تفسیر؛ راهی برای فهم محتوای فراطبیعی قرآن/ ادامه راه برگزاری مجازی مسابقات قرآن

افشین سلیمی‌وردنجانی، متولد سال 1371، اهل وردنجان از توابع شهرستان بن چهارمحال‌وبختیاری و دانش‌آموخته کارشناسی ارشد علوم سیاسی از پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی ایران است که امسال و در دومین سال حضورش در مسابقات سراسری قرآن کریم موفق شد به رتبه اول کشور در رشته تفسیر عمومی دست یابد. گفت‌وگوی ایکنای چهارمحال‌وبختیاری را با این چهره ممتاز قرآنی استان با هم می‌خوانیم.

ایکناـ پیشینه‌ای از فعالیت‌های قرآنی و تأثیرات آن را بر زندگی‌تان بگویید.

در زمینه فعالیت‌های قرآنی، چند مقاله علمی - پژوهشی و ترویجی قرآنی را به فراخور رشته تحصیلی‌ام نوشته و چاپ کرده‌ام. همچنین مقالاتی را در دست بررسی و نگارش دارم که می‌توان به «تبیین مفهوم استکبار در قرآن و روایات» و «گام دوم انقلاب اسلامی از منظر قرآن و حدیث» اشاره كرد. همچنین بخش مهمی از پایان‌نامه بنده که سال گذشته دفاع کردم، یک مطالعه قرآن‌محور در حوزه علوم سیاسی است.

به دلیل علاقه شخصی، به فراگیری تجوید، روخوانی و روان‌خوانی پرداخته‌ام و این توفیق را داشتم که در پرمشغله‌ترین ایام، تلاوت روزی حداقل یک صفحه قرآن کریم را ترک نکنم؛ علاقه بسیاری هم به قرائت تحقیق دارم و همواره تلاوت‌های قاریان و اساتید ایرانی و مصری را گوش می‌کنم. کسی که با قرآن مأنوس باشد قطعاً تأثیرات آن‌را در زندگی دیده و لطف قرآن شامل حالش شده است و اگر کسی از این برکات بی‌نصیب باشد قطعاً نقص و کاستی‌ها متوجه خود اوست.

ایکناـ درباره بخش قرآن‌محور پایان‌نامه خود توضیح دهید.

پایان‌نامه بنده موضوعی تلفیقی داشته و به تحلیل مبانی استکبارستیزی در اندیشه امام(ره) اختصاص دارد که شامل مباحث علوم سیاسی و اندیشه‌های امام خمینی(ره) است؛ از جملات ایشان در این خصوص برمی‌آید که کلام و اندیشه امام برگرفته از قرآن کریم و روایات است و باز تعریفی نو را از مفهوم استکبار ارائه داده است. بخش دوم و مهم پایان‌نامه به مبانی قرآنی و روایی در تعریف استکبار و مبارزه با آن می‌پردازد و در نهایت به این می‌رسیم که امام(ره) چگونه با نگاه قرآنی و روایی به بازتعریف مبانی استکبار و استکبار ستیزی پرداختند.

ایکناـ منظور از تفسیر عمومی در مسابقات سراسری قرآن کریم چیست؟

اگرچه عنوان تفسیر عمومی برای این رشته استفاده شده است اما سطح سؤالات بسیار بالا و در حد تخصصی هستند؛ شاید اطلاق عنوان عمومی به این دلیل است که تنها تفسیر بخشی از آیات قرآن و نه کل آن به‌عنوان منبع امتحانی تعیین می‌شود؛ منبع مسابقات، تفسیر عمومی آیت‌الله مکارم معرفی شده که سهل و عامه‌پسند است.

ایکناـ نظر شما درباره شیوه برگزاری مسابقات قرآن کریم امسال به صورت مجازی چیست؟

این شیوه با توجه به شرایط کرونایی، بهترین شیوه و تنها راهکار بود، البته بسیاری معتقد بودند که می‌توان این مسابقات را به‌شیوه حضوری و متمرکز برگزار کرد اما شرایط کرونایی این اجازه را نداد و این شیوه می‌تواند پس از کرونا و در شرایط عادی و برای جلوگیری از رفت و آمدها ادامه داشته باشد. سفر طولانی از شهرستان‌ها به تهران برای حضور در مسابقات قرآن قطعاً سبب خستگی متسابق می‌شود و برگزاری مجازی مسابقات در استان‌ها این خستگی‌ها را به‌ همراه ندارد.

نکته دیگر اینکه لازم است در کنار تفسیر قرآن، رشته‌های معارفی مرتبط با اهل‌بیت(ع) مانند نهج‌البلاغه یا صحیفه سجادیه و ... در اين مسابقات لحاظ شود. انتقادی نیز به شیوه اجرای آیین‌نامه و اعلام دیرهنگام زمان دقیق مسابقات وجود دارد و همین امر مشکلاتی را برای بنده ایجاد کرد اما برپایی مسابقات سراسری قرآن امسال در چنین شرایطی اقدامی بسیار خوب و بجا بود و خوشبختانه این رویداد مهم قرآنی بر روی زمین نماند.

ایکناـ اهمیت و ضرورت پرداختن به تفسیر قرآن و مفاهیم قرآنی چیست؟

تفسیر و تدبر در قرآن کریم که در خود این کتاب آسمانی نیز به کرات مورد تأکید واقع شده، راهکاری برای فهم محتوای فراطبیعی آیات الهی است، چرا که بسیاری از آیات مانند آیات مربوط به معاد و قیامت، از محدوده درک بشری بالاترند و جز با تفسیر نمی‌توان به درک این عبارات رسید.

مفاهیم و تفسیر قرآن در مسابقات گوناگون قرآن کریم به اندازه قرائت یا حفظ، مورد تأکید و توجه نیست حال آنکه اصل مطلب در قرآن کریم، پرداختن به مفاهیم و مبانی آیات الهی است. البته علاقه شخصی بنده در کنار تفسیر قرآن کریم، پرداختن به قرائت تحقیق است اما چه خوب، که در کنار اهمیت دادن به تلاوت و حفظ که بسیار هم بجا و ضروری است، اهمیت بیشتری به تفسیر و مفاهیم آیات داده شود. جا دارد این پیشنهاد را مطرح کنم که جای رشته‌های احادیث و روایات و سیره معصومین(ع) در مهم‌ترین مسابقات سراسری قرآن کشور خالی است و می‌طلبد که به آن پرداخته شود.

ایکناـ به‌عنوان نخبه جوان قرآنی استان، ارزیابی شما از وضعیت قرآنی استان چیست؟

حوزه قرآن متولیانی را در دستگاه‌ها و نهادهای گوناگون دارد و هر کدام در حیطه اختیارات خود مشغول انجام فعالیت‌های قرآنی هستند که این فعالیت‌ها غالباً پراکنده هستند. این نهادها با همگرایی و هم‌افزایی در فعالیت‌های قرآنی، می‌توانند کارهای تأثیرگذاری را در عرصه قرآنی استان انجام دهند. البته مدیران استانی نمی‌توانند فراتر از حیطه اختیارات خود کاری را انجام دهند؛ تصمیم‌گیری برای روند هماهنگی و همگرایی نهادهای قرآنی امری است که باید در سطح کلان به آن پرداخته شود و این تصمیمات به استان‌ها تسری یابد و ضمانت اجرایی داشته باشد.

ایکناـ جایگاه قرآن در جامعه اسلامی چگونه است؟

با یک نگاه خوشبینانه، اوضاع خوب است چرا که ما رسانه و صدا‌و‌سیمای قرآنی داریم و شبکه قرآن و معارف سیما به‌صورت ویژه به مباحث قرآنی می‌پردازد. هرساله، شمار زیادی قاری، حافظ، مرتل و چهره قرآنی تربیت می‌شوند و فعالیتهای قرآنی فراوانی در جامعه انجام می‌شود که کسی هم منکر نیست، اما با نگاهی به کف جامعه مشخص است که مبانی و معارف قرآن در جامعه اجرا نشده و مشکلات، معضلات اجتماعی و آسیب‌های گوناگون حاکی از آن است که کاربرد قرآن در لایه‌های مختلف جامعه اتفاق نیفتاده است. برای اینکه بتوان جامعه قرآنی به معنای واقعی را تحقق بخشيد، باید به کف جامعه توجه کرد و برنامه‌ریزی‌ها بر اساس نیازها و نظرات مردم انجام شود و برای این کار لازم است که ارتباط مردم و مدیران بیش از پیش تقویت شود تا انتقادها و پیشنهادها به مسئولان انتقال یابد.

ایکناـ برنامه شما در زمینه فعالیت‌های قرآنی چیست؟

به دلیل علاقه بسیار به قرائت تحقیق، دوست دارم به شکل حرفه‌ای به این رشته بپردازم و امیدوارم روزی به سطح بالایی از توانایی در قرائت قرآن برسم که بتوانم در عرصه مسابقات قرآن در این رشته قدم بگذارم و حرفی برای گفتن داشته باشم.