بحرانی: هنر مهدوی کاملترین شکل هنر اسلامی است + صوت
شهریار بحرانی گفت: هنر اسلامی را می‌توان در چند شکل تعریف کرد اما آنچه مشخص است کاملترین شکل آن در هنر مهدوی نمود پیدا می‌کند.
هنر اسلامی عنوانی است که پیرامون آن تعریف واحدی وجود ندارد چون نگاه به آن بر پایه باورهای شخصی افرادی است. در این میان سینماگرانی وجود دارند که سال‌هاست در این حوزه کار می‌کنند.
شهریار بحرانی، فارغ‌التحصیل انیمیشن از مدرسه سینمایی لندن است. وی فعالیت هنری را با گروه تلویزیونی سپاه آغاز کرد و در سال ۱۳۶۸ به عنوان یکی از مؤسسین، دفتر سینمایی «مهاب فیلم» را راه‌اندازی کرد. وی در سال ۱۳۹۳ نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر را دریافت کرد. بحرانی کارگردانی فیلم‌هایی چون «ملک سلیمان»، «مریم مقدس»، «گذرگاه» و «هراس» را در کارنامه خود دارد.
ایکنا پیرامون موضوع هنر اسلامی، گفت‌و‌گویی با شهریار بحرانی انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.
ایکنا – هنر اسلامی عنوانی کلی است که در سمینارهای مختلف روی آن بحث شده است اما تعریفی درست از این موضوع وجود ندارد. پیرامون این موضوع توضیحات خود را بیان کنید.
ما هم هنر اسلامی داریم هم هنر مسلمانان. در میان هنر مسلمانان بخشی تحت عنوان هنر ایرانی – اسلامی وجود دارد که مختص به جغرافیای ایران است و در آن تلاش شده مفاهیم اسلامی با مختصات این سرزمین بیان شود. خداوند در قرآن می‌فرماید «ای اعراب شما اگر از پیرامون پیامبر(ص) دور شوید قومی را خواهم آورد که من آنها را دوست داشته و آنها نیز مرا دوست دارند.» از پیامبر سوال می‌شود قومی که قرآن به اشاره دارد چه کسانی هستند. پیامبر روی شانه سلمان می‌زند.
دلیل این امر به خصیصه‌ای برمی‌گردد که در ایرانیان وجود دارد که عشق به خداوند است. با این توضیح می‌توان گفت هنر ایرانی نسبت به دیگر کشورها، هنری اسلامی‌تر است. باید توجه داشت در شکل ایرانی هنر، نوع کاملتری هم وجود دارد که به شکل شیعی آن مربوط می‌شود. هنر ایرانی اسلامی در جنبه‌های مختلف هنر نمود پیدا کرده است. برای مثال در شعر، معماری یا موسیقی می‌توان این موضوع را مشاهده کرد.
ایکنا – تعریفی که برای هنر ایرانی – اسلامی بر شمردید آیا در زمان حال کشورمان رایج است؟
بله از گذشته‌های دور تا امروز، هنرمندانی داشتیم که توانسته‌اند هنر اسلامی و شیعی را به خوبی مدنظر قرار دادند. این موضوع از شعر شروع شده و در ادامه به نگارگری، معماری و... تعمیم پیدا کرده است. برای همین می‌توان گفت ما در مسیر قرار داریم. با این توضیح که امیدوارم با حمایت این شکل از مسیر، بالنده شده تا بیشتر بتواند به سمت ارزش‌های مهدوی سوق پیدا کرد.
ایکنا - آیا می‌توان گفت ایرانی بودن به معنای اسلامی بودن است؟ آیا این موضوع را باید به عنوان یک قانون در نظر گرفت؟
اسلام مرحله اول ایمان است. با این توضیح می‌توان گفت ما اشکالی از هنر اسلامی را داشته و داریم اما در وجوه بالاتر ایمان هنوز به شکل کاملی ورود نکرده‌ایم که امیدواریم بتوانیم در آینده به آن دست پیدا کنیم.
ایکنا – ارزیابی‌تان از وضعیت کلی که در هنر ایرانی وجود دارد، چیست؟
هنر این سرزمین باید پیشتاز باشد تا قادر باشد تفکرات مهدوی را پیش برد. بر این مبنا من چنین ویژگی‌ای را کمتر در میان هنرمندان فعلی مشاهده می‌کنم ولی این موضوع، دلیلی بر آن نیست تا ما دست از تلاش برای رسیدن به نقطه دلخواه برداریم.
ایکنا – برای رسیدن به ایده‌آلی که از آن سخن گفتید چه کاری می‌توان انجام داد؟ آیا باید تنها از هنرمند متوقع بود یا نهادهای دولتی هم در این رابطه ایفاگر نقش هستند؟
معمولاً دولت‌ها بیشتر مانع هستند تا اینکه بخواهند زمینه‌ساز رسیدن به چنین خواسته‌هایی باشند. پس هنرمند در ابتدا باید چشمش به آسمان بوده و در ادامه با اراده شخصی به آنچه که می‌خواهد برسد. این رویکرد قادر است خالصانه هنرمند را در مسیری قرار دهد که در آن ارزش‌های مهدوی جاری و ساری است.
ایکنا – به هنر اسلامی اشاره کردید اما پیرامون آسیب‌های احتمالی که پیرامون این موضوع وجود دارد، توضیح ندادید. در این رابطه چه نظری دارید؟
ما دستخوش آسیب‌هایی از طرف غیرهنرمندانی هستیم که کارشان ضعیف است برای همین تلاش می‌کنند این نقیصه را با موضوعات داغ سیاسی پوشش دهند. این شکل از هنر هیچگاه بر دل و جان مخاطبان نخواهد نشست. بهترین رویکرد برای پرهیز از شعار، پرهیز از تعجیل است، چون این مشکل باعث خواهد شد ناخودآگاه کار به ورطه شعار گرفتار آید. نکته دیگر التزام حقیقی به ولایت، ابزاری تاثیرگذار برای به کمال رسیدن در هنر است.
ایکنا – آیا سینما به لحاظ ظرفیت توان این را دارد که ابزاری در جهت دستیابی به هنر اسلامی باشد؟
اینکه آیا سینما به عنوان ابزاری غربی توانایی این را دارد که در خدمت اهداف الهی باشد سوالی است که همیشه وجود داشته است. برای جواب به این پرسش باید ابتدا رسانه را تعریف کرد. رسانه به معنای ابزاریست که روی روح مخاطب تاثیر می‌گذارد و برای همین هم به آن جنگ نرم می‌گوییم. رسانه مقوله پنهانی است که سخت‌افزار نبوده و نرم‌افزار است. در حقیقت مفاهیم در رسانه از طریق فرد یا گروهی به ذهن مخاطب منتقل می‌شود. با این تعریف رسانه قادر است در زیرمجموعه هنرها قرار گیرد. در میان تمام هنرها، سینما بخشی از هنر است که ظرفیت و تاثیرگذاری بسیار زیادی دارد البته در ظاهر شاید عملکرد سینما صنعتی باشد اما در باطن روح و روان مخاطب است که مورد نظر است.
در زمان حال اتفاقی که در سینما رقم می‌خورد به کارکرد سطحی و ابتدایی از هنر برمی‌گردد؛ اتفاقی که بر پایه لهو و لعب شکل گرفته است. این شکل از بهره‌گیری از سینما تنها سرگرمی را مدنظر دارد و اندیشه را از مخاطب دور می‌کند. این در حالی است که مخاطب، فطرت خداجو دارد و طبق هر حالتی به دنبال نکات ارزشمند است.
ایکنا – سوال پایانی به نحوه جذب جوانان مربوط می‌شود. نسل امروز دیگر تنها چند رسانه حکومتی در اختیارشان نیست چون با یک گوشی موبایل می‌شود با دنیایی از اطلاعات مواجه شد. در این راستا چگونه می‌توان مخاطبان را جذب هنری کرد که در آن الگوی مهدوی ویژگی اساسی است؟
ما با نسل جدید مشکل برقراری ارتباط داریم. یعنی ما در فضای آرام زندگی نمی‌کنیم و به نوعی در بمباران هجمه فکری و فرهنگی از طریق رسانه هستیم. در چنین عرصه‌ای باید قبول کنیم که در جنگ هستیم. در جنگ قواعد خاصی حاکم است برای همین هنرمندان باید در شرایط جنگی باید مسلح به سلاح فکری و اعتقادی باشند.
دشمن در ده‌ها سال گذشته با تلاشی که در جنگ نرم داشته توانسته به موفقیت‌هایی دست پیدا کند، برای همین نمی‌توانیم یک شبه همه مسائل را برطرف کنیم و نیاز به برنامه‌ریزی جدیدی داریم تا بتوانیم اثرات مخرب گذشته را از بین برده و در ادامه، نسل جوان به ما گوش دهد. این کاری بسیار پیچیده و فرهنگی است که با عجله و زمانی کوتاه به دست نخواهد آمد.
گفت‌و‌گو از داوود کنشلو
انتهای پیام
