نقش منابع مالی در ثبات فعالیت مؤسسات قرآنی / راهکارهای حل معضل مکان فیزیکی
هر چند طی فرآیند صدور مجوز فعالیت، توانایی مالی هیئت مؤسس مورد ارزیابی قرار می‌گیرد، اما اهتمام به این موضوع در ادامه ارزیابی‌ها و یا بازدید‌ها از فعالیت‌های مؤسسات قرآنی همواره باید مد نظر قرار گیرد، اما در موارد بحرانی، حمایت و بهره‌مندی از ظرفیت اماکنی چون بقاع متبرکه، مساجد، مدارس و حسینیه‌ها و ... نیز کمکی به سرپا ماندن این مراکز قرآنی در کشور است.
به گزارش ایکنا، شیوع ویروس کرونا و رکود فعالیت‌های اقتصادی ما را بر آن داشت که به حال و هوای مؤسسات و تشکل‌های قرآنی که به دلیل عدم برگزاری کلاس‌های حضوری و هزینه سنگین و بالای اجاره‌بها، دچار بحران شده‌اند، بپردازیم و در همین راستا گزارشی با عنوان «مؤسسات قرآنی متضرر از کرونا با اجاره‌بها دست به گریبان شدند» منتشر شد.
پس از انتشار این مطلب، یکی از مخاطبان ایکنا، نظرش را در ذیل این گزارش مطرح کرد که شاید از نگاه دیگران کمتر به آن توجه شده است. دیدگاهی که دربردارنده این مهم بود که «باید از ابتدا به فردی مجوز فعالیت داده شود که مهم‌ترین آورده‌اش مکان باشد»
بهتر است در ابتدا مروری بر پیشینه موضوع داشته باشیم؛ از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان تبلیغات اسلامی زمینه‌ای فراهم شد تا برای بسیاری از علاقه‌مندان به فعالیت در عرصه‌های قرآنی و برگزاری دوره‌های روخوانی، روان‌خوانی، صوت و لحن، تجوید، مفاهیم، تفسیر و حفظ قرآن با حصول شرایطی، مجوز تأسیس و راه‌اندازی مؤسسه قرآنی صادر شود. این امر به منظور ایجاد زمینه‌ای برای گسترش و ترویج فرهنگ قرآنی و سبک زندگی اسلامی و همچنین پرورش و تربیت قاریان و حافظان عامل به آیات قرآن بوده و همچنان نیز ادامه دارد.
اما در این میان توجه به مکان مؤسسه شاید موضوع مغفول مانده در صدور مجوز مؤسسات قرآنی است هر چند که پس از تکمیل مدارک برای صدور مجوز، پرونده به دفتر قرآن و عترت استان ارجاع داده می‌شود و سپس مصاحبه با تمامی اعضای مؤسس مطابق با ضوابط در دفتر قرآن، عترت استان انجام می‌شود. در ادامه، پرونده در جلسه هیئت رسیدگی و صدور مجوز به منظور اخذ موافقت اصولی، بررسی می‌شود و در صورت اخذ موافقت اصولی، مدیر مسئول مؤسسه به اداره اماکن جهت تائیدیه مکان فعالیت معرفی می‌شود. معرفی متقاضی جهت فرآیند ثبت مؤسسه در استان، مطابق موافقت اصولی صادر شده، تائیدیه اماکن و درج آگهی تأسیس در روزنامه رسمی همراه با عکس مدیر مسئول، فرآیند پایانی این روند است.
در آئین‌نامه، در قسمت مدارک لازم و مراحل اخذ مجوز جهت تشکیل پرونده متقاضیان آمده است: «برای راه‌اندازی مؤسسه در محیط‌های مساجد، حوزه‌های علمیه، بقاع متبرکه، فرهنگسراها، دانشگاه‌ها و نهادهای دولتی نیازی به اخذ تأییدیه اماکن نیست».
بنا بر گفته حمیدرضا شیخ‌ویسی، معاون رسیدگی به امور مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت معاونت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، «مؤسساتی که موافقت اصولی دریافت می‌کنند، طی بازه زمانی شش‌ماه فرصت دارند تا مکان فعالیت مؤسسه را به همراه ثبت شرکت‌ها و آگهی درج در روزنامه رسمی به هیئت رسیدگی ارسال کنند و پس از آن پروانه فعالیت ابتدایی(یکساله) دریافت می‌کنند و پس از ارزیابی مجدد، پروانه فعالیت چهارساله صادر می‌شود.»
بیشتر بخوانید:
- ۱۴ مؤسسه قرآنی موافقت اصولی دریافت کردند
- مؤسسات قرآنی؛ دغدغه اعتبار و سرپناه
- مصوبات جلسات هیئت رسیدگی به امور مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت در سال جدید
توجه به سرمایه اولیه برای راه‌اندازی مؤسسه یکی دیگر از مواردی است که در اساسنامه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت(غیرانتفاعی عام‌المنفعه) به آن توجه شده است. در ماده هشتم این اساسنامه که با موضوع سرمايه اوليه است، آمده: «سرمايه اوليه، دارايی و منابع درآمد مؤسسه به شرح زير است: (غيرقابل تغيير)
الف- سرمايه اوليه: مبلغ ....... ريال در هنگام تأسيس مؤسسه از سوی مؤسسان به قرار زير تعيين و پرداخت گرديد:
[نام عضو اول] مبلغ.......... ريال، [نام عضو دوم] مبلغ ....... ريال و [نام عضو سوم] مبلغ ....... ريال
ب- سرمايه غيرنقدی اوليه: معادل......ريال كه از طرف (نام مؤسسان و يا ساير اشخاص حقيقی يا حقوقی) به مؤسسه ارائه و تسليم شد[در صورتی که سرمايه نقدی اوليه ندارند، كلمه ندارند، قيد گردد]
ج- منابع درآمد مؤسسه: درآمد مؤسسه توسط (شهريه دوره‌ها، همچنين قبول هدايا، اعانات، قبول وصيت، وقف، كمک‌های دولتی و مردمی) تأمين و تسليم خواهد شد.
(تبصره1) دارايی‌های مؤسسه علاوه بر سرمايه ثبت شده، عبارت خواهد بود از كليه وجوه نقدی، اموال منقول و غيرمنقول كه از طرف اشخاص حقيقی و حقوقی به مؤسسه هبه شده است. دارايی‌های مذكور بايستی تماماً در جهت اجرای ماده 9 اساسنامه استفاده شود.
حتی در ماده دوازدهم این اساسنامه نیز بر اهتمام و برنامه‌ریزی در جهت تأمین هزینه‌های مؤسسه تأکید شده است. همچنین این موضوع در ضوابط، مقررات و آئین‌نامه‌های اجرایی تأسیس مراکز، مؤسسات، کانون‌ها و انجمن‌های فرهنگی و نظارت بر فعالیت آنها؛ مصوبه جلسه مورخ 26 شهریورماه 1375 شورای مشترک کمیسیون‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی در دبیرخانه هیئت رسیدگی به امور مراکز فرهنگی وزارت فرهنگ و رشاد اسلامی اشاره شده است.
در فصل دوم این ضوابط که با سرفصل «شرایط مؤسسات و مدیر مسئول آمده، بر داشتن امکانات کافی مناسب به تشخیص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای فعالیت مؤسسات قرآن تصریح شده است و در فصل سوم مندرج در اساسنامه نیز بر «سرمایه اولیه و منابع تأمین درآمد و دارایی و وضع امور مالی و محاسباتی و نحوه تقسیم سود (در مورد مراکز انتفاعی) یا تخصیص درآمدها (در مورد مراکز غیر انتفاعی) و چگونگی تأمین هزینه‌ها و زیان‌های احتمالی» تأکید شده است.
بیشتر بخوانید:
معاون رسیدگی به امور مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت معاونت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در این ارتباط می‌گوید: یکی از موضوعاتی که در گروه مصاحبه در استان‌ها مورد کنکاش و بررسی قرار می‌گیرد، میزان توانمندی فرد در مدیریت مؤسسه است و حتی سه نفر هیئت مؤسس، فرم‌های جداگانه‌ای را تکمیل می‌کنند که شایستگی‌های فنی و کارشناسی، مدیریتی و مالی آنها باید احراز شود و در حال حاضر صدور مجوز قائل به این مسئله است.
وی با اشاره به فرآیند حدود یک‌ماهه برای ارسال پرونده متقاضیان جدید‌التأسیس تأیید شده به هیئت رسیدگی در مرکز ادامه داد: مگر اینکه در گذشته اوایل تأسیس معاونت قرآن و عترت و یا سازمان دارالقرآن الکریم به دلیل کمبود مراکز قرآنی در سطح کشور با مسامحه‌ای این امر انجام شده باشد، اما در حال حاضر در این موضوع سخت‌گیری می‌شود و بعضاً نیز به دلیل نقص در مدارک و یا عدم شفافیت در تکمیل پرونده‌ها شاهد رد آنها هستیم. بنابر این در وضعیت صدور مجوز و نظارت بر فعالیت مؤسسات سخت‌گیری‌های قابل تأملی انجام می‌شود.
همچنین حسین بهبودی، مدیرکل توسعه مشارکت‌های مردمی سازمان دارالقرآن الکریم در گفت‌وگو با ایکنا با تأکید بر اینکه متقاضیان تأسیس مؤسسه از سازمان تبلیغات اسلامی نیز مورد مصاحبه و ارزیابی قرار می‌گیرند، گفت: ضوابط و شیوه‌‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها برای تأسیس مؤسسه بر روی پایگاه اینترنتی سازمان دارالقرآن قرار گرفته است که متقاضیان پس از تهیه مدارک و تکمیل پرونده به جلسه مصاحبه دعوت می‌شوند.
وی با اشاره به اینکه یکی از موضوعاتی که مورد سؤال قرار می‌گیرد مکان مؤسسه و دارایی‌های مؤسسه و مباحث مدیریتی است، اظهار می‌کند: پس از کسب نمره لازم از این جلسه، پرونده آنها از استان به سازمان دارالقرآن ارجاع داده می‌شود و مراحل نهایی را برای ادامه فعالیت و دریافت مجوز طی می‌کند.
بنابر این به مسئله مکان مؤسسه در بدو تأسیس فعالیت توجه می‌شود، اما در برخی مواقع، شرایط زمانی بر این مفاد و قوانین پیشی می‌گیرند که عزمی جدی برای رفع این موانع می‌طلبد. کم نبوده و نخواهد بود شرایطی مثل دوره کرونا و مشکلات اقتصادی که به دلیل عدم توجه به برنامه‌های قرآنی در سبد فرهنگی خانواده‌ها و اجاره‌بهای سنگین، اوضاعی سخت بر تشکل‌های قرآنی تحمیل شده و بعضاً نیز آنها را تا تعطیلی کشانده است. اما راه حل‌ها...
- فراهم کردن زمینه لازم برای استفاده از فضای مساجد(که به رونق آنها و حضور حداکثری مردمی می‌انجامد)
- فراهم کردن زمینه لازم برای استفاده از فضای مدارس
- هماهنگی با ادارات اوقاف و امور خیریه استان‌ها و در اختیار قرار دادن فضای موجود در بقاع متبرکه برای این امر
- ترویج وقف‌های قرآنی و استفاده از موقوفات و عواید آن با در نظر گرفتن نیت واقف
البته اینکه فعالیت مؤسسات قرآنی به صورت تخصصی در فضای مساجد و مدارس نیازمند فراهم بودن زیرساخت‌های آموزشی لازم و استاندارد و مکانی مجزا از فضای موجود است تا فعالیت‌ها و برنامه‌های آموزشی به هر دلیلی در هر ساعت تعطیل نشود، قابل درک و بررسی است، اما امید است با همراهی دستگاه‌ها برای حل اساسی مکان مؤسسات چاره‌اندیشی شود.
ایکنا آماده انعکاس نظرات، پیشنهادات و پیگیری راه‌حل‌ها در این زمینه است.
گزارش از سمیرا انصاری
انتهای پیام
