علامه مصباح علم تأمین‌کننده سعادت انسان را دینی می‌دانست / آرمان‌گرایی در سیاست
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه علامه مصباح آرمان‌گرایی در سیاست داشت، تأکید کرد: علامه مصباح علم تأمین‌کننده سعادت انسان را دینی می‌دانست، لذا غایت و هدف علم برای او خیلی مهم و برجسته بود.
به گزارش ایکنا؛ مراسم بزرگداشت آیت‌الله مصباح یزدی، امروز، 24 دی‌ماه از سوی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) و با حضور عطاءالله رفیعی آتانی، دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی، موسی نجفی، استاد علوم سیاسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، حجج اسلام محمدجواد نوروزی و مهدوی‌زادگان از استادان مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) برگزار شد.
عطاءالله رفیعی آتانی، دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی در این مراسم، گفت: نظریه علم دینی علامه مانند بسیاری از موضوعات دیگر نوعی ابهام و اجمال دارد، لذا مؤسسه باید نظریات ایشان را در تمامی حوزه‌ها در زمان حضور ایشان تنقیح می‌کردند که در برخی موارد انجام شد، اما لازم است به صورت دقیق‌تر این کار انجام شود.
وی با بیان اینکه ایشان خیلی مظلوم واقع شد، زیرا متفکری بودند که مقام معظم رهبری خیلی بر تکیه به ایشان تأکید داشتند، افزود: بنده در دیداری که با ایشان داشتم، همین پیشنهاد تنقیح نظریاتشان را مطرح کردم و اکنون هم این پیشنهاد را دارم؛ ایشان کار خودشان را به درستی انجام دادند، اما فرآوری مرحله دومی هم باید انجام می‌شد که متأسفانه نشد و مخالفین هم از این خلأ بهره بردند.
رفیعی آتانی با اشاره به بحث علم دینی، تصریح کرد: برخی در علم دینی می‌گویند، علم وقتی علم است که دینی باشد و اگر دینی نیست، علم نیست. برخی هم مانند آیت‌الله جوادی آملی موضوعات همه علوم را داخل در قول و فعل خدا می‌داند، بنابراین معتقد است همه علوم، دینی است.
وی افزود: برخی دیگر مانند شهید صدر معتقد است که ما علم اقتصاد اسلامی نداریم، چون انسان عامل به مذهب اقتصادی اسلام را نداریم. این رویکرد در تلاش است علم دینی را به دینی بودن نظریه‌پرداز برگرداند، یعنی اگر نظریه‌پرداز دینی باشد، محصول علمی او دینی است. از جمله افراد دوره معاصر آقای گلشنی است که در این طیف قرار دارد و ارزش‌ها و جهان‌بینی را در علم مؤثر می‌داند.
علم تأمین‌کننده سعادت انسان، دینی است
استاد دانشگاه تهران افزود: رویکرد دیگر در علم دینی آن است که اگر علم در راستای تأمین غایات دین باشد، دینی است؛ من شهید مطهری و علامه مصباح را در این دست قرار می‌دهم، ایشان معتقد بود که دین طریق تحقق سعادت برای انسان است، بنابراین هر عاملی که به تحقق سعادت کمک کند، دینی است؛ در آثار ایشان هم این وجه، غالب است.
رفیعی آتانی اضافه کرد: ادبیات ایشان این طور است که هر اندازه محتوای علم از قابلیت توصیه دادن خارج شود، از دست و حوزه نفوذ دین خارج شده است. آقازاده ایشان هم در تبیین نظر علامه تأکید دارند که ارزش‌های اخلاقی نقش ممتازی در دینی کردن علم دارند؛ شهید مطهری هم در این تفکر قرار دارند، با این تفاوت که غایت را ناظر به تأمین نیازهای اجتماعی می‌دانند.
وی افزود: مؤسسه امام خمینی نوعی تبلور و تجسد نگاه آیت‌الله مصباح به مناسبات علم و دین است؛ احساس بنده با تقریری که از علوم انسانی دارند، این است که روان‌شناسی و جامعه‌شناسی را در اولویت و محور علم دینی می‌دانستند و این موضوع در مؤسسه هم مورد تأکید بود که به نظر بنده تشخیص درست و راهگشایی است، زیرا تحولات مابقی علوم مانند اقتصاد و سیاست و ... محصول مداخله روان‌شناسی و جامعه‌شناسی است.
استاد دانشگاه تهران با بیان اینکه ایشان معتقد و در تلاش بود تا انسان درستی را بر اساس مبانی دینی تربیت کند تا پژوهشگر مؤسسه بتواند در اتمسفر ارزش‌های دینی به علوم دیگر جهت بدهد، تأکید کرد: فلسفه وی در پرداختن به این قلمروها، اخلاقی است و دنبال تبیین مدیریت و سیاست اخلاقی است. لذا فضای ایشان تولید نظریات اخلاق‌مدار در علوم است.
رفیعی آتانی با بیان اینکه نظام فکری ایشان نیازمند تقریر بیشتر است و برخی مبانی باید با نظریات وی تطبیق داده و تبیین شود، اظهار کرد: ایشان در میان فلاسفه، رویکرد ابن سینایی داشت و به فیلسوف سینوی معروف بودند که در این فلسفه، تکثر، وزن زیادی پیدا می‌کند. البته جای تحقیق در این رویکرد وجود دارد.
دبیر مجمع عالی علوم انسانی اسلامی با بیان اینکه دستگاه فلسفی ایشان دارای نوآوری بود، افزود: این اواخر آقای رحیم‌پور دیداری با آقای مصباح داشت و پرسیده بود ما باید به چه موضوعاتی فکر کنیم؟ علامه فرموده بود به اینکه آیا جامعه وجودی متفاوت از افراد دارد یا خیر؟ همچنین رابطه توحید افعالی با آزادی و اختیار انسان و قدرت حکومت و دولت، زیرا موضوعات بنیادی تعیین‌کننده است.
آرمان‌گرایی در سیاست
وی با توجه به عرصه کنشگری اجتماعی علامه مصباح اظهار کرد: اینکه رهبری فرمودند ایشان جای استاد مطهری و علامه طباطبایی را پر کردند، تعارف نبود، زیرا افراد دیگری هم بودند، ولی رهبری با دقتی که داشتند، این تعبیر را به ایشان منحصر کردند. در صحنه سیاسی هم انتظار این بود که وی فردی فرایندگرا دیده شود، ولی عمدتاً ایشان را آرمان‌گرا دیدیم و وزن غایات در ذهنشان بزرگ بود و تلاش کردند از منظر ارزش‌های اسلامی بتوانند جریانات اجتماعی و سیاسی را جهت‌دهی کنند.
رفیعی آتانی با بیان اینکه حضور سیاسی و اجتماعی ایشان بی‌نظیر بود، افزود: ما به زور باید بگردیم تا کنش اجتماعی سیاسی علامه را در عرصه انقلاب بیابیم، اما حضور ایشان مشهود و مشهور بود.
وی تصریح کرد: به نظر نمی‌آید چنین هویت و شخصیت علمی به سادگی در جامعه تربیت یافته و پرورش داده شود، زیرا رویکرد تخصصی علوم چنین نظام تعلیم و تربیتی را محدود می‌کند.
انتهای پیام
