از ارادت اکبر عبدی با «پنجره فولاد» تا ماندگاری «باده خالص» دژاکام
تاریخ 44 ساله انقلاب اسلامی که خود بستری برای دمیدن روح دوباره به بازتاب و تجلی معارف دینی در حوزه هنرهای نمایشی شد؛ در بطن و متن خود میزبان تولید آثاری با محوریت عرض ارادت هنرمندان به خسرو اقلیم طوس بوده که برخی از آنها تا هستِ همیشه تاریخ کشورمان نامی ماندگار خواهند بود.
به گزارش ایکنا؛ هرچند تئاتر به‌عنوان هنری وارداتی، سابقه‌ای کمی بیش‌از یک قرن در کشورمان دارد اما در مرور قله‌های شکوهِ فرهنگ و تمدن ایران‌زمین، هم‌نشینی گرمی میان رفتارهای آیینی مردمان باورمند به شکوه و تجلی مذهب در خلال رفتارهای مذهبی و آیین‌های نمایشی را با عقبه‌ای به بلندای تاریخ و تمدن چندین هزارساله ایران شاهد هستیم.
گواه این ادعا، تجلی روایت‌ها؛ خرده روایت‌ها و رفتارهای آئینی و نمایشی مردمان مسلمان ایرانی در رخدادها و رویدادهای مذهبی به گاه سوگ و سورِ میلاد و رحلت ختم پیامبران عالم حضرت محمد مصطفی(ص) و مرور فراز و فرود تاریخ صدر اسلام تا روایت زیست، سلوک و سیره ائمه اطهار(ع) است که تجلی آن را در گونه «نمایش‌های آیینی سرخ» ویژه شهادت حضرت امام حسین(ع)؛ «نمایش‌های مهدوی» با رویکرد به بنیان اندیشه‌ورز فلسفه ظهور حضرت حجت(عج)؛ «نمایش‌های فاطمی» با محوریت پاسداشت و بزرگداشت مقام زن و میلاد با سعادت حضرت فاطمه زهرا(س)؛ «نمایش‌های علوی» در کرنش و ستایش مولای متقیان حضرت علی(ع) به گاه تولد و شهادت ایشان در ایام پرفیض ماه مبارک رمضان و آن‌چه که خاصه از آنِ فخر ایران و ایران‌زمین است که به میزبانی از پیکر مطهر خسرو اقلیم طوس؛ شاه خراسان؛ امام رئوف و ضامن آهو حضرت امام رضا(ع) و شکوه متجلی آن در «نمایش‌های رضوی» بازمی‌گردد.
هم‌زمان با دهه کرامت بر آن شدیم تا در تعقیب قدرت گرفتن نمایش‌های آیینی، تئاتر دینی و مذهبی بعد از انقلاب شکوه‌مند اسلامی ایران؛ همگام با تاریخ 44 ساله انقلاب که بستری برای بخشیدن جانمایه تفکر دینی به تولیدات تئاتر که ریشه آن در آیین‌های مذهبی نهفته است را با محوریت عرض ارادت هنرمندان عرصه تئاتر کشور به حضرت امام رضا(ع) و نمایش‌های رضوی داشته باشیم.
آن‌چه در ادامه از نظرتان می‌گذرد بخش نخست مرور موفق‌ترین، جریان‌سازترین و پیشروترین آثار تئاتری است که به شم زیبایی‌شناسانه و مِهر عاشقانه هنرمندان تئاتر ایران به شهادت صحنه و به گواه جریان‌سازی و تأثیرگذاری فرهنگی گونه «تئاتر رضوی» در حوزه تعالی فرهنگ کشور نامی ماندگار از خود به یادگار گذاشته‌اند.
همگام با «پنجره فولاد»؛ قله‌نشین آثار تئاتر رضوی
بی‌تردید قله‌نشین نمایش‌های مرتبط با زیست، سلوک و سیره امام هشتم شیعیان؛ نمایش «پنجره فولاد» به قلم مهدی متوسلی و کارگردانی سیدجواد هاشمی است.
نمایش پنجره فولاد که طی قریب به پنج سال از زمان تولید خود در سال ۱۳۸۵ با هدف اجرا در جشنواره تئاتر رضوی؛ سپس تجربه نخستین اجرای عمومی در سال ۱۳۸۶ در سالن اصلی مجموعه تئاترشهر تا آخرین دوره اجرایش در سال ۱۳۹۰ در فرهنگسرای خاوران توانست میزبان بیش‌از ۲۰۰هزار مخاطب باشد.
رکوردی که در میان تمامی آثار تولید شده با محوریت سیره، زندگی و یا نقش باورهای مردمی با محور امام رضا(ع) در زیست و زندگی مردمان ایران‌زمین نمونه‌گون و نادر است و تاکنون هیچ اثری توانایی هماوردی با آن را به دست نیاورده است.
اکبر عبدی و نمایش شکوه قدرت هنر بازیگری
به گواه منتقدان، کارشناسان و قاطبه اهالی هنر؛ اکبر عبدی با حضور در نمایش پنجره فولاد یکی از درخشان‌ترین آثار کارنامه بازیگری خود را به‌جای گذاشت.
نمایشی که در کنار داستان جذاب، متفاوت و مردمی‌اش میزبان یکی از چهره‌های شناخته‌شده عرصه سینما و تلویزیون کشورمان این‌بار در قامت اجرای اثری تئاتری بود.
اکبر عبدی که تعداد آثار تئاتری او در مقام بازیگر کمتر از انگشتان یک دست است با حضور در نمایش پنجره فولاد یکی از درخشان‌ترین آثار کارنامه بازیگری خود را به‌جای گذاشت و تا هست همیشه تاریخ در یاد تمامی مردمان و مخاطبانی که این اثر را به شکل مستقیم در صحنه هنرهای نمایشی دیده و یا فیلم و عکس‌های باقی‌مانده از اجراهای مختلف و متعدد این اثر نمایشی را مشاهده کرده خواهد ماند.
«پنجره فولاد» راوی چه داستانی است؟
نمایش پنجره فولاد نگاهی دارد به بافت متفاوت زوار حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا که در واقع در بطن خود به تحلیل نوع نیازها، احتیاجات و حوائج مردم به ساحت مقدس اهل بیت(ع) می‌پردازد.
داستان پنجره فولاد در روز دوشنبه ۳۰ خرداد سال ۱۳۷۲ برابر با عاشورای سال ۱۴۱۵ قمری رخ می‌دهد. شخصیت‌های اصلی این داستان «اکبر» جانباز شیمیایی جنگ تحمیلی(با بازی اکبر عبدی)، «راسخ» خادم حرم امام رضا(با بازی محمود راسخ‌فر) و یک خانواده شامل مادر، فرزند معلولش و پسرخاله این فرزند است که برای گرفتن شفا به پنجره فولاد امام رضا(ع) دخیل بسته‌اند...
مُهرِ مِهر به امام رضا؛ ممهور به روایت «لیلا و... چند مسافر»
از دیگر هنرمندان نام‌آور هنر تئاتر کشورمان باید به محمد رحمانیان اشاره کرد. نمایشنامه‌نویس و کارگردانی که در کارنامه هنری او تولید آثاری مبتنی بر رخدادها، رویدادهای مذهبی و همچنین شخصیت‌های بزرگ مذهبی و ائمه اطهار(ع) به‌کرات دیده می‌شود. نمی‌توانیم از محمد رحمانیان و کارنامه درخشان او یاد کنیم و از آثار وی در گونه‌ی تئاتر مذهبی چون امیر؛ عشقه؛ نام تمام مادران؛ اسب‌ها و پُل نامی به میان نیاوریم.
رحمانیان در حوزه تئاتر رضوی در سال ۱۳۹۷ یکی از جریان‌سازترین، درخشان‌ترین و پرمخاطب‌ترین آثار نمایشی را در تلفیق دیگر هنر مورد علاقه‌اش؛ موسیقی با هنری که از آن جان گرفته و نام یافته یعنی تئاتر؛ به نام «لیلا و... چند مسافر» تولید کرده است.
اثری که با بهره بردن از جمعی از شناخته‌شده‌ترین بازیگران تئاتر کشورمان چون مهتاب نصیرپور، فریبا متخصص، علی عمرانی، افشین هاشمی، احسان علیخانی، محمد شاکری، سینا رازانی، سانیا سالاری، سعید توکلی و آلاله زارع‌طلب؛ هنگام اجرای عمومی نه‌تنها خوش‌نشین کام منتقدان و کارشناسان شد که همراهی و همدلی سلایق متنوع مخاطبان را با خود به‌همراه داشت.
شیرینی درک معرفت در تجلی ایمان و باور
رحمانیان در نمایش «لیلا و... چند مسافر» که آنرا برای نحستین بار سال ۱۳۹۷ در سالن استاد سمندریان تماشاخانه ایرانشهر یه صحنه برد به مساله ایمان و باور افراد می‌پردازد.
نمایش اول که «لیلا» نام دارد عشق به میهن و ایمان یک جانباز شیمیایی و همسرش لیلا را به تصویر می‌کشد. جانبازی که علاقه‌مند به موسیقی و شعر است. شخصیتی ممتاز و متفاوت که گفتار و رفتارش با تصویر کلیشه‌ای که معمولا از جانبازان و شهدا در قالب آثار تئاتری به یاد داریم، به کل متفاوت است.
در نمایش دوم «چند مسافر»، شاهد حضور شخصیت‌هایی روی صحنه هستیم که راهی مشهد مقدس هستند. هرکدام از این افراد به جز راننده تاکسی که از دید خودش شاهد یک معجزه در جاده بوده؛ با باوری که به امام هشتم دارند به این سفر می‌روند و هرکس معتقد است دست خالی باز نخواهد گشت.
درخشش حمیدرضا آذرنگ با «خیال روی خط موازی»
حمیدرضا آذرنگ، نمایشنامه‌نویس، بازیگر و کارگردان شناخته‌شده کشورمان که قریب یک دهه است عمده فعالیت هنری خود را در حوزه بازیگری سینما و تلویزیون متمرکز کرده؛ یکی از نام‌های آشنا و درخشان نسل دوم هنرمندان تئاتر کشورمان است که تمام قدرت، شهرت و اعتبار نام خود را در دو عرصه نمایشنامه‌نویسی و کارگردانی از صحنه هنرهای نمایشی، خاصه دو گونه تئاتر دفاع مقدس و تئاتر دینی به ارمغان آورده است.
آذرنگ نیز در سلسله آثار تولید شده با محوریت مفاهیم رضوی یکی از متفاوت‌ترین، صف‌شکن‌ترین و درعین‌حال جریان‌سازترین و درخشان‌ترین آثار تئاتری را در همکاری با عباس اقسامی دیگر هنرمند شناخته‌شده عرصه تئاتر کشورمان با عنوان «خیال روی خط موازی» تولید و پیشاروی مخاطبان و علاقه‌مندان این عرصه نمایشی قرار داده است.
«خیال روی خط موازی» تلفیقی از دو گونه تئاتر دفاع مقدس و نمایش مذهبی است. این نمایشنامه راوی قصه سه جوانی است که آرزوی سفر زیارتی به مشهد را دارند اما به علت نبود شرایط مالی مناسب برای این سفر اقدام به یک بازی می‌کنند که به علت اشغال خرمشهر توسط نیروهای بعث عراقی، در نهایت سرنوشتشان نوشیده شربت شهادت است و حال خانواده‌های آنها هستند که در ادامه خط روایی داستان را پیش می‌برند.
«شمارش معکوس» راوی تلخ‌کامی و جان‌سوزی بمب‌گذاری حرم رضوی
نمی‌توان درباره تاریخ پرفرازونشیب انقلاب شکوه‌مند اسلامی صحبت کرد و در عرصه مسائل مربوط به حرم رضوی از برخی از اتفاقت تلخ آن چشم فروبست. یکی از شوم‌ترین و تلخ‌ترین اتفاقات به حادثه بمب‌گذاری منافقان در حرم مطهر رضوی در ۳۰ خرداد ۱۳۷۳ بازمی‌گردد.
اتفاق و رخدادی که با رویکرد هنرمندان تئاتری در قالب نمایش «شمارش معکوس» به نویسندگی رسول نقوی و کارگردانی محمد کاظم‌تبار به‌عنوان یکی از متأخرترین آثار تولید شده در حوزه تئاتر رضوی توانست هم نگاه متفاوت و لبریز از تقدیر منتقدان را با خود به‌همراه داشته باشد و هم نگرشی دیگرگون به حوزه مبانی تئاتر رضوی، مسائل مربوط به امام رضا(ع) و حرم مطهر رضوی را در زیست و زندگی و تاریخ معاصر کشورمان مدنظر قرار دهد.
نمایش «شمارش معکوس» برخلاف چند اثر دیگری که با محور بمب‌گذاری گروهک تروریسی منافقان در حرم رضوی تولید شده‌اند به لحظه انفجار بمب در قالب کُنشی نمایشی؛ اشاره مستقیم دارد.
«شمارش معکوس» در خط داستانی این قصه را به روایت می‌نشیند که: سال آخر نذر آرزوست، رضا برای این روز برنامه‌های ویژه‌ای داره و آرزو، آرزو می‌کند که جلوی رضا شرمنده نشود... اما و ناگهان....
پویایی و اثرگذاری تئاتری رضوی در «باده خالص» امیر دژآکام
دیگر نمایشنامه‌نویس، کارگردان و بازیگر نام‌آشنای عرصه تئاتر، سینما و تلویزیون کشورمان که سهم عمده‌ای از شهرت و مقبولیت او میان عموم مخاطبان به تولیدات آثار نمایشی‌اش در صحنه‌های تئاتری کشور بازمی‌گردد؛ امیر دژاکام است.
هنرمندی که علقه‌ای قریب به نمایش‌های ایرانی دارد و با توجه به پژوهش‌های گسترده و تولیدات متعدد در حوزه نمایش‌های ایرانی و تلفیق و روزآمد ساختن آن نمایش‌ها با هنر نوین تئاتر، آثاری ماندگار را در صحنه‌های هنر تئاتر کشورمان از خود به یادگار گذاشته است.
دژاکام نیز در حوزه تولید نمایش‌های رضوی با نمایش ماندگار «باده خالص» که برای نخستین بار این اثر را سال ۱۳۸۵ در جشنواره تئاتر رضوی به صحنه برد برای مخاطبان، دل‌دادگان و شیفتگان امام مهربانی‌ها و همچنین دوستداران عرصه تئاتر دینی یکی از جاودانه آثار عرصه تئاتر رضوی را تولید کرده است.
وی نمایش «باده خالص» را در فضایی مینی‌مالیستی به اجرا بُرد و تنها از یک فضای دو متر در دو متر مربع برای بازیگرانش، بی هیچ آکساسوآر و ابزار صحنه‌ای و تنها با اتکا به قدرت بازیگری هنرمندانش به ایفای نقش و صحنه‌سازی بسنده کرده بود. او به این هم بسنده نکرده و در بطن این اثر نمایشی یکی از متفاوت‌ترین داستان‌های مرتبط با امام رضا(ع) را به تصویر می‌کشد.
موضوع نمایش «باده خالص» برمی‌گردد به باغبانی که درختان انگور کاشته است و متوجه می‌شود میوه این درختان حضرت‌امام‌رضا(ع) را مسموم خواهند کرد... این نمایش واکنش‌ها و تحولات این باغبان را بررسی می‌کند.
پایان بخش اول
گزارش از امین خرمی
انتهای پیام
