به گزارش ایکنا، به نقل از روابط عمومی نشر پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، کتاب «فلسفه تمدن اسلامی؛ چیستی، مبانی و مراحل» اثر سید علیرضا واسعی است که در پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تهیه و به همت نشر این پژوهشگاه در 325 صفحه منتشر شد.
بیش از دو دهه است که رهبر معظم انقلاب، راهبرد اصلی انقلاب اسلامی را تمدناندیشی و تمدنسازی برشمرده و دیدگاههای روشن و عمقیقی را در این موضوع بیان کردهاند.
در این میان، پژوهشکده اسلام تمدنی، مأموریت اصلی خویش را تأمین پشتوانههای علمی تمدن نوین اسلامی – ایرانی از طریق نگرش به اسلام بهمثابه دین تمدنساز و توانمند در برپایی جامعه متعالی تعریف کرد و مطالعات و پژوهشهای مرتبط مربوط به «ضعف بینش تمدنی معطوف به تمدن نوین اسلامی» را بهعنوان یکی از مهمترین پیشرانهای تمدنساز، در دستورکار خویش قرار داد.
اثر پیش رو در راستای تعمیق بحثهای تمدنی و تقویت فضای گفتمانی و جریانسازی در ساحت تمدن باهدف تبیین چیستی تمدن اسلامی و پردازش مبانی، اصول، عناصر، و مؤلفههای تمدن و بازخوانی ادوار و مراحل آن و دستیاب کردن گوهر تمدن با نگاهی فلسفی - تاریخی به رشته تحریر درآمده است.
کتاب «فلسفه تمدن اسلامی؛ چیستی، مبانی و مراحل» در پنج فصل تألیف شده است: فصل اول این کتاب به جایگاه و اهمیت گفتوگوی تمدنی و ضرورت پرداختن به فلسفه تمدن اسلامی اختصاص یافته است.
همچنین رویکردهای کلانی را که در دوره کنونی معطوف به تمدن ابراز شده و دغدغههای تمدنی را کانون گفتوگوها قرارداده، به بحث و مداقه گرفته است.
در فصل دوم به تبیین فلسفه تمدن اسلامی و مبانی آن عنایت دارد و در آن از معنای تمدن و تمدن اسلامی، فلسفه و مراد از آن در فلسفههای مضاف، فرهنگ و آنچه در آن در مطالعات تمدنی اراده میشود، مبانی تمدن اسلامی و در نهاد مراد از اسلام سخن به میان میآورد و در ادامه فلسفه تمدن اسلامی مورد خوانش واقع میشود.
نگاه حاکم بر این فصل آن است که تمدن امری انسانی و رهاوردی بشری است؛ یعنی پیش از او در طبیعت وجود نداشته و اگر از سوی خداوند و با وساطت پیامبران بر آدمیان وحیای نازلشده تا جامعهای انسانی سامان دهد، باز در ظرف وجود آدمیان رنگ مییابد و اثر میکند و طبعاً اگر پذیرشی از سوی آدمیان نبود، چیزی به نام تمدن شکل نمیگرفت.
در این فصل، همچنین بر این نکته تأکید میشود که ساختههای بشر یا دستاوردهای او که با عنوان پیشرفت یا ترقی از آن یاد میشود، با تمدن متفاوت است؛ گر چه بهعنوان محصول یا نمود تمدن بررسی شود.
«چیستی تمدن اسلامی و ارکان و ویژگیهای آن» که موجب تمایز آن با تمدنهای دیگر میشود، در فصل سوم بیان میشود. اقوال گوناگونی که دراینباره بیان شده، در حد ضرورت و مجال کتاب، ارزیابی و بهاجمال نشان داده میشود که این تمدن از چه زمانی هویت مییابد و در چه حوزههایی با تمدنهای دیگر مرز و تمایز پیدا میکند.
در ادامه این فصل و در فصل چهارم، مبانی و بنیادهای تمدن اسلامی مورد بحث و بررسی قرار میگیرد و در آن اصول و مبناهایی که به شکل تمدن متمایز از تمدنهای دیگر با عنوان اسلامیشده مورد کاوش و مداقه قرار میگیرد.
در پنجمین و آخرین فصل از این اثر، مسیر حرکت تمدن اسلامی بر پایه دغدغههای بیان شده به تصویر کشیده شده است. بیگمان بیان دیدگاهی درخور دفاع در این خصوص، بدون کاوش در دیدگاههای دیگران امکانپذیر نیست؛ بدین روی آنچه دیگران دراینباره گفتهاند، واری انتقادی میشود.
در بخشی از این اثر با عنوان «فرجام تمدن از منظر تفکر شیعی (مهدویت)» میخوانیم:
«باور شیعی در خصوص ظهور منجی که البته در کلان قضیه با ادیان و مذاهب دیگر همسویی دارد، حاکی از اختتام تمدن بشری به جهانی متعالی و تمدنی برتر است که در آن همه آدمیان درنهایت آرامش و آسایش به سر خواهند برد.
تحقق این هدف البته امری در اختیار آدمی نیست، بلکه سنتی حتمی است که ناگزیر رخ خواهد داد. تمدن اسلامی هر مسیری را طی کند و با هر وضعی روبرو شود، درنهایت به جهان مهدوی ختم میگردد و آن فرجام، آرمان بشری، مدینه فاضله و اتوپیا (آرمانشهر) است، پس گذر زمان و تغییرات نمیتواند در آینده قطعی جهان اثر بگذارد.
بر اساس این دیدگاه، تمدن اسلامی در دو دوره یا نهایتاً سه دوره طراحی میشود: دوره نبوی و عصر حضور ائمه(ع) که دورهای اسلامی و ارزشی بود؛ دوره تاریکی و انحراف که با غیبت امام زمان (عج) شناسایی میشود؛ عصر حضور که دوره شکوفایی و اعتلای تمدن اسلامی خواهد بود.
بنابراین زمانی فرامیرسد که وعده الهی محقق میشود؛ چنانکه در برخی از آیات و روایات مورد استناد این رویکرد اشاره دارد. آینده از آن نیکان خواهد بود و زمین را صالحان در اختیار خواهند گرفت و اراده الهی بر روی کار آمدن و اقتدار مستضعفان عملی میشود و جهان پر از عدل و داد خواهد شد. این نگره با روایاتی که اسلام را فرادست میداند که هیچ دینی بر فراز آن قرار نمیگیرد، و نیز دین الهی در جهان گسترش خواهد یافت، همپشت است.»
علاقهمندان برای خرید اینترنتی کتاب «فلسفه تمدن اسلامی؛ چیستی، مبانی و مراحل»میتوانند به نشانی اینترنتیhttp://shop.isca.ac.ir/ مراجعه کنند.
انتهای پیام