یاد خدا؛ از زیباترین و بهترین جلوه‌های عبودیت
گروه اندیشه: یاد خدا از زیباترین و بهترین جلوه‌های عبودیت و اساسی‌ترین و بنیادی‌ترین طریق بندگی و سلوک الی‌الله است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان شمالی، اضطراب، نگرانی، دلشوره، ترس و افسردگی و ناآرامی‌های روحی ار معضلاتی است که انسان را گرفتار خود کرده است تا آنجا که بخش مهمی از داروهای مصرفی سالانه جهان را، داروهای آرام‌بخش تشکیل می‌دهد.
این داروها، در بیشتر موارد تنها به رفع برخی از عوارض بیماری کمک می‌کند و ریشه‌های این بیماری همچنان در اعماق وجود فرد فعال است. فشارها و اضطراب‌ها، ریشه بسیاری از بیماری‌ها و آسیب‌های گوناگون جسمی و روحی است.
کتاب خالق هستی، یاد خدا را عامل رفع تشویش و اضطراب می‌داند و در آیه 29 سوره رعد می‌فرماید: «الَّذِینَ آمَنُواْ وَتَطْمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِکْرِ اللّهِ أَلاَ بِذِکْرِ اللّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ، همان کسانى که ایمان آوردهاند و دلهایشان به یاد خدا آرام مىگیرد آگاه باش که با یاد خدا دلها آرامش مىیابد».
و در سوره طه آیه 14 نماز را وسیله ذکر خدا دانسته است: «إِنَّنِی أَنَا اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا أَنَا فَاعْبُدْنِی وَأَقِمِ الصَّلَاةَ لِذِکْرِی؛ منم من خدایى که جز من خدایى نیست پس مرا پرستش کن و به یاد من نماز برپا دار»
همه مجامع علمی بر این باورند که برای کاهش بیماری‌های قلبی عروقی و درمان فشار خون، نیاز به کاهش اضطراب، مصرف نکردن مشروبات الکلی، کاهش وزن و ورزش‌های سبک و منظم می‌باشد. گفتنی است که اقامه نماز با حضور قلب و طمأنینه، علاوه بر کاهش اضطراب نوعی ورزش سبک و منظم هم شمرده می‌شود.
در آموزه‌های دین از اسراف، تبذیر و پرخوری نهی شده است؛ «یَا بَنِی آدَمَ خُذُواْ زِینَتَکُمْ عِندَ کُلِّ مَسْجِدٍ وکُلُواْ وَاشْرَبُواْ وَلاَ تُسْرِفُواْ إِنَّهُ لاَ یُحِبُّ الْمُسْرِفِینَ؛ اى فرزندان آدم جامه خود را در هر نمازى برگیرید و بخورید و بیاشامید [ولى] زیادهروى مکنید که او اسرافکاران را دوست نمىدارد.(سوره اعراف آیه 31)»
همچنین مصرف مواد مست‌کننده را تحریم کرده است!
« یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُواْ إِنَّمَا الْخَمْرُ وَالْمَیْسِرُ وَالأَنصَابُ وَالأَزْلاَمُ رِجْسٌ مِّنْ عَمَلِ الشَّیْطَانِ فَاجْتَنِبُوهُ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ، اى کسانى که ایمان آوردهاید شراب و قمار و بتها و تیرهاى قرعه پلیدند [و] از عمل شیطانند پس از آنها دورى گزینید باشد که رستگار شوید.«سوره مائده، آیه 90»
پرهیز از مست‌کننده‌ها دستورالعمل مهمی برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی است.
انجام اعمال عبادی؛ عاملی مؤثر در کاهش افسردگی و هیجانات
تحقیقات نشان می‌دهد که کاهش افسردگی و هیجانات، می‌تواند به مهارت‌های تطابق با بیماری‌های جسمی صعب‌العلاج کمک کند. دکتر دایر آثار میزان تجمع گروه‌های مختلف را میان مرگ و میر ناشی از سرطان مورد بررسی قرار داد و بیان کرد: جوامعی که در مذهب خود برخی رفتارهای مراقبتی و رژیم غذایی مناسب و پرهیز از الکل و دخانیات را دارند و اعمال عبادی خود را به‌طور منظم و با تمرکز فکر انجام می‌دهند میزان کمتری از مرگ و میر در اثر سرطان را نشان می‌دهند.
در متون اسلامی نیز بسیاری از عواملی که موجبات سرطان را فراهم می‌کند اکیداً مورد نهی قرار گرفته است، از جمله شراب، مواد مخدر، روابط نامشروع و ...
رسول اکرم(ص) می‌فرماید: اولین چیزی که خداوند مرا از آن نهی کرد عبادت بتها و شرابخواری بود.
از آنجا که نماز اوج ارتباط با خالق هستی است و مشتمل بر دعا و تلاوت آیات روح‌بخش الهی و تعظیم و تسبیح معبود است، با حضور قلب و طمأنینه، موجب آرامش، اعتماد به‌نفس، خوش‌بینی و تسکین شده و با افزایش مقاومت در مقابل ناملایمات، زمینه تطابق با مشکلات و بیماری‌های جسمی صعب‌العلاج را فراهم می‌آورد.
حضور قلب در نماز؛ ایمن‌کننده انسان از استرس
از عوامل مهم در ایجاد بیماری‌های گوارشی، تغذیه غیراصولی و فشارهای روانی است. بنابراین هر عاملی که سبب تخفیف و کاهش استرس‌ها شود می‌تواند نوعی عامل پیشگیری از زخم‌های گوارشی باشد. شخص نمازگزار در صورت حضور قلب و توجه به مفاهیم نماز و ایمان به قدرت لایتناهی پروردگار، خود را در مقابل هرگونه استرس ایمن می‌کند.
همچنین در منابع اسلامی به بهداشت تغذیه برای برقراری حضور قلب و تحصیل اثرات سودمند نماز نیز اشاره شده است. امام محمد‌باقر(ع) می‌فرمایند: در حالت کسالت و خواب‌آلودگی و با معده پر به نماز نایستید که اینها از راه‌های نفوذ نفاق‌اند.
طهارت و پاکیزگی و رعایت قوانین بهداشتی نقش مهمی در جلوگیری از بیماری‌ها، خصوصاً عفونت کلیه و مجاری ادراری دارد.
در دستورات و منابع اسلامی درباره بهداشت جشم، توصیه‌های فراوان شده به‌ویژه در قالب شرایط و مقدمات نماز، طهارت بدن و نماز از هرگونه آلودگی و نجاست امر می‌نماید.
خداوند متعال خطاب به رسول اکرم می‌فرماید:«یَا أَیُّهَا الْمُدَّثِّرُ، قُمْ فَأَنذِرْ، وَرَبَّکَ فَکَبِّرْ، وَثِیَابَکَ فَطَهِّرْ، وَالرُّجْزَ فَاهْجُرْ؛ اى کشیده رداى شب بر سر، برخیز و بترسان، و پروردگار خود را بزرگ‌دار، و لباس خویشتن را پاک کن، و از پلیدى دور شو. (سوره مدثر آیات 1 تا 5)»
امام رضا(ع) در بیان فلسفه وضو می‌فرمایند: وضو برای پاک شدن نمازگزار از هرگونه آلودگی و نجاست است. لزوم انواع غسل‌ها برای زنان و مردان، پرهیز از نجاسات و تمیز کردن بدن با غسل و وضو، از جمله مواردی است که برآن تأکید شده است.
حرکات نماز، تقویت‌کننده سلامت جسمانی انسان
یکی از عواملی که موجب سلامت انسان می‌شود ورزش روزانه است. به‌نظر می‌رسد نمازهای پنجگانه، علاوه بر ایجاد سلامت و نشاط روحی دارای تأثیر جسمی نیز می‌باشد. حرکات نماز برای هر شخصی در هر سن و سالی که باشد، مناسب است و بدون آنکه فشار بیش از حدی بر او وارد کند تاثیر خوبی بر انقباض و انبساط عضلات و مفاصل دارد؛ چراکه حرکات کششی که انسان در حالت رکوع و سجود انجام می‌دهد، به‌طور خاص آرامش‌بخش بوده، موجب تقویت عضلات صورت، گردن، ساق پا، ران‌ها و ستون مهره‌ها می‌شود.
تمرکز فکر و تقویت حافظه، ارمغان نماز برای نمازگزار
تمرکز، شرط لازم برای به موفقیت رسیدن است؛ اقامه‌کننده حقیقی نماز با برخورداری از حضور قلب در عبادت‌های روزانه، در واقع تمرکز حواس را بارها در طول شبانه‌روز تمرین می‌کند و از این طریق، این صفت حسنه را، ملکه وجود خود می‌سازد تا با بهره بردن از آن در همه عرصه‌های زندگی، موفقیت را در همه ابعاد نصیب خویش سازد.
اهمیت تمرکز در نماز تا جایی است که رسول گرامی اسلام دو رکعت نماز با تفکر و تمرکز را بهتر از بیداری و تهجد در دل شب می‌داند و نیز می‌فرماید: بنده نماز می‌گذارد در حالی که یک ششم و یک دهم آن هم نوشته نمی‌شود(قبول نمی‌شود)، به‌درستی که نماز بنده، آن مقدار که حضور قلب داشته ثبت می‌شود(قبول می‌شود.)
فردی که خود را ملزم بداند در ساعات معینی از شبانه‌روز برای نماز مهیا شود، در طول زمان، به نظم و انضباط عادت می‌کند، خصوصاً با تأکیدی که بر خواندن نماز در اول وقت می‌شود. امام جعفر صادق(ع) می‌فرماید: برتری نماز اول وقت بر آخر وقت، مانند برتری آخرت بر دنیا است و نیز یکی از صفات مومنین از دیدگاه قرآن، حفظ نظم و اوقات نماز است.
«وَالَّذِینَ هُمْ عَلَى صَلَوَاتِهِمْ یُحَافِظُونَ؛ و آنان که بر نمازهایشان مواظبت مىنمایند.(سوره مومنون آیه 9)»
نماز صبح و عشا مؤثر بر بهداشت خواب
هر فرد یک سوم عمر خود را در خواب به‌سرمی‌برد؛ تأثیر کیفیت خواب بر روان و جسم انسان امری انکارناپذیر است. بهداشت خواب در واقع یک رکن مهم در بهداشت روانی و جسمی محسوب می‌شود بنابراین هر عاملی که در تنظیم خواب مؤثر باشد، پیشگیری‌کننده و حتی درمان‌گستر بسیاری از بیماری‌های جسمی و روحی است.
امروزه نخستین اصلی که در ایجاد بهداشت خواب توصیه شده بیدار شدن منظم روزانه در یک زمان خاص است، اقامه نماز صبح و برخاستن مقارن طلوع فجر در واقع اساسی‌ترین گام برای رعایت بهداشت خواب و در نتیجه سلامت بدن و تعادل روانی است و این کار از طریق کاهش میزان خواب(REM) که خود بخشی از یک سیکل خواب بوده و در طول یک خواب هشت ساعته، حدود 90 دقیقه است صورت می‌گیرد. چراکه قسمت اعظم این مرحله در ساعات نزدیک صبح به‌وقوع می‌پیوندد و کسی که خود را ملزم به بیداری صبحگاهی برای نماز می‌کند با کاهش خواب(REM) احساس نشاط کرده انرژی وی برای انجام کار روزانه ذخیره می‌شود.
رسول گرامی فرمودند: «هیچ بنده‌ای نیست که به اوقات نماز و جایگاه‌های خورشید اهتمام داشته باشد مگر آنکه برای او راحتی هنگام مرگ و انقطاع از حزن و اندوه و نجات از آتش را تضمین می‌کنم.»
از سوی دیگر خواب شب بعد از عشا نیز بسیار آرام‌بخش و با‌کیفیت است، چراکه فرد در هنگام نماز انباشته‌ای از زباله‌های ذهنی خود را تخلیه کرده و با تمرکز و حضور قلب با خدای خویش به راز و نیاز می‌پردازد و رسیدن به این مرحله از خودآگاهی، خوابی آرام را در طول شب در پی دارد.
