مسابقات قرآن لوکیشن فیلمبرداری نیست/ دلایل حضور در مسابقات

چهل‌ودومین دوره مسابقات سراسری قرآن کریم در بخش آقایان طی روزهای ششم تا یازدهم مهرماه در شهر اصفهان برگزار شد، مسابقاتی که در آن 136 شرکت‌کننده در رشته‌ها و بخش‌های مختلف و در مرحله فینال به رقابت با یکدیگر پرداختند.

یکی از چهره‌های حاضر در این مسابقات در بخش قرائت «سیدمصطفی حسینی» قاری جوان کشورمان از استان قزوین بود که در نهایت موفق به کسب رتبه عالی شد، او شاید تنها قاری‌ای باشد که سابقه کسب بیشترین امتیاز بین تمامی شرکت‌کنندگان در دوره را داشته باشد که همچنان در مسابقات حضور می‌یابد.

او همچنین در یک موضوع دیگر نیز متمایز از سایر شرکت‌کنندگان است، قاری خوش‌خوان کشورمان را باید تنها قاری‌ای دانست که بعد از حضور در مسابقات بین‌المللی قرآن ایران و حتی دریافت رتبه چهارم مالزی باز هم در مسابقات کشوری حضور یافته است. او سال گذشته در سی‌‌وپنجمین دوره مسابقات بین‌المللی قرآن ایران رتبه دوم را به دست آورد تا همچنان راهش برای حضور در مسابقات کشوری باز بماند. اما کسب رتبه در مسابقات ایران تنها حضور این قاری جوان در مسابقات بین‌المللی نبوده است، او یک سال قبل‌تر از مسابقات ایران در رقابت‌های بین‌المللی کشور ترکیه حضور یافته و در حالی که تا آخرین لحظات رتبه اول او تقریباً مسجل شده بود، در نهایت در مراسم اختتامیه به عنوان رتبه دوم مسابقات معرفی و تجلیل شد. خبرنگار ایکنا با این قاری جوان که از استان قزوین در مسابقات سراسری قرآن حضور یافته بود گفت‌وگویی انجام داده که مشروح آن در ادامه آمده است. یادآور می‌شود این گفت‌وگو قبل از اعلام نتایج و برگزاری مراسم اختتامیه چهل و دومین دوره مسابقات سراسری قرآن صورت گرفته است.

ایکنا ــ جناب حسینی شاید اولین سؤالی که باید از شما پرسید این باشد که چرا در مسابقات قرآن حضور یافتید؟ شما دو دوره بالاترین نمره را از داوران در مسابقات سراسری به دست آوردید و همچنین رتبه دوم مسابقات‌ بین‌المللی قرآن ایران را دارید،‌ آیا اینها برای شما کافی نبوده است؟

در ابتدا از ایکنا که نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا اقدام به پوشش مسابقات قرآن می‌کند و هرجا نماینده‌ای از ایران حضور دارد، ایکنا دنبال‌کننده آن رویداد نیز هست، قدردانی می‌کنم.

اما در پاسخ به سؤال شما باید بگویم اگر حتی رتبه اول مسابقات ایران را کسب کنم، نباید این انتظار در برخی ایجاد شود که نباید در مسابقات شرکت کنم، شاید مثال جالبی نباشد اما شما جام جهانی فوتبال را نگاه کنید، اینکه یک تیم قهرمان می‌شود،‌ دیگر نباید در دوره بعد حضور پیدا کند؟ آیا سطح آن مسابقات کاهش پیدا نمی‌کند.

برخی به من می‌گفتند کنار بکشم تا جوان‌ترها به میدان بیایند، سؤال من از این قبیل افراد این است که مگر سیدمصطفی حسینی چند سال دارد؟ من حدود 24 سال سن دارم. ضمن اینکه اگر کنار بکشم، با این وضعیت محافل اندکی که در ایران وجود دارد، عرصه مسابقات تقریباً تنها جایگاه عرضه تلاوت است، ناگزیر از حضور در مسابقات هستیم، ایران مانند مصر نیست اگر محافل در ایران مانند مصر بود به هیچ وجه حتی از ابتدا در مسابقات شرکت نمی‌کردم. اگر هر روز کرسی تلاوت و با مخاطب داشتم، مطمئن باشید مسابقات برای من کم‌‌ارزش‌ترین اتفاق بود.

حالا به مثالی که در بالا خدمت شما گفتم برمی‌گردم، اگر جام جهانی بدون تیم‌های قهرمان در هر دوره برگزار شود، آیا آن مسابقات معنا پیدا می‌کند، آیا افرادی که در مسابقات قرآن بدون حضور صاحبان رتبه موفق به کسب مقام شوند، آن رتبه برایشان خوشایند خواهد بود؟ هر میزان تعداد افراد صاحب عنوان در مسابقات کمتر شود، ارزش آن مسابقات نیز کاهش می‌یابد.

ایکنا ــ از صحبت‌های شما این برداشت را دارم که اعتقاد دارید حتی در صورت دریافت رتبه برتر مسابقات نباید مانع از حضور افراد در رقابت‌ها شد، درست است؟

بله، اگر قوانین اجازه دهد، چرا نباید شرکت کند؟ موضوع دیگری که خیلی به آن اعتراض دارم و سایر قاریان نیز به احتمال زیاد این اعتراض را دارند این است که بر اساس قوانین کسی که در مسابقات بین‌المللی ایران حضور می‌یابد تا سه سال از حضور در این مسابقات بین‌المللی محروم است. این باعث می‌شود تا یک قاری چند سال به عقب بیفتد، این موضوع باید تنها برای نفر اول در نظر گرفته شود نه اینکه برای کسی که موفق به کسب رتبه نشده است.

من اطلاع دارم برخی دوستان بین‌المللی درصدد هستند، مجدد در مسابقات سراسری شرکت کنند. به این دلیل که تنها راه دیده شدن هنر ما به صورت وسیع برای حداقل مخاطبان، مسابقات است.

ایکنا ــ قبل از اینکه به تصمیم حضور در مسابقات سراسری قرآن برسید، این ترس در شما ایجاد نشد که چهره‌ای که رتبه مسابقات بین‌المللی ایران را دارد و دو دوره هم نفر اول مسابقات سراسری شده است، در این مسابقات به موفقیت چشمگیری نرسد؟

من هیچ موقع ترس نداشته‌ام، با اینکه فشار بر روی من زیاد بوده و انتظار بالا بوده است اما ترسی برای حضور نداشته‌ام. من اعتقاد دارم شرکت من در مسابقات پیش از هر چیز آمادگی من را نشان می‌دهد. این خود می‌تواند یک شجاعت در تلاوت باشد. خوشبختانه تلاوت‌های خوبی هم در مسابقات سراسری داشتم.

ایکنا ــ به مسابقات اصفهان بپردازیم، اولین سؤال در این بخش این است که چه ارزیابی‌ای از این مسابقات دارید؟ آیا توانست انتظارات قاریان را برآورده کند یا خیر؟

سطح هر دوره از مسابقات بالاست، همه مسابقات ایران چه در اوقاف چه در دانشجویی و هر جای دیگر بالاست؛ چرا که قاریان ایران از سطح بالایی برخوردار هستند. این را با قاطعیت نه تنها که اغلب اعلام می‌کنند. چهل‌ودومین دوره حتی قوی‌تر از ادوار گذشته نیز برگزار شد و این نشان‌دهنده از سطح بالای مسابقات است.

ایکنا ــ قاریانی که در فینال حضور داشتند در آمادگی کامل بودند؟

واقعاً همین طور بود و همه از قاریان خوب‌خوان در فینال حاضر بودند.

ایکنا ــ مسابقات طی یکی دو سال گذشته تغییرات زیادی را به دنبال داشته است که گاه نقدهایی هم نسبت به آن صورت گرفته است؛‌ نظر شما در مورد این شیوه برگزاری مسابقات چیست؟ آیا مطلوب‌ترین شکل برگزاری مسابقات نسبت به ادوار گذشته است؟

این شیوه خوب نیست، شیوه دو مرحله‌ای شدن و آن هم به صورت مجزا به هیچ وجه خوب نیست. در این دوره قاریان فینالیست در دو روز باید تلاوت 15 دقیقه‌ای و پنج دقیقه‌ای را انجام می‌دادند. این در حالی بود که دوره مقدماتی حدود یک ماه قبل‌تر در شهر قم برگزار شده بود و فینالیست‌ها در یک فضای جدید باید به تلاوت می‌پرداختند. بنابر این قاری باید در یک فضای جدید اولین تلاوت خود را در فینال انجام دهد. حال اگر تلاوت ابتدایی 15 دقیقه‌ای باشد، که 40 درصد کل نمره شرکت‌کننده را به دنبال دارد، باعث می‌شود شرکت‌کنندگان بدون آشنایی با سالن و سیستم صوتی، که در روز اول بسیار ناامیدکننده بود، وارد مسابقه شوند. تأثیر این وضعیت خود را بیشتر در زمان تلاوت 15دقیقه‌ای و در روز اول نشان داد. وقتی سیستم صوتی ضعیف باشد، قاری ناگزیر می‌شود فشار بیشتری به تارهای صوتی بیاورد و همین باعث می‌شود تا صدا خش‌دار شود. وقتی خش دیده می‌شد یعنی تارهای صوتی بیش از حد به هم فشار می‌آورد.

ایکنا ــ این ایراد روز دوم برطرف شد؟

در روز دوم سیستم صوتی بسیار بهتر شده بود. بی‌عدالتی این قضیه زمانی خود را نشان می‌دهد که کسانی که روز اول تلاوت پنج دقیقه‌ای داشتند با سیستم صوتی آشنا شدند و روز دوم در حالی که سیستم بهتر شده بود، با آشنایی بیشتر تلاوت 15دقیقه‌ای را که نمره بیشتری داشت، انجام دادند. بنابراین کسانی که در روز اول تلاوت 15 دقیقه‌ای داشتند با توجه به خرابی سیستم صوتی و همچنین آشنا نبودن با سیستم صوتی بیشتر متضرر شدند. همین باعث نارضایتی افرادی که روز اول تلاوت 15 دقیقه‌ای داشتند، شد.

ایکنا ــ شما در چند دوره اخیر سابقه حضور در مسابقات را داشته‌اید، به اعتقاد شما کدام دوره شرایط بهتری داشت؟

سالی که مسابقات در ارومیه برگزار شد، خیلی بهتر بود، البته یک ایراد داشت که اگر برطرف می‌شد، بسیار بهتر هم می‌شد. در آن سال مرحله مقدماتی، نیمه‌نهایی و فینال دو مرحله‌ای داشتیم. تنها نقص هم این بود که تلاوت‌های 20 دقیقه‌ای و پنج دقیقه‌ای فینال به فاصله یک ساعت از هم اجرا می‌شد در صورتی که فینال باید در دو روز برگزار می‌شد، یعنی یک روز یا دو روز همه تلاوت‌های 15 دقیقه‌ای را انجام می‌دادند و یک روز دیگر تلاوت پنج دقیقه‌ای انجام می‌گرفت. در صورتی که به این روش عمل نکردند و تلاوت‌های با فاصله کم باعث شد به همه قاریان فشار بسیار زیادی وارد شود. این کار از نظر فنی اشتباه بود.

فارغ از همه این مباحث سؤالی که وجود دارد، این است که چرا هر سال مسابقات به صورت بنیادی تغییر می‌‌‌کند. در یک دوره تلاوت‌ها 20 دقیقه و در دوره دیگر 15 دقیقه‌ای می‌شود، مگر یک امر معمولی است که دقایق تلاوت را کم کنیم تا تعداد افزایش پیدا کند؟ البته حتما صلاح دیده شده که تعداد را افزایش دهند اما به چه بهایی؟ به بهای اینکه دقایق تلاوت را کاهش دهند.

قاری تا می‌خواهد با مدل مسابقات آشنا شود یک باره مدل تغییر می‌کند. شنیده‌ام اخیراً فراخوان دریافت ایده نیز داده‌اند. اگر مسابقات ثبات داشته باشد آن موقع است که اضطراب متسابق از بین می‌رود.

موضوع دیگری که خلأ آن در مسابقات سراسری قرآن مشهود است، شور و شوق و هیجان مردمی است. در مرحله مقدماتی که مردم اصلاً حضور نداشتند در مرحله فینال که اوج مسابقات است، خالی بودن سالن، فاجعه است، برخی مواقع سالن به حدی خالی است که قاری در جایگاه، صدای پچ پچ حاضران را نیز می‌شنود.

ایکنا ــ فارغ از همه نقدهایی که به مسابقات وارد است، شما در این دوره نقطه قوتی هم مشاهده کردید؟

نقاط قوت مسابقات را شاید بتوان در صرفه‌جویی‌هایی که تلاش شده بود در اسکان در هتل معمولی یا حذف رفت و آمدها باشد، دانست. البته این صرفه‌جویی‌ها صورت گرفت تا میزان جوایز را افزایش دهند، مشخص نیست این میزان افزایش پیدا کرده است یا خیر و نکته جالب این است که در مورد جوایز هیچ اطلاع‌رسانی‌ای نمی‌کنند.

نظم برگزاری نیز بهتر شده است، ما در این دوره شاهد تأخیرهای زیادی نبودیم و معمولاً در زمانی که از پیش اعلام می‌کردند، مسابقات آغاز می‌شد و پایان می‌یافت. یکی از عواملی که اضطراب را از بین می‌برد آشنایی قبلی شرکت‌کننده با مسابقه و شرایط برگزاری آن است.

تغییرات اگر درست باشد، اشکالی ندارد اعمال شود، اما وقتی تغییر اشتباه است و کارشناسان و افرادی که سال‌ها به صورت تجربی در این عرصه فعالیت داشته‌اند، متفق‌القول می‌گویند این تغییر اشتباه است، باید مورد توجه قرار گیرد.

ایکنا ــ در حال حاضر نقدی که به مسابقات وجود دارد، در خدمت رسانه بودن آن است، موضوعی که طی سال‌های اخیر اعتراضات زیادی هم به آن صورت گرفته است،‌ شما اصلا چنین نقدی به مسابقات را وارد می‌دانید؟

به اعتقاد من یکی از مهم‌ترین نقدها به مسابقات این است که مسابقات به لوکیشن فیلمبرداری تبدیل شده است. وجه فیلمبرداری نباید بر وجه مسابقات برتری پیدا کند، این مسابقات در ژانر مستند تولید می‌شود نه در قالب یک فیلم سینمایی، بنابراین دوربین باید آن چیزی که اتفاق می‌افتد، ضبط کند اما در مسابقات دوربین آغازگر است و دوربین بر مسابقات برتری دارد. در مرحله مقدماتی که واقعاً مسابقات به لوکیشن فیلمبرداری تبدیل شده بود و با یک، دو، سه کارگردان قاری برای اجرا وارد جایگاه می‌شد.

در صورتی که دهه 60 به هیچ وجه اینگونه نبود، اگر هم پخش تلویزیونی وجود داشت دوربین در خدمت مسابقات بود و هر اتفاقی را ثبت می‌کرد نه اینکه اتفاقاتی که می‌خواهد. من الان تلاوت‌های آن دوره را که گوش می‌کنم می‌بینیم خیلی بهتر از الان است.

یک سری قوانین مانند آکسان وجود دارد که برخی داوران نیز با این موضوع مشکل دارند، هنوز نمی‌دانند دقیقاً چه چیزی را باید کم کنند. من پرسیدم گفتند با توجه به اینکه همه قاریان خوب هستند فقط با همین یک موضوع می‌توانند آنها را مقایسه کنند. روی آکسان هم به اعتقاد من زیاد تجمیع نظری وجود ندارد، با ورود استاد عصفور از کشور مصر که تقریباً همه قاریان بین‌المللی پیش ایشان اقراء کرده‌اند، با اینکه ایشان در اقراء خیلی سخت‌گیر هستند، اما اعتقاد دارند که یک قاری بر اساس توانی که دارد باید انجام دهد و اینکه اعتقاد دارند به آن صورت که در زبان فارسی هست، نبری وجود ندارد. اما اینجا به غلط چیزهایی را وارد تلاوت کرده‌ایم و همین باعث ایرانی شدن تلاوت‌ها و فرق بسیار زیاد با تلاوت مصری شده است.

ایکنا ــ در پایان اگر صبحت خاصی باقی مانده است، بفرمایید.

از برگزارکننده مسابقات قدردانی می‌کنم، کسانی که فکر می‌کنند در حال ارتقا مسابقات هستند قبل از هر تصمیمی مشاوره‌های بسیاری بیشتری بگیرند، در اینکه برگزارکنندگان مسابقات به دنبال ارتقا مسابقات هستند، شکی نیست، اما بهتر شدن مسابقات تخصص در کنار تجربه را توأمان می‌طلبد. کسی که مسئول کاری می‌شود، باید این قدر تواضع داشته باشد که از متخصصان و باتجربه‌ها مشورت بگیرد. امیدوارم مسابقات به سمت بهتر شدن پیش برود و سطح تلاوت ایران نیز ارتقا پیدا کند.

در پایان هم پیشنهاد می‌دهم مسابقات به طور کلی برداشته شود و به جای آن محفل برگزار شود. همین هزینه‌هایی که برای مسابقات صورت می‌گیرد صرف برگزاری محافل شود. شک نکنید که سطح تلاوت ایران ارتقای چشمگیری خواهد یافت. شاید تا یکی دو سال نبود مسابقات ناراحت‌کننده باشد، اما مطمئناً جایگزین شدن محافل به جای مسابقات می‌تواند خروجی به مراتب بهتری داشته باشد. البته همین محافلی که برگزار می‌شود به لحاظ رسانه‌ای نیز پوشش داده شود. اگر مسابقات حذف شود دیگر یک قاری مجبور نمی‌شود به خاطر عرضه هنر خود مدام در مسابقات شرکت کند.

جا دارد در پایان از اساتید خودم هم تشکر کنم، استاد نداف که اخیراً داغدار مادر محترمشان شدند. استادان احمد ابوالقاسمی، غلامرضا شاه‌میوه و به ویژه از استاد سیدشها‌ب‌الدین مرتضوی که اخیراً شاگرد ایشان شده‌ام و مطالب بسیاری از ایشان آموخته‌ام.

گفت‌وگو از تیمور کاکایی