کاوه حدادی: دنیا را از ناگفته‌های هشت سال دفاع مقدس آگاه کنیم + صوت
یک مستندساز گفت: هشت سال دفاع مقدس سرشار از ناگفته‌هایی است که مردم باید از آن مطلع شوند. یکی از این اتفاقات، اصابت موشک به مدرسه‌ای در بروجرد است که سبب به شهادت رسیدن 65 دانش آموز شد.
جایزه شهید آوینی تا چند سال قبل در قالب رویدادی مجزا برگزار می‌شد اما عمدتاً این اتفاق از تماشاگر کافی بهره‌مند نبود. ادغام این جایزه با جشنواره سینماحقیقت، موقعیتی را به وجود آورد تا آثار این بخش بیشتر دیده شود. در این راستا در خبرگزاری ایکنا با برخی از سینماگران این بخش گفت‌و‌گو کرده‌ایم. این مصاحبه با کاوه حدادی، مستندساز انجام شده که با ساخت «همه چیز از بالا قشنگ‌تر است» در جشنواره حضور داشت.
ایکنا – مستند شما درباره به شهادت رسیدن 68 کودک در بمباران زمان جنگ است. پیرامون شکل‌گیری ایده «همه‌چیز از بالا قشنگ‌تر است» و اینکه چگونه فیلم به خط تولید رسید، توضیح دهید؟
من متولد بروجرد هستم. از این بمباران که در سال 65 انجام شد نیز خاطره‌ای کم‌رنگ در ذهن دارم. درباره چرایی پرداختن به این موضوع نیز باید بگویم، این حادثه به‌اندازه‌ای دلخراش است که باید به گوش جهانیان برسد، بنابراین وقتی دیدم در این رابطه هیچ فیلم مستند و داستانی ساخته نشده، تصمیم به ساخت چنین کاری گرفتم. در این رخداد دردآور دانش‌آموزانی به شهادت رسیدند که هیچ تصوری از جنگ نداشتند. این امر انگیزه دیگرم بود تا بخواهم دست به ساخت چنین کاری بزنم.
ساخت «همه‌چیز از بالا قشنگ‌تر است» باعث شد درباره این اتفاق حرف زده شود، چون حضور فیلم در جشنواره‌های مختلف و همچنین مصاحبه‌هایی که با عوامل مستند تا به امروز انجام شده، مردم را با این فاجعه انسانی آشنا کرد. این امر، اتفاقی است که در جای خود شایسته است و باید بیشتر ادامه پیدا کند. در این راستا درصدد هستیم با حضور این کار در جشنواره‌های خارجی، مردم دنیا را هم با اتفاقی که رخ داده آشنا کنیم.
ایکنا – از این فاجعه انسانی بیش از 30 سال زمان می‌گذرد. پیرامون درد و رنجی که مردم آن منطقه (بروجرد) پس از 30 سال هنوز از این فاجعه دارند توضیح دهید؟
همه مردم این شهر به‌نوعی آشنایی در بین شهدای دانش‌آموز دارند. برای همین این واقعه هیچ‌گاه فراموش نمی‌شود. پس وظیفه سینماست با فیلمسازی در این رابطه درد و رنج بزرگ مردم را تصویر‌سازی کنند. نکته بعدی که فیلم موردنظر دارد این است که بگوید در جنگ‌ها این بچه‌ها هستند که اغلب قربانی می‌شوند؛ البته در جنگ پیش آمده، ایران در مقام دفاع بود ولی به‌هرحال باز هم این کودکان بودند که خسارت فراوان دیدند.
ایکنا – این مستند از تصاویری آرشیوی استفاده کرده که در آن بخش‌های تولیدی در اولویت است؟
وقتی صحبت از مستندهایی می‌شود که در آن به وقایع تاریخی پرداخته شده است، ناخودآگاه آثاری در ذهن شکل می‌گیرد که از تصاویر آرشیوی بهره برده‌اند. با این نگرش رایج، تمام تلاشم این بود کاری را خلق کنم که نگاهی تازه به موضوعات تاریخی داشته باشد. اولین راهکاری که برای فرار از کلیشه انجام دادم نیز تصاویر تخیلی بود که در ابتدای مستند به‌صورت حرکت آهسته در کارم قرار دادم. در این قسمت نشان دادم اگر بچه‌ها شهید نمی‌شدند امروز چگونه زندگی می‌کردند.
ایکنا – برای روایت وقایع تاریخی که در آن اتفاقات مهم به تصویر کشیده می‌شود آیا مستند کارایی بیشتر در بیان آنچه رخ داده، دارد یا اینکه فیلم‌های داستانی در این رابطه مثمرثمرتر هستند؟
نمی‌توان گفت فیلم مستند یا فیلم داستانی در این رابطه کارایی بیشتری دارد چون هر فیلمی که بتواند از ابزاری که در اختیارش است بهترین بهره را ببرد، قادر است روایتگر مناسبی باشد. درباره کارایی آثار مستند یک نکته دیگر وجود دارد آن‌هم اینکه وقتی برای ساخت این فیلم اقدام کردم، با دو اتفاق دیگر در شهرهای «میانه» و «بهبهان» مواجه شدم که در آن فاجعه‌ای مشابه (بمباران مدرسه) رخ داده بود! این امر نشان می‌دهد در هشت سال دفاع مقدس به‌اندازه‌ای سوژه وجود دارد که سینمای مستند و داستانی قادرند تا مدت‌ها به آن بهره برند.
ایکنا – اغلب برای ساخت آثاری که در آن به اتفاقات این‌چنینی پرداخته می‌شود، مشکلاتی وجود دارد که کار را برای سازنده سخت می‌کند. در «همه چیز از بالا قشنگ‌تر است» چنین موانعی وجود داشت؟
ما نیز با موانع مختلفی در این رابطه رو‌به‌رو بودیم که کار ساخت را برایمان دشوار کرد. برای مثال مرکز حفظ و نشر آثار دفاع مقدس، عکس‌هایی که درباره این رویداد از سوی عکاسی گرفته شده بود را در اختیارمان قرار نداد! در کنار این عدم همکاری، عکاسان بروجردی که از آن واقعه عکس‌هایی در اختیار داشتند همکاری لازم را با ما به عمل آوردند.
ایکنا – مستندهای تاریخی ممکن است به‌واسطه عدم مراحل تحقیقاتی دستخوش تحریف شوند. شما برای در امان ماندن از این اتفاق چه سیاستی اندیشیدید؟
تحقیقات میدانی در کنار تحقیقات کتابخانه‌ای راهکاری بود که به ما اجازه داد تا نگاهی واقع‌گرا به موضوع داشته باشیم. برای نمونه من با مدیر، معاون، معلم و دانش‌آموزان آن مدرسه سخن گفتم. تمام حرف‌ها نیز به یک‌گونه بود، بنابراین وقتی وحدت نظری درباره این اتفاق را مشاهده کردم، مطمئن شدم به اصل ماجرا می‌پردازم.
ایکنا – کمی هم به جشنواره سینما حقیقت بپردازیم. ارزیابی‌تان از دوره شانزدهم چگونه است؟
هر جشنواره‌ای فرصتی برای دیده شدن آثار سینمایی است. پس با برگزاری چنین رویدادهایی موافق هستم به‌ویژه اتفاقی چون «سینماحقیقت» که در آن اجازه داده می‌شود آثار مستند به نمایش درآید. توصیه‌ای به برگزارکنندگان جشنواره دارم. اجازه دهند تا کارهایی نظیر «همه چیز از بالا قشنگ‌تر است» بیشتر دیده شوند زیرا نیاز است تا مردم از اتفاقاتی که در طول هشت سال دفاع مقدس رخ‌داده و ممکن است از آن خبردار باشند، مطلع شوند.
درباره جایزه شهید آوینی نیز که در بطن جشنواره «سینماحقیقت» برگزار می‌شود هم باید بگویم این رویداد اتفاق خوبی است که در آن کارهای دغدغه‌مند به نمایش درمی‌آید. همچنین ادغام آن با جشنواره سینما حقیقت باعث شده، جایزه آوینی بهتر و بیشتر دیده شود.
ایکنا – در پایان اگر پیشنهادی برای بهتر شدن جشنواره دارید بیان کند؟
اگر دایره موضوعاتی که در آن اتفاقات جنگ مدنظر قرار می‌گیرد در جشنواره سینما حقیقت بازتر شود، نتایج بهتری رقم خواهد خورد. در این میان حضور فیلمسازانی با نگاه‌هایی متفاوت سیاسی، اقدامی دیگر برای برگزاری بهتر این رویداد است.
گفت‌و‌گو از داوود کنشلو
انتهای پیام
