ایجاد حاشیه امن برای رابطه با اسرائیل؛ هدف بن سلمان از درخواست ارتقای سطح مذاکرات با ایران + صوت

صباح زنگنه، کارشناس مسائل منطقه، در گفت‌وگو با ایکنا درباره خبر درخواست محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، از برگزاری مذاکرات علنی ایران و عربستان در سطح وزرای امور خارجه دو کشور و ارتباط چنین درخواستی با تحولات اخیر در منطقه از جمله نارضایتی عربستان از نتایج سفر بایدن به منطقه گفت: آنچه بایدن از عربستان در این سفر خواسته بود، افزایش تولید نفت با هدف کاهش قیمت نفت و برقراری زمینه‌های علنی شدن ارتباط عربستان با اسرائیل بود اما به نظر می‌رسد تمایل عربستان این است که ابتدا تکلیف مذاکرات با ایران و نوع ارتباط با ایران مشخص شود تا بعد آثار سیاسی ادامه مذاکرات و روابط با رژیم صهیونیستی روشن شود.

ضرورت سیاسی شدن مذاکرات 

وی افزود: ایران تقریبا تنها کشور مخالف عادی‌سازی روابط با رژیم صهیونیستی در منطقه و جهان اسلام است و اگر روابط عربستان مجددا با ایران برقرار شود، سعودی‌ها می‌توانند در سایه بهبود روابط با ایران، از آثار و پیامدهای منفی عادی شدن رابطه با رژیم صهیونیستی بکاهند و آن را به حداقل برسانند و به نظر می‌ر‌سد این مسئله بخشی از اهداف درخواست بن‌سلمان برای ارتقای مذاکرات ایران و عربستان به سطح وزرای امور خارجه دو کشور است.

زنگنه با تأکید بر اینکه مذاکرات ایران و عربستان باید تبدیل به مذاکرات رسمی و دیپلماتیک بین مقامات سیاسی شود، گفت: این مذاکرات نباید صرفا به موضوعات امنیتی منحصر شود زیرا وقتی مذاکرات در سطح سیاسی پیگیری شود همه ابعاد روابط دو کشور اعم از اقتصادی، فرهنگی، امنیتی، سیاسی و ... را در برمی‌گیرد.  

نگاه تاکتیکی سعودی‌‌ها به مذاکره با ایران  

زنگنه در پاسخ به این سؤال که با این اوصاف آیا نگاه عربستان به رابطه با ایران کاملا تاکتیکی است، گفت: بله، نگاه سعودی‌ها به روابط با ایران بیشتر تاکتیکی است تا یک خواسته استراتژیک باشد. استراتژیک شدن روابط زمانی عملی می‌شود که بعد از برقراری روابط، ایران و عربستان چند پروژه مشترک بین خود تعریف کرده و آن را اجرایی کنند‌.

این کارشناس مسائل منطقه بیان کرد:‌ در وضعیت فعلی عربستان از بهبود رابطه با ایران بیشتر به دنبال کاهش سطح تخاصمات و ایجاد سوپاپ‌های اطمینان برای تحولات بعدی است.

زنگنه درباره وجود برخی تصورات و توقعات غیرواقع بینانه در کشور از نتایج بهبود رابطه ایران و عربستان گفت: در میان طیف‌های مختلف سیاسی توقعات، انتظارات و تحلیل‌های متفاوتی وجود دارد. یک عده انتظار دارند با بهبود روابط همه مسائل و اختلافات دو طرف حل می‌شود و طیف‌های دیگری نیز وجود دارند که اصلا دوست ندارند اختلافات حل شود و تمایل دارند دو طرف همچنان در وضعیت تخاصم باقی بمانند و هر کدام از این طیف‌ها نیز از قدرت تأثیرگذاری بر روی تصمیمات مسئولان کشور برخوردارند.

ناتوی عربی، برخاسته از ذهنیتی عقب‌مانده  

زنگنه درباره فروکش کردن مسئله «ناتوی عربی» پس از سفر بایدن به منطقه و احتمال ایجاد تحولات مثبت در روابط ایران و کشورهای عربی گفت: حتما اتفاقات اخیر تأثیرات مثبتی بر بهبود و توسعه روابط ایران و کشورهای عربی خواهد گذاشت. شعارها در خصوص ناتوی عربی، که بیشتر توسط صهیونیست‌ها مطرح می‌شد، برخاسته از یک ذهنیت عقب‌مانده بود که نه به طور دقیق ناتو را می‌شناخت و نه اینکه شناختی از محیط کشورهای عربی داشت که آیا اساسا در دنیای عرب می توان چنین تشکیلات واحدی با یک فرماندهی واحد ایجاد کرد یا خیر.

این کارشناس مسائل منطقه تأکید کرد:‌ در حقیقت شعار ناتوی عربی یک شعار تبلیغاتی و سیاسی با هدف افزایش ایران‌هراسی برای فروش تسلیحات توسط آمریکا و ایجاد آرامش و امنیت برای اسرائیل بود. البته همانطور هم که دیدیم هیچ یک از کشورهای عربی حاضر نشدند وارد چنین بازی بی‌حاصلی شوند.

فرصت مناسب برای تحول در روابط ایران و اعراب

زنگنه درباره ضرورت جدی گرفتن فرصت بهبود روابط با کشورهای عربی از سوی دستگاه دیپلماسی و جلوگیری از فرصت‌سوزی‌های سابق گفت: در مرحله اول ما دعا می‌کنیم همکاران و دوستان ما در دستگاه دیپلماسی اولا این فرصت‌ها را شناسایی کرده و ثانیا برنامه مشخصی برای بهره‌برداری از آنها داشته باشند. اتفاقا در جاهایی که صدای جیغ و فریادی شنیده شود شاید معنای این سر و صداها این است که ایران به آن صداها توجه کند و برای رفع مشکل و حل مسئله وارد عمل شود. اگر با این دیدگاه وارد شویم خیلی از مسائل راحت‌تر حل شده و از فرصت‌ها بهره لازم را خواهیم برد.

وی در پایان ابراز کرد: امروز هم زمانی است که به نظر می‌رسد به دلایل مختلف تمایلی در کشورهای عربی برای کاهش سطح اختلافات و افزایش سطح همکاری‌ها با ایران ایجاد شده و دولت سیزدهم که اولویت خود را بر روابط منطقه‌ای و توسعه روابط با همسایگان و جهان اسلام قرار داده باید با درک معنای تحولات جدید در منطقه برنامه‌ریزی لازم را برای ایجاد یک تغییر و تحول در روابط با کشورهای عربی در دستور کار جدی خود قرار دهد.

گفت‌وگو از مهدی مخبری