گذشته تلاش می‌کردم، این تغییرات را در مسابقات به وجود بیاورم و با ایستادگی و مقاومت جامعه قرآنی مواجه می‌شدم.
آنقدر برگزاری مسابقات به روش موجود اصالت پیدا کرده و حیاتی شده است که هر وقت می‌خواستیم تغییری را به وجود بیاوریم برخی از داوران و متسابقان به نوعی مقاومت می‌کردند.
قبل از سطح‌بندی افراد بسیار اندکی به دنبال این بودند در مسابقات اول، دوم یا سوم شوند، وقتی نظام سطح‌بندی صورت گرفت همان چیزی را مطرح کرد که الان پویش دنبال می‌کند. پویش می‌گوید مسابقات باید به صورت غیر حضوری برگزار شود و شرکت‌کنندگان در مسابقات آثار خود را ضبط و ارسال کنند تا حساسیت‌ها و اضطراب‌های سالن از بین برود. سطح‌بندی مسابقات به همین خاطر انجام شد که شرکت‌کنندگان دیگر اضطراب اول یا دوم شدن را نداشته باشند و براساس نمره در سطح خاصی قرار بگیرند.
ما سه سال است که مسابقات تواشیح را به این صورت(غیر حضوری) برگزار می‌کنیم. به یاد دارید وقتی آن مسابقات اصلاح شد چه واکنش‌هایی را شاهد بودیم. این آغازی بر تغییراتی که ما دنبال می‌کردیم، بود، اما واکنش‌هایی که نشان داده شد، کاملاً دست ما را می‌بست، یعنی هر تغییری که ما می‌خواستیم، اعمال کنیم، منتظر بودیم که واکنش خاصی را مشاهده کنیم.
شما در گفت‌وگوهای اخیر، تقریباً از اجرا نشدن طرحی که پویش قرآنیان مطرح کرده‌اند، سخن گفته‌اید، علت آن چه چیزی می‌تواند باشد؟
برای اینکه رویه‌ای که در این سه سال خواستیم، اعمال کنیم و با واکنش منفی مواجه شدیم، دوباره تکرار نشود، پیشنهاد اینکه یکباره مدل جشنواره جایگزین مسابقه شود هم شاید مقداری قابل تأمل باشد. به نظر می‌رسد اگر می‌خواهیم آسیب‌های مسابقات فعلی را رفع کنیم، باید حداکثر تلاش خود را به کار گیریم تا ایرادات مرتفع شود، ضمن اینکه باید در کنار آن، مدل‌های دیگر مسابقات را نیز به وجود بیاوریم.
الان که این مدل انحصاری شده و افراد منافع خودشان را پیوند خورده به این موضوع می‌دانند، حاضر نیستند این وضعیت به هم بخورد. اگر در کنار آن بتوانیم مدل‌های دیگری را هم طراحی کنیم، یعنی برگزاری مسابقات به صورت تیمی، به صورت آکادمی و جشنواره‌ای را اجرا کنیم، می‌تواند کم کم مزایای داوری به سبک جدید و برگزاری به سبک جدید را به جامعه قرآنی نشان دهد و برخی از اصلاحاتی که می‌تواند به این شیوه باشد، مرتفع کند.
با توجه به فضای خوبی که برای تغییر و تحول مهیا شده است، آن مدلی که ما خودمان فکر می‌کردیم، مدل مطلوبی است، ویرایش کرده و طی روزهای آینده نشست‌هایی را خواهیم داشت تا همه پیشنهادات و نظرات دریافت و مورد بررسی قرار گیرد تا اگر به یک اتفاق نظر رسیدیم، بتوانیم هم در مسابقات سراسری تغییراتی را به وجود بیاوریم و هم موضوع جشنواره‌ای که دوستان پیشنهاد دادند، بررسی و به عنوان یک بخش آغاز کنیم تا اگر در آینده جامعه نخبگان و فرهیختگان به این نتیجه رسیدند که روش فعلی کاملاً بایستی تعطیل شود و جشنواره جایگزین آن شود، این کار را انجام دهیم.
در سند راهبردی مسابقات قرآن که در یک سال‌و‌نیم گذشته ستاد عالی هماهنگی مسابقات قرآن آن را تدوین کرده است یکی از پیشنهادات اصلی که در آن سند هم پیش‌بینی شده بود، برگزاری مسابقات به سبک آکادمی بود. مدلی که در برخی رویدادهای بین‌المللی دیگر در دنیا مورد استفاده قرار گرفته و ما مطالعات تطبیقی خوبی بر روی آنها انجام داده‌ایم، رویدادهای مختلفی همچون جایزه نوبل، المپیک، اسکار و... که ما می‌توانستیم از آنها الهام بگیریم، مطالعه شد و کارکردهای آنها در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی احصاء شدند تا بتوانیم از آنها استفاده کنیم.
با شبکه قرآن و معارف سیما نیز هماهنگی‌هایی صورت گرفته است تا گروه تدوین سند بتوانند در چند برنامه تلویزیونی آن را معرفی کنند. در کانال مسابقات هم به مرور آن سند را معرفی می‌کنیم تا نظر جامع قرآنیان را بگیریم و پیوست‌ها و ضمائم را ملاحظه کنیم.
این مواردی که مطرح شد از جمله تیمی شدن مسابقات و ... همه در چهل و یکمین دوره مسابقات سراسری قرآن اجرایی خواهد شد؟
روش تیمی روشی بوده که ما تقریباً یکسال در مورد آن کار کرده‌ایم، نه برای اینکه در چهل‌و‌یکمین دوره مسابقات این شیوه را دنبال کنیم، بلکه به عنوان یک مسابقه جدید در قالب مسابقات تیمی؛ بنابر این بوده است که کار آن را آغاز کنیم و اگر مقداری محدودیت‌های اجرایی که وجود دارد، مرتفع شود، امسال کار آن به صورت آزمایشی نمایش داده میشود و نقطه نظرات اساتید و کارشناسان اخذ میشود تا اگر نیاز به تکمیل داشت، صورت بگیرد.
اگرچه آن مدلی که بر روی آن کار میشود، همین مسابقات فعلی است که با یک روش خاصی برگزار خواهد شد که فکر می‌کنم بسیاری از اعتراضاتی که الان به سیستم فعلی وجود دارد، مرتفع خواهد شد.
مسابقات ما الان به گونه‌ای برگزار میشود که اگر افراد اعتراض داشته باشند، ولو اینکه به گوش ما نیز برسد، داوران فرصت نمی‌کنند آن اعتراض را به صورت صحیح بررسی کنند.
در آن روشی که ما طراحی کرده‌ایم مسابقات به گونه‌ای برگزار میشود که به نوعی چیزی شبیه ویدئوچک خواهیم داشت و اگر اعتراضی در سامانه ثبت شود، داوران ملزم هستند که یک بار چک کنند. این موضوع یک آیین‌نامه برای خود دارد و اینگونه نیست که هر شخصی بیهوده اعتراضی را ثبت کند. اگر فرد، شانسی اعتراضی را ثبت کند بدون اینکه نسبت به ادعای خودش اطمینان داشته باشد، نمره منفی دریافت خواهد کرد. هر کدام از این آیتم‌ها که گفته میشود در جلسات کارشناسی مورد گفت‌وگو و بحث قرار خواهد گرفت تا در هفته‌های آینده به نتیجه‌ای برسیم.
ابعاد بسیار مختلفی دارد که هم در بحث داوری، هم در بحث نظارت و هم در بعد رسانه‌ای بسیاری از دغدغه‌هایی که جامعه قرآنی دارند، مرتفع خواهد کرد.
برای اینکه راحت‌تر داوران و اساتید بتوانند در مورد این روش تصمیم بگیرند به صورت آزمایشی و مدل یک بار آن را اجرا می‌کنیم تا همه تماشا کنند و آن وقت مشاهده خواهیم کرد که آیا این شیوه دغدغه‌ها را مرتفع خواهد کرد یا خیر. اگر آن کار تولید شود در مجامعی که اساتید و داوران و یک سری از متسابقان پیشکسوت حضور دارند، نمایش داده خواهد شد.
زمان این اجرای آزمایشی مشخص هست؟ و اگر هست قرار است چه زمانی این کار صورت گیرد؟
بنای ما بر این است که طی یک ماه آینده این کار به اتمام برسد، چون اگر نتوانیم در این بازه این کار را به انجام برسانیم، مقداری اعمال در مسابقات آینده سخت خواهد شد.
در واقع این شیوه به دیگر رشته‌های مسابقات اضافه میشود؟
خیر؛ آن مسابقات تیمی و جشنواره‌ای است که اضافه میشود، این روشی است که در مسابقات اعمال میشود.
حتماً باید این آزمایش در مسابقات اوقاف صورت بگیرد؟ آیا نمی‌شود مسابقات در سطح پایین‌تر که در طول سال توسط دستگاه‌ها برگزار میشود به عنوان مدل آزمایشی مورد استفاده قرار داد؟
ما این موضوع را در مسابقه رسمی انجام نمی‌دهیم، بلکه به صورت آزمایشی اجرا میشود که در آن رقابتی نباشد. اینکه دیگر دستگاه‌ها حاضر باشند که چنین کاری را انجام دهند، مشخص نیست. ما بایستی این کار را در سطح بالایی انجام دهیم. آزمایشی که انجام می‌دهیم دقیقاً با داوران طراز اول و متسابقان درجه اول انجام میشود تا این اجرای آزمایشی نزدیک به مدل برگزاری مسابقات با همان اقتضائات باشد. سطح مسابقات پایین‌تر به گونه‌ای نیست که بتواند حساسیت مسابقات ما را القاء کند، لذا ممکن است اگر آنجا اجرا شود، گفته شود این آزمایش در آن مسابقات جواب داده است.
بحثی که بعد از مسابقات ارومیه شکل گرفت، فشردگی برگزاری رشته‌های مختلف در مسابقات بود، آیا همچنان این اصرار وجود دارد که همه این رشته‌ها همزمان با هم برگزار شود یا در این شیوه و روش جدید برای این موضوع هم فکری شده است؟
در روشی که ما پیشنهاد داده‌ایم، دقیقاً این موضوع مرتفع میشود. من چون نمی‌خواهم بخش‌های مختلف را آشکار کنیم، نخواستم تمام جزئیات را به صورت کامل تشریح کنم؛ چرا که تشریح ناقص یک برنامه برداشت‌هایی به مخاطب می‌دهد و بعد قضاوت‌هایی صورت می‌گیرد. حضرت امیر(ع) فرموده‌اند: «إِظْهارُ الشَّيْءِ قَبْلَ أَنْ يُسْتَحْكَمَ مَفْسَدَةٌ لَهُ» قبل از اینکه یک کار محکم شود، بیان شود مفسده دارد؛ چرا که هرکسی یک تجزیه و تحلیلی ارائه می‌دهد و کار از بین می‌رود. از این جهت ما تصمیم گرفتیم ابتدا کار را به خوبی ساخته و پرداخته کنیم و بعد این کار را نمایش دهیم و جزئیات کلی آن را بیان کنیم.
اما در پاسخ به سوال شما دقیقاً این دغدغه‌ای که سوال شد به صورت کامل در این موضوعی که ما الان داریم، پیش‌بینی می‌کنیم مرتفع شده است. بعد از اجرای آزمایشی کار را پخش خواهیم کرد و در مورد آن توضیح خواهم داد.
سوال دیگر در مورد میزبانی هر ساله مسابقات است، الان چند سال است که میزبان مسابقات از قبل معرفی میشود، اما با این وجود شاهد ضعف‌هایی اساسی در میزبانی هستیم، آیا از الان برای مسابقات اراک و پوشش ضعف‌های ارومیه فکری شده است یا خیر؟
مادامی که ما نخواهیم یک تیم دائمی را برای بحث اجرائیات مسابقات آماده کنیم، کمابیش این اشکالات وجود خواهد داشت. زمانی یک استان میزبان یک دوره میشود، شاید تا 30 سال بعد میزبان نشود. در این مدت همکارانی که یک بار این تجربه را پیدا کرده‌اند یا بازنشسته شده و یا منتقل شده‌اند و تنها افراد نادری باقی می‌مانند که این تجربه را دارند.
ما شاهد هستیم در برخی کارهای ملی و بین‌المللی در کشور با اینکه هر سال یک نهاد و یک دستگاه آن را انجام می‌دهد، باز هم در کار نواقصی وجود دارد، چه برسد به اینکه یک بار یک استان یک کار ملی را انجام دهد. ضمن اینکه ما نمی‌خواهیم بحث میزبانی را از استان‌ها بگیریم و مایل هستیم با برگزاری مسابقات در استان‌های مختلف این فضای قرآنی در استان‌ها توزیع شود. اما به هر ترتیب یک مقدار مرکز قرآنی سازمان اوقاف بایستی تیمی را ممهز کند تا فقط و فقط در کار مسابقات باشد.
سازمان برگزاری مسابقات منظورتان هست، همان چیزی که در زمان برگزاری مسابقات سراسری قرآن در ارومیه نیز در مورد آن بحث کردید؟
مرکز قرآنی سازمان اوقاف، یک مرکزی صرفاً برای برگزاری مسابقات نیست، قریب به 30 شناسه برای فعالیت‌های قرآنی سازمان اوقاف تعریف شده است که از توسعه فعالیت‌های قرآنی در بحث موقوفات قرآنی و ستاد حفظ قرآن تا آموزش‌های مجازی، مراکز شبانه‌روزی، برگزاری آزمون‌ها و اعزام‌هایی که به دیگر کشورها داریم، شامل میشود. کارهای بسیار متنوعی در مرکز انجام میشود که با تعداد نیروی بسیار اندک این کارها صورت می‌گیرد.
من به طور قاطع می‌گویم که هیچ مجموعه‌ای در جامعه قرآنی به چابکی مرکز امور قرآنی سازمان اوقاف نیست، مرکز قرآنی اوقاف نهایتاً با 15 نیرو در حال فعالیت است که در طول سال باید مسابقات بین‌المللی، مسابقات ملی از شهرستانی تا کشوری، محافل قرآنی، ماه رمضان، ترتیل‌خوانی، مراکز قرآنی بقاع متبرکه، کمک هزینه تحصیلی که به قاریان و حافظان داده میشود، اعزام‌ها، اردوهای آمادگی و بسیاری از فعالیت‌های دیگر را مدیریت کند. در طول سال اینها مشغول هستند.
ما بایستی به جهت ساختاری یک تغییر دیگری را هم به وجود بیاوریم. در این موضوع در سه سال گذشته اقداماتی انجام داده‌ایم، بخش قرآنی سازمان اوقاف در استان‌ها ساختار نداشت و مجموعه قرآنی نهایتاً یک کارشناس زیرمجموعه معاونت فرهنگی بود. با فعالیت‌هایی که صورت گرفت، اداره امور قرآنی هر کدام از اوقاف استانی تشکیل شد و الان با توجه به مطالعاتی که در ستاد عالی مسابقات انجام داده‌ایم و تجربیاتی که به دست آورده‌ایم، معتقد هستیم بایستی یک مجموعه‌ای برای برگزاری مسابقات ممهز کنیم؛ چرا که شناسه مسابقات یک شناسه در کنار سایر شناسه‌های ما نیست، یک کاری است که در موضوعات مختلفی که الان در کشورها در حوزه‌های هنری و ورزشی و اگر بود یک سازمان برای آن تشکیل می‌دادند. یعنی حتی اگر مرکز قرآنی کل توان خود را برای برگزاری مسابقات بگذارد باز هم نیرو کم می‌آورد. ما همه این فعالیت‌ها را با 15 نیرو انجام می‌دهیم. ما در حال تلاش هستیم و امیدواریم با همکاری دوستان در سازمان اوقاف بتوانیم این کار را انجام دهیم.
اگر این اتفاق بیفتد الان که در آستانه مسابقات بین‌المللی هستیم، آن تیم کماکان بدون اینکه هیچ دغدغه‌ای داشته باشد متوجه مسابقات ملی و ... می‌ماند. ساماندهی داوران برای برگزاری مسابقه در 400 نقطه، برگزاری صحیح مسابقات، ارتقاء مسابقات و برگزاری در ابعاد مختلف و البته اثرگذاری در ابعاد مختلف کار بزرگی است.
اینکه مسابقات قرآنی یک آسیب‌هایی دارد، درست است، اما اینکه یک فرصت بسیار بزرگی هم برای جامعه قرآنی است و یک نمایش بسیار بزرگی از دستاوردهای قرآنی نظام است هم ببینیم.
برخی فکر می‌کنند خروجی مسابقات همان پنج نفر که رتبه می‌آورند، هستند، در صورتی که اینگونه نیست. ما شاهد ایجاد انگیزه و گسترده شدن فضای قرآنی هستیم. بسیاری را دیده‌ام که به نیت کسب رتبه در مسابقات حضور نمی‌یابند. حافظان قرآنی که احساس می‌کنند، مسابقات فرصت خوبی است تا در یک رقابت سالم محفوظات خود را مرور کنند، زیاد هستند. آنها دنبال انگیزه‌ای هستند تا محفوظات خود را مرور کنند. اینگونه آزمون‌ها و مسابقات بسیار برای حفاظ مثمرثمر است.
ادامه دارد ...
