کنش انسانی رسول الله(ص)

حسین بشیری گیوی، جامعه‌شناس و پژوهشگر علوم‌اجتماعی در گفتگو با ایکنا از اردبیل با موضوع «کُنش انسانی رسول‌الله(ص)»، گفت: کُنش یعنی رفتار آگاهانه در حالیکه رفتار دارای حالت غریزی بوده و کنش یکی از خصوصیات بارز انسان معرفت‌گرا است.

وی افزود: موقعی که از کُنش انسانی صحبت می‌کنیم در واقع بشریت دوره‌های مختلف کُنش از جمله کُنش‌های سنتی، منفعت‌گرا، عقلانی معطوف به هدف، عقلانی معطوف به ارزش، عاطفی و عقلانی محض را سپری کرده و به کُنش انسانی رسیده است. رسول الله(ص) تا چهل‌سالگی به محمد امین شهرت داشت و پس از مبعوث شدن به پیامبری در گام اول نزدیکان را به دین اسلام، سپس قبیله خود را و در گام سوم به صورت علنی بشریت را به اسلام دعوت کرد.

بشیری گیوی بیان کرد: رفتار مشرکان درست در نقطه مقابل رسول الله(ص) قرار داشت، آن‌ها هر کس را که به رسول الله(ص) می‌پیوستند به وسیله خشونت (ترس) و مادیات از مسلمان شدن منع می‌کردند و یک بستر کاملا دیکتاتوری مبتنی بر خشونت ایجاد کرده بودند که مردم عادی و حتی بردگان به خاطر ترس از مجازات مسلمان نشوند. کار به جایی رسید که در شعب‌ ابی‌طالب تبعید  یا ترور شوند و یا به حبشه مهاجرت کنند.

این مدرس دانشگاه افزود: در مقابل رفتار مشرکان مرتجع، رسول الله(ص) با کُنش انسانی هم با آنان و هم با تازه مسلمانان رفتار می‌کرد. رسول الله با توسل به منبع ابدی وحی کلام رحمانیت را بدون کم و کاست به مردم عرضه می‌کرد و انسان‌هایی که تشنه توحید، آزادی و عدالت بودند به دین وی تسلیم می‌شدند و هر روز این نهال نوپا قد می‌کشید و مشرکان به خود می‌لرزیدند.

وی اظهار کرد: موقعی که ابوذر برای اولین‌بار با رسول الله برخورد کرد، پیامبر(ص)، ابوذر را به نماز خواندن دعوت کرد و ابوذر در پاسخ جواب داد، سال‌هاست که در رَبَذِه با گوسفندانم نماز می‌خواندم، رسول الله دید که با یک انسان عدالت‌گرا و آزادی‌خواه روبروست تا اینکه کلام وحی را برای ایشان خواند، از آن زمان به بعد ابوذر تا زمانیکه به دستور عثمان به رَبَذِه تبعید شد و رحلت کرد، در قامت روح راستین انقلاب همیشه در مقابل ظلم و جور می‌خروشید و به هر قیمت از حق و حقیقت و عدالت و آزادی دفاع می‌کرد.

این پژوهشگر علوم اجتماعی بیان کرد: رسول الله(ص) قبل از اینکه عده‌ای از مسلمانان را به حبشه بفرستد آن‌ها را به وسیله کلام وحی درباره حضرت عیسی مسیح(ع) تعلیم داده بود، وقتی که سران قریش به حبشه رفتند تا مسلمانان را به مکه بازگردانده و مجازات کنند، پادشاه حبشه قبل از استرداد از نگاه قرآن نسبت به عیسی مسیح پرسید، مسلمانان با ایمان و عشق تمام کلام وحی را درباره عیسی مسیح خواندند، پس از این دیالوگ نجاشی به مسلمانان اقامت دائم داد و به سران قریش هم گفت هر چه میزان طلا بدهید حتی یک نفر را هم به شما تحویل نمی‌دهم.

بشیری گفت: رسول الله(ص) با اینکه در شعب ابی‌طالب به سختی روزگار می‌گذراند، ولی این تهدید را به فرصت برای بازسازی و تعلیم مسلمانان تبدیل کرد و این مکان به بزرگترین دانشگاه جهان اسلام تبدیل شد.

وی بیان کرد: رسول الله در طائف به عنوان یک خارجی قلمداد می‌شد در حالیکه در اندک زمان قبایل متخاصم را دعوت به صلح کرد و به عنوان فردی نفوذگر در دل همه قبایل جا باز کرد. در واقع مشروعیت رسول الله ریشه در معرفت و کُنش انسانی ایشان داشت.

فتح مکه

بشیری گیوی در ادامه بیان کرد: مشرکان از آغاز مبعوث شدن رسول الله به پیامبری و ابلاغ علنی و دعوت به اسلام تا فتح مکه مصیبت‌های بسیاری را بر رسول الله وارد کردند، از تحریم‌های ظالمانه تا ترور مسلمانان و برنامه‌ریزی متعدد برای ترور رسول الله و جنگ‌هایی که بر ایشان تحمیل کردند و در این میان بزرگترین سرمایه‌های فرهنگی به شهادت رسیدند، از جمله حمزه عموی رسول‌ خدا که از سرداران بزرگ اسلام محسوب می‌شد.

وی ادامه داد: همسر ابوسفیان پس از کشته شدن برادر و پسرش در جنگ با مسلمان طرح ترور حمزه را کشید و این ترور را به دست «وحشی» برده خود به سرانجام رساند، این زن لجوج و کینه توز به کشته شدن حمزه رضایت نداد بلکه سینه شهید را شکافت و جگر ایشان را پاره پاره کرد و در برخی روایت‌ها جگر حمزه را خورد.

این جامعه‌شناس افزود: اما با همه این مصیبت‌ها رسول الله در زمان فتح مکه با اعلام «عفو عمومی»، سپهری نوین در تاریخ بشریت رقم زد. در نظر داشته باشید در ۱۴۰۰ سال پیش در زمان بدویت عرب، در زمان برده‌داری، انسانی که به پیامبری مبعوث شده، تمامی قوانین و عرف و شرع موجود را به هم می‌ریزد.

بشیری گیوی اظهار کرد: رسول الله(ص) از توحید، آزادی و عدالت سخن می‌گوید، از برابری همه انسان‌ها سخن می‌گوید. از افول تمامی خدایان دست ساخته یا ذهن ساخته بشر ، از عشق، عرفان، محبت و رحمانیت سخن می‌گوید. از زن و شخصیت زن به عنوان انسان سخن می‌گوید. از جهاد با ظالمان و استعمارگران و استثمارگران، از شورا و مشورت سخن می‌گوید. از خود به عنوان بشر و مثل بقیه انسان‌ها سخن می‌گوید. از برابری و برادری انصار و مهاجر سخن می‌گوید. از نفی هویت‌خواهی و نژادپرستی سخن می‌گوید. از توحید آرمان بشریت سخن می‌گوید.

وی ادامه داد: در فتح مکه با اعلام «عفو عمومی»، ابوسفیان و همسر جگرخوار را عفو کرد، کسانی که در خانه خدا پناهنده شده بودند را عفو کرد، همه مشرکان را عفو کرد، به هیچ کینه و دشمنی مجال بروز در اجتماع عرب نداد و تمامی عقده‌ها و حقارت‌ها را به عشق و عرفان و محبت تبدیل کرد.

این مدرس دانشگاه گفت: آری این است کُنش انسانی رسول الله(ص)، آیا چنین کنشی را از بشریت قرن بیست و‌یکم سراغ دارید؟ کدام رهبر و حکم‌روایی توانسته خودخواهی‌های افسار گسیخته را مهار کند. کدام انقلابی از استالین تا فیدل تا قذافی تا... توانسته پس از پیروزی «عفو عمومی» دهد؟ کدام مکتب توانسته بیش از ۲ میلیارد پیرو داشته باشد؟.

بشیری گیوی خاطرنشان کرد: فقط در مکتب توحید رسول الله(ص) است که کُنش انسانی نمایان می‌شود. در چنین مکتبی، ابوذر، سلمان، عمار و علی آن مولود کعبه و آبروی بشریت و نماد عدالت پرورش یافت. در مکتب توحید، حسین بن علی(ع) به بشریت نشان داده شد. در مکتب توحید، فاطمه و زینب در دوره‌ای که زن را زنده به گور می‌کردند به بشریت به عنوان یک الگو نشان داده شد.

در مکتب رسول الله(ص) هر چه هست، عشق است و محبت است و رهایی.

گفتگو از: ابراهیم عزیززاده- خبرنگار ایکنا