کودکان را از فراگیری قرآن دلسرد نکنیم

به عقیده کارشناسان نباید کودک را به اجبار به حفظ وادار کرد، چرا که اجبار در هر کاری ممکن است موجب تنفر و اکراه شود. امام علی(ع) نیز در این باره می‌فرمایند: «إِنَّ لِلْقُلُوبِ شَهْوَةً وَإِقْبَالاً وَإِدْبَاراً، فَأْتُوهَا مِنْ قِبَلِ شَهْوَتِهَا وَإِقْبَالِهَا فَإِنَّ الْقَلْبَ إِذَا أُكْرِهَ عَمِيَ؛ براى دل‌هاى (آدميان) علاقه و اقبال و (گاه) تنفر و ادبار است. هنگامى كه مى‌خواهيد كارى انجام دهيد با علاقه و اشتياق وارد شويد، زيرا اگر قلب را مجبور به كارى كنند نابينا مى‌شود».

از کلام مولا علی(ع) استفاده می‌شود که اجبار علاوه بر آنکه موجب دل‌زدگی و تنفر می‌شود، بینش فرد را از بین می‌برد و او برای یادگیری هیچ‌گونه استعدادی در خود نمی‌بیند، حال آنکه باید با تشویق کردن اجازه داده شود تا کودک اولین نشانه‌های علاقه‌مندی به حفظ را بروز دهد. آنگاه طی یک برنامه منظم و فرستادن فرد به جلسات حفظ آموزش کودک دنبال شود.

سن شروع حفظ قرآن برای کودکان بسیار متفاوت است و به عقیده بسیاری از حافظان و مربیان قرآن، نباید برای علاقه‌مندی کودکان به حفظ قرآن، سخت‌گیری‌های بسیاری کرد. این مسئله بیش از هر چیزی دل‌زدگی را در کودکان افزایش می‌دهد.

رمضانعلی ایزانلو، حافظ قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان شمالی، با بیان اینکه محیط خانه نیز در علاقه‌مندی کودکان به یادگیری قرآن کریم بسیار اهمیت دارد، تصریح کرد: اگر کودکان از زمان تولد در خانه‌ای متولد شوند که با صدای خواندن قرآن آشنا شوند به طور قطع در یادگیری و علاقه‌مندی آنان به کتاب خدا مؤثر است.

وی در رابطه با نحوه گرایش خود به حفظ قرآن، بیان کرد: از ابتدا در خانواده مذهبی متولد شدم و در برنامه‌های مذهبی مختلفی همراه با خانواده شرکت می‌کردم و این نقطه شروع مناسبی برای یادگیری کتاب خدا بود. باید برای یادگیری و حفظ قرآن کریم در کودکان علاقه و انگیزه ایجاد شود و این مسئله به هیچ عنوان با سخت‌گیری خانواده‌ها امکان‌پذیر نیست و تنها دل‌زدگی را برای کودکان به دنبال دارد.

فایل‌های صوتی و ماندگاری آنها در ذهن کودک

فاطمه راستگویی، حافظ قرآن کریم، در گفت‌وگو با ایکنا، با اشاره به اینکه از سن 9 سالگی در کلاس‌های قرآنی مختلفی شرکت کرده‌ام، اضافه کرد: از سال 89 اقدام به حفظ قرآن کریم کرده‌ام و سال 91 نیز حافظ قرآن شدم.

این مربی قرآن ابراز کرد: بنده حتی شاگرد دو ساله نیز داشته‌ام و معتقدم هرچقدر سن کودکان کمتر باشد یادگیری آنان در حفظ قرآن نیز بهتر است و در ذهن کودکان به خوبی ماندگار می‌شود. تشویق کودکان به حفظ قرآن می‌تواند آنان را علاقه‌مند کند و از طرفی کودکان زیر هفت سال با روش‌های شنیداری یادگیری بهتری دارند که باید مورد توجه قرار بگیرد.

این حافظ قرآن اظهار کرد: خانواده‌ها برای علاقه‌مند شدن فرزندان خود به حفظ قرآن می‌توانند فایل‌های صوتی قرآن را که به زبان کودکانه نیز آماده شده است در محیط خانه پخش کنند و همین مسئله می‌تواند در حافظه بچه‌ها ماندگار شود و به حفظ قرآن نیز علاقه‌مند شوند. خانواده‌ها باید دقت کنند تا از سخت‌گیری‌های بی‌مورد پرهیز کنند در غیر این صورت بچه‌ها از حفظ قرآن دل‌زده می‌شوند و نمی‌توانند ارتباط مؤثری برقرار کنند.

روش‌های نامناسب و دل‌زدگی کودکان

یکی از والدین نیز در همین زمینه به ایکنا، گفت: من و پدر زهرا(دخترم) علاقه بسیاری داشتیم که دخترم حافظ قرآن شود و از همین جهت از سن چهار سالگی شروع به آموزش قرآن در خانه کردیم اما متأسفانه روش‌های مناسب آموزش را نمی‌دانستیم و موجب دل‌زدگی دخترم از یادگیری شد.

وی تأکید کرد: در حال حاضر دخترم 9 ساله است و به علت سخت‌گیری‌های زیادی که در سن پایین داشتیم، به هیچ عنوان علاقه‌ای به یادگیری  ندارد و توصیه من به تمام خانواده‌ها این است که در سن پایین فرزندان خود را مجبور به یادگیری نکنید و با روش‌های آموزشی مناسب سعی کنید در مسیر دلخواه شما قدم بگذارند.

دوره‌های مقدماتی برای زیر هفت سال

میرداماد، مدیر مؤسسه قرآنی معراج در بجنورد نیز در این رابطه بیان کرد: در سن‌ زیر هفت سال باید دوره‌های مقدماتی برای کودکان وجود داشته باشد تا با روش‌های مخصوص کودکان به آن‌ها آموزش داده شود. به کودکان زیر هفت سال از طریق قصه، شعر و بازی  موضوعات قرآنی آموزش داده می‌شود و پس از هفت سال به صورت جدی آموزش‌های قرآنی آغاز می‌شود.

مدیرمؤسسه قرآنی معراج در بجنورد افزود: برخی از بچه‌ها توانایی ندارند که از سن‌های بسیار کم حفظ قرآن را شروع کنند و و سخت‌گیری خانواده‌ها نیز به جای اینکه موجب علاقه‌مندی آنان به حفظ قرآن شود، دل‌زدگی آن‌ها را به دنبال دارد.

میرداماد تصریح کرد: حافظان قرآن در سن‌های بسیار کم نیز داریم، اما نمی‌توان معیار سنجش تمام بچه‌ها را یکنواخت قرار داد و حافظان قرآن در سن‌های بسیار پایین، استثناء هستند و باید برنامه مناسب با شرایط فرزند خود را داشته باشیم.

ایجاد علاقه به یادگیری قرآن

محبوبه حسینی، مدیرمؤسسه قرآنی الزهرا در اسفراین، نیز بیان کرد: زمانی فرزند خود را می‌توانید به یک حافظ قرآن تبدیل کنید که یادگیری قرآن به یک علاقه تبدیل شده باشد و فرزندتان با علاقه خود این درخواست را داشته باشد.

وی با تأکید بر اینکه از زمان شروع به حرف زدن کودک می‌توان آموزش قرآن را شروع کرد، ادامه داد: باید در این سن‌ها آموزش را با قصه و شعر شروع کرد و رابطه دوستانه‌ای بین کودک و کتاب آسمانی برقرار کرد.

حسینی با بیان اینکه کودکان در سن زیر شش سال معنی کلمات قرآنی را به خوبی نمی‌دانند، اظهار کرد: اگر در این سن حدیث‌های قرآنی و سوره‌ها را با زبان شعر بیان کنیم به طور قطع پس از درک معنی کلمات و آیات، یادگیری و حفظ قرآن جذاب و راحت خواهد بود.

به گفته وی در سن‌ زیر شش سال باید بگذاریم کودکان شنونده باشند و تکرار شنیدن آیات قرآن به طور ناخودآگاه موجب یادگیری می‌شود، اما در غیر این صورت کلمات و سوره‌ها برای کودکان به فراموشی سپرده می‌شود و فایده‌ای نخواهد داشت.