نقش صوت و لحن در تلاوت خاشعانه/ قاری خود را در محضر خدا ببیند
گروه فعالیت‌های قرآنی- نماینده ایران در دوره آتی مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی، تلاوت خاشعانه را چیزی فراتر از اصوات، الحان، علوم و فنون تلاوت دانست و گفت: اینگونه تلاوت وابستگی مطلق به صوت و لحن ندارد.
مختار دهقان، قاری ممتاز و نماینده ایران در دوره آتی مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، در خصوص تلاوت خاشعانه و ویژگی‌های فنی این نوع از تلاوت قرآن به ارائه تعریفی از خشوع در تلاوت پرداخت و بیان کرد: خشوع در لغت به معنای فروتنی و تذلل است که با خضوع مترادف است.
وی با بیان اینکه خشوع بیشتر در مورد قلب انسان و باطن او به کار می رود، اما خضوع بیشتر در مورد اعضا و جوارح و ظاهر انسان است، ادامه داد: به عبارت دیگر خضوع قابل رؤیت است اما خشوع نه. لذا اگر کسی در شناخت خداوند به درجه‌ای برسد که غیر از او چیزی نبیند، میوه و ثمره این شناخت، خاشع شدن قلب او نسبت به پروردگار خواهد بود که این خشوع قلبی، خضوع را به همراه دارد.
قاری، خود را در محضر خدا ببیند
وی اضافه کرد: یعنی کسی که قلبش خاشع شده باشد این خشوع در رفتار او نیز سرایت کرده و در ظاهر نیز نسبت به حضرت حق فروتن و خاضع است، حال با توجه به این موضوع در تعریف تلاوت خاشعانه می‌توان گفت که تلاوت خاشعانه، تلاوتی است که در آن قاری، با توجه به شناختی که نسبت به خداوند متعال و کلام او پیدا کرده، قلبش چنان مملو از عشق و معرفت الهی شده است که در هنگام تلاوت هر آینه خود را در محضر خداوند می بیند، که رسیدن به این درجه، کاری بس دشوار، اما دست‌یافتنی است.
نقش صوت و لحن در تلاوت خاشعانه
این قاری قرآن، تلاوت خاشعانه را چیزی فراتر از اصوات، الحان، علوم و فنون تلاوت دانست و تصریح کرد: اینگونه تلاوت وابستگی مطلق به صوت و لحن ندارد، لذا برای خودم بارها پیش آمده است که در جلسات سنتی، قرآن را از دهان کسانی شنیده‌ام که هیچگونه آشنایی با الحان عرب نداشته‌اند و با لهجه فارسی تلاوت می‌کردند اما چنان تلاوتشان به عمق وجود نفوذ کرده که از شنیدنش سیر نشده‌ام.
نماینده ایران در دوره آتی مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی با بیان اینکه، تلاوت خاشعانه، مستقیما تحت تاثیر تقوا و ایمان قاری قرار دارد، عنوان کرد: این طور نیست که کسی از پیش قصد کند تلاوتی خاشعانه داشته یا فنونی را یاد بگیرد تا تلاوتی خاشعانه داشته باشد، چون اینگونه تلاوت هرگز ارادی نیست، بلکه توفیقی است.
وی در همین زمینه اضافه کرد: به عنوان نمونه وقتی از استاد محمد اللیثی که تلاوت‌های بسیار زیبایی از وی به یادگار مانده است در مورد بهترین تلاوت عمرشان سوال می‌شود، این استاد به تلاوت سوره آل عمرانی که در ایران خوانده است، اشاره می‌کند که می‌دانیم آن تلاوت بی‌نظیر، تحت تاثیر ذکر روضه حضرت اباعبدلله(ع) و شهدای دشت کربلا شکل گرفته است.
این قاری ممتاز کشور بیان کرد: البته اشتباه برداشت نشود، منظور این نیست که صوت، لحن و یا علوم دیگر مانند آشنایی با معانی و تفسیر هیچ نقشی در شکل‌گیری تلاوت خاشعانه ندارند، بلکه منظور این است که این موارد لازمه شکل‌گیری تلاوت خاشعانه نیستند.
رشد چشمگیر هنر تلاوت/ قرائت مقدمه است
وی در ادامه توضیح داد: به فضل الهی در چند سال اخیر شاهد رشد چشمگیر هنر تلاوت در کشورمان هستیم، اما نباید از این نکته غافل باشیم که این هنر باید در خدمت آیات الهی باشد تا زمینه تأمل و تفکر در این آیات را به وجود آورد و نهایتا منجر به عمل به کلام الهی و سعادت شود، از همین روست که مقام معظم رهبری تقریبا در تمامی دیدارهایی که با قرآنیان دارند این نکته را گوشزد می‌کنند که قرائت قرآن، مقدمه است در نتیجه قاری موظف است اول خودش عامل به قرآن باشد، سپس قرآن را به نحوی تلاوت کند که مستمع، مجذوب آیات شده و در آن تدبر کند.
نماینده ایران در دوره آتی مسابقات بین‌المللی قرآن مالزی اضافه کرد: به عقیده من اگر تلاوت قاری به‌گونه‌ای باشد که توجه شنونده را به جای آیات به نغمه یا توانمندی صوتی او جلب کند، این تلاوت نمی‌تواند تلاوتی خاشعانه باشد.
توصیه به نوجوانان علاقه‌مند
دهقان به کسانی که در ابتدای راه تلاوت قرآن هستند، توصیه کرد: توصیه من به نوجوانانی که در ابتدای راه فراگیری قرآن هستند این است که حتما در محضر اساتید کسب علم کنند و سعی خود را بر طی مراحل تلاوت با صبر و شکیبایی بگذارند.
وی در پایان گفت: در جلسه ای حضور داشتم که بیشتر مخاطبان آن کودک و نوجوان بودند و اکثر این عزیزان با اینکه هیچ آشنایی با قواعد تجویدی نداشتند سعی در اجرای نغمات داشتند که این واقعا آفت و معضلی برای یک قرآن‌آموز است که در ابتدای راه قرار دارد، علاوه بر این اگر کسی بتواند حفظ قرآن را مقدم بر قرائت در دستور کار خود قرار دهد، بسیار پسندیده تر است.
انتهای پیام
