نگاهی انتقادی به طبیعتگرایی روش‌شناختی در فصلنامه ذهن
نود و سومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «ذهن» به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی آیت‌الله علی‌اکبر رشاد منتشر شد.
به گزارش ایکنا، نود و سومین شماره فصلنامه علمی پژوهشی «ذهن» به صاحب امتیازی و مدیرمسئولی آیت‌الله علی‌اکبر رشاد منتشر شد.
عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «نگاهی انتقادی به طبیعتگرایی روش شناختی»، «منشأ مغزی و ناآگاهانه «اراده آزاد» در آزمایش بنجامین لیبت و حکمت متعالیه»، «معناشناسی عقل در علوم اسلامی و مقایسه آن با معرفت‌شناسی»، «استعاره‌های مفهومی مبتنی بر جهت کنه – وجه در فلسفه ملاصدرا»، «تأملی در ارزش معرفتی قاعده حسن و قبح عقلی(ارزیابی دیدگاه متکلمان و فلاسفه)»، «مفهوم «واقعیت» در مکانیک کوانتومی و تأثیر آن بر ذهن»، «بازکاوی استعاره‌های مفهومی «لباس» در قرآن و نهج‌البلاغه بر مبنای مدل لیکاف و جانسون».
در چکیده مقاله «نگاهی انتقادی به طبیعتگرایی روش‌شناختی» آمده است: «طبیعتگرایی روش‌شناختی، که به‌مثابه ابرپارادایم دانش نوین معرفی می‌شود، هیچ گزاره یا نظریه مشتمل بر ارجاع پدیده‌های طبیعی به حقایق فراطبیعی را روانمی‌دارد. این رویکرد را می‌توان به دو قسم حداقلی و حداکثری تقسیم کرد که هر یک مقتضیات و بروندادهای خاص خود را دارد. تحقیق و تدقیق در این رویکرد مایه دلمشغولی بسیاری از متعاطیان حوزه فلسفه علم، و فلسفه دین می‌باشد. جستار پیش رو در صدد است تا با روش اسنادی به کاوش در این مساله پرداخته و با روش تحلیلی آن را در معرض نقد و سنجش گذارد. نتیجه تحقیق این است که طبیعتگرایی روش-شناختی نه بر بنیاد معرفتی و منطقی معتبری استوار است، نه حاوی مدعایی منسجم و خردپذیر بوده و نه از منظر کارکردشناختی تامین کننده انتظارات ادعا شده می‌باشد.»
در طلیعه مقاله «معناشناسی عقل در علوم اسلامی و مقایسه آن با معرفت‌شناسی» آمده است: «عقل در علوم مختلف کاربردهای مختلفی دارد. نوشتار حاضر با استفاده از روش کتابخانه‌ای در گردآوری اطلاعات و روش توصیفی تحلیلی در استنتاج دیدگاه، کوشیده است با بررسی این کاربردها در علوم مختلف اسلامی و مقایسه آن با معرفت‌شناسی، ابعاد وجودی و معرفتی عقل را مورد امعان‌نظر قرار دهد.
موارد زیر را می توان از مهم‌ترین دستاوردهای پژوهش حاضر برشمرد: الف. تعیین سه معنای عقل (عقل به‌معنای قوه مدرکه، عقل به‌مثابه مدرکات عقلی و عقل به‌معنای جوهر مجرد منفصل) به‌عنوان کاربرد مشترک بین علوم یادشده به‌صورت تشکیکی (پذیرش همگانی، حداکثری و حداقلی). ب. پذیرش تعامل دو سویه بین کاربرد اصطلاحی عقل و ابعاد وجودی و معرفتی آن، به این معنا که با طرح چیستی معنای عقل در علوم مختلف به نگاه هستیشناختی و معرفت‌شناختی آن علوم پی برد و از سویی دیگر با مراجعه به مباحث هستیشناختی و معرفت‌شناسانه این علوم، ماهیت و معنای اصطلاحی عقل را از منظر آن علوم کشف کرد. ج. معرفی معنای دوم عقل به‌عنوان یکی از مبانی علوم انسانی - اجتماعی در دوران مدرن.»
در طلیعه مقاله «تأملی در ارزش معرفتی قاعده حسن و قبح عقلی(ارزیابی دیدگاه متکلمان و فلاسفه)» آمده است: «در باره رهآورد معرفتی اصل حسن و قبح عقلی از حیث ظنی یا یقینی بودن بین متکلمان و فلاسفه اختلاف نظر وجود دارد که قول به یقینی به متکلمان و ظنی به فلاسفه نسبت داده شده است. در این مقاله نویسنده با روش تحلیلی و بر خلاف ادعای بعض محققان و تفکیک دو معنای اصطلاح «عقلی»، (عقلی مقابل ظنی و مقابل نقلی) نشان داده است که فلاسفه هم طرفدار عقلی بودن حسن و قبح هستند، اما بداهت آن را بر نمی تابند. نگارنده با تحلیل و تحویل نظریه متکلمان به صُور مختلف(ادعای برهانی یا بداهت حسن و قبح، ادعای موجبه کلیه یا جزئیه آن) کوشیده است به جمع آن دو حداقل در فروض و طیف های خاصی بپردازد. هم چنین برای اولین بار در این مقاله روشن خواهد شد که برهانی و بدیهی انگاری حسن و قبح در حد مفهوم حسن عدل و قبح ظلم، مفید مدعای متکلمان نخواهد بود، اما ادعای بداهت مصادیق حسن و قبح، راست آزمایی آن برای عقل در موارد مختلف ممکن نخواهد بود.»
انتهای پیام
