ورود حوزه به مسائل خرد علوم انسانی با نگاه قرآنی امیدوارکننده است

آیت‌الله محمود رجبی، قائم‌مقام موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، در حاشیه پنجمین نمایشگاه هفته پژوهش حوزه در گفت‌وگو با ایکنا؛ در پاسخ به سؤالی در مورد وضعیت تحقیقات قرآنی و دوری آن از عرصه نیاز‌های اجتماعی، گفت: در حوزه کاربردی در مسائل قرآن کریم در مقایسه با مطالعات نظری با وضعیت مطلوب خیلی فاصله داریم و رمز آن این است که به لحاظ روشی و مبنایی در بهره‌گیری از قرآن کریم نیازمندی‌های زیادی داشته و داریم.

وی افزود: مفسران گذشته مانند مرحوم علامه طباطبایی، شیخ طوسی و ... به خلق آثار بزرگی دسته زده‌اند و مبانی و روش هم داشته‌اند، اما هیچ‌گاه به صورت مشخص به تنقیح و تبیین مبانی و روش خود نپرداخته‌اند.

رجبی بیان کرد: نهایت کار این است که گاهی شاهد چند قاعده و مقدمه در کتب تفسیری قدما هستیم، اما با کار عظیمی که باید ناظر به تحقیقات جهانی انجام شود فاصله زیادی دارد؛ امروز در مباحث هرمنوتیک و تفسیر متن که مرتبط با قرآن کریم هم می‌شود فاصله داریم و باید جدی‌تر به آن بپردازیم.

وی با بیان اینکه باید در حوزه مکاتب و جریانات تفسیری و به ویژه در مبانی، روش تفسیر ترتیبی و موضوعی جدی‌تر وارد می‌شدیم، اظهار کرد: اگر این موارد کم بوده به خاطر غنی نبودن پشتوانه نظری است، اما در سالیان اخیر مطالعات خوبی انجام و پشتوانه نظری ما غنی‌تر شده است.

قائم‌مقام مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) اظهار کرد: امروز شاهد کار‌های ارزشمند قرآنی هستیم؛ از جمله اینکه وارد مسائل خرد علوم انسانی از منظر قرآن به صورت کاربردی شده‌ایم؛ برای نمونه در مسئله کج‌روی و آسیب‌های اجتماعی، که حوزه بسیار وسیعی از منظر قرآن است، تحقیقاتی در مؤسسه امام خمینی(ره) انجام شده یا در مطالعات همنشینی به نوع خاصی از همنشینی یعنی همنشینی افتراقی از منظر قرآن و روایات پرداخته و اثر هم منتشر شده است.

وی ادامه داد: وقتی این دستاورد‌ها ارائه و با کار‌های اندیشمندان غربی مقایسه می‌شود، می‌بینیم که نوآوری هم داریم؛ این مسئله نشان می‌دهد که چه فرهنگ غنی مانند قرآن داریم؛ اینکه رهبری فرمودند که چقدر بشر ببافد و وابافد تا به نتیجه برسد، ولی در کنار دریای بیکران قرآن و روایات نشسته‌ایم نشان از سخن حکیمانه ایشان است.

این استاد حوزه بیان کرد: در حوزه مسائل روان‌شناسی هم از منظر قرآن و روایات راه درمان‌های مختلفی برای امراض روانی داریم و در زمینه وسواس کار علمی با تحقیقات دینی کرده‌ایم و راهکار و نظریه جدید هم ارائه شده که هم تولید نظریه است و هم در میدان عمل کارایی خود را نشان داده است.

وی با بیان اینکه ورود به این نوع کار‌ها در حوزه امیدوارکننده است، افزود: از این نوع کار‌ها در حوزه انجام شده، ولی کم است؛ گرچه در مباحث مبنایی کار‌های خوبی شده و باید با این روش‌ها و مبانی سراغ مباحث کاربردی برویم، زیرا قرآن، اسلام و ادیان آسمانی راهکار عملی برای سعادت دنیا و آخرت دارند و هدف از ارسال ادیان نیز تأمین این نیاز‌های اساسی انسان در دنیا و آخرت است.

قائم‌مقام موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) با بیان اینکه باید این دستاورد‌ها را به صورت تطبیقی به جهان نشان دهیم تا به عظمت دستاورد‌ها پی ببرند، در مورد وضعیت مطالعات دینی قبل و بعد از انقلاب، گفت: قبل از انقلاب اسلامی هیچ فعالیت عمده‌ای در زمینه علوم انسانی و اسلامی‌سازی وجود نداشت و کار‌های تک‌نگاری هم که انجام می‌شد با شناخت ضعیف از علوم انسانی توأم بود.

وی با بیان اینکه امروز هرچه شاهد هستیم از برکات انقلاب اسلامی است، گفت: در کشور‌های عربی کار‌هایی انجام می‌شد، اما این مسائل در ایران قبل از انقلاب اساساً ورود بارزی در حوزه و دانشگاه نداشت. افرادی نیز بودند که هیچ اعتقادی به اسلامی‌سازی نداشتند و معتقد بودند که اسلام سخنی در این زمینه ندارد؛ آن‌ها می‌گفتند که علم یک مسیر و دین مسیر دیگری دارد و اساساً دین خرافه است و ربطی به علم ندارد.

رجبی تصریح کرد: به برکت رهنمود‌های حضرت امام(ره) که صریحا مسئله علوم انسانی را مطرح کردند و بعد هم مقام معظم رهبری امروز در جایگاهی هستیم که می‌توانیم بگوییم قابل مقایسه با سایر کشور‌های اسلامی نیست. بسیاری از آثار در دنیای اسلام سطحی است؛ البته ما هم کار‌های سطحی داریم، ولی کار‌های جدی و عمیقی نیز انجام شده است.

رجبی با اذعان به اینکه ما نیز در ابتدای راه هستیم، بیان کرد: امروز محققانی که هم مسلط به علوم دانشگاهی باشند، کم نیستند؛ یعنی افرادی که هم تا مقطع دکترا و استادیاری را طی کرده باشند و هم مباحث حوزوی را تا اجتهاد متجزی سپری کرده باشند فراوان هستند و می‌توانیم این حرکت را شتاب دهیم.

وی با بیان اینکه از نظر مراکز علمی و تحقیقی هم فعالیت‌های متنوع در حوزه‌های مختلف و آثار ارزشمند و غنی و متقن زیادی وجود دارد و در این نمایشگاه هم شاهد آن هستیم، گفت: در حوزه شاهد تحول در وضعیت آموزش و پژوهش و تربیت نسل کارآمد حوزوی هستیم؛ هم اکنون تنها در موسسه امام خمینی(ره) دوهزار نیروی با نشاط تربیت شده‌اند و سند تولید علوم انسانی اسلامی نیز تدوین شده و در این سند نشان داده‌ایم که فرایند اسلامی‌سازی چیست. همچنین فلسفه علوم انسانی را هم از سوی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی در حال اجراست.

قائم‌مقام موسسه امام خمینی(ره) تأکید کرد: همان طور که امام(ره) فرمودند: راه ما خیلی طولانی است و اگر بخواهیم در همه ابعاد علوم انسانی کار کنیم، هم کاری سنگین و هم قلمرو آن بسیار وسیع است و تنها درصدی از رسالت خود را انجام داده‌ایم، ولی معتقدم اگر ده هزار نیروی مجهز به علم هم داشته باشیم، باز برای بحث تحول در علوم انسانی لازم است.

یادآور می‌شود پنجمین نمایشگاه دستاورد‌های پژوهشی حوزه علمیه به مناسبت هفته پژوهش از ۲۴ لغایت ۲۹ آذرماه در قم، مصلای قدس، از ساعت ۹ تا ۲۰ پذیرای علاقه‌مندان است.

انتهای پیام