خانه قرآن منامه؛ گنجینه هنرهای نادر اسلامی
گروه بین‌الملل: «بیت القرآن»(خانه قرآن)، مجموعه‌ای چندمنظوره با هدف نگهداری و نمایش هنرهای اسلامی است که در منطقه «حورا» منامه، پایتخت بحرین در سال ۱۹۹۰ میلادی بنیان‌گذاری شده است و به دلیل دربرداشتن موزه‌ای از نسخ خطی قرآن، یکی از شناخته‌شده‌ترین موزه‌های اسلامی در جهان به‌شمار می‌رود.
ایده تأسیس این مرکز فرهنگی که هم اکنون محل رفت و آمد بسیاری از پژوهشگران و محققان علوم اسلامی است، برای نخستین‌بار در سال 1984 توسط «عبداللطیف جاسم کانو» که مجموعه نادری از نسخ خطی قرآن کریم را در اختیار داشت، مطرح و با حمایت و کمک گروه‌های مختلف بحرینی و برخی کشورهای عربی در سال 1990 افتتاح شد.
سالن‌های اصلی بیت‌القرآن
بیت‌القرآن با مجموعه‌ای نفیس از
آثار اسلامی، یاد «بیت الحکمه» بغداد که در سال 786 توسط «ابوجعفر منصور»
خلیفه عباسی و «دارالحکمه» قاهره را که توسط «الحاکم بامر الله»، خلیفه
فاطمی ساخته شد؛ در ذهن‌ها زنده می‌کند.
این مجموعه دارای موزه‌ای مشتمل بر تعداد زیادی از نسخ خطی قرآن کریم و آثار نفیس اسلامی است که یکی از مشهورترین موزه‌های اسلامی در جهان به‌شمار می‌رود.
نخست سالن مکه مکرمه: شامل نسخه‌های قرآنی خطی از قرن اول هجری تا ششم هجری که به خط کوفی ابتدائی نوشته شده و این خط معروف به خطوط بدون نقطه است. نسخه‌ها از پوست مجلد شده و در کنار این مصحف‌‌ها، مجموعه‌هایی نادر از قرآن‌های خطی صدر اسلام نیز به چشم می‌خورد. در سالن مکه نسخه‌ای از قرآن کوچکی دیده می‌شود که احتمالا توسط زید‌بن ثابت، کاتب وحی و از یاران نزدیک پیامبر(ص) به نگارش درآمده است. تمام نسخه‌های قرآن این بخش تاریخ کتابت قرآن را از ابتدا و نیز تاریخچه نقطه‌گذاری در خط عربی را روایت می‌کند.
دوم سالن مدینه منوره: در این بخش از موزه، مجموعه‌ای از نسخه‌های قرآن نادر و بعضا کمیاب و بی‌بدیل که شاید فقط در برخی موزه‌های مهم جهان وجود داشته باشند، گنجانده شده است. مجموعه‌ای از قرآن‌های خطی که در شیراز ایران نوشته شده و از بدیع‌ترین نسخه‌های قرآن به لحاظ زیبایی نقش و نگار و خط و اصول نگارش به‌شمار می‌روند، مجموعه‌ای از قرآن‌های هندی مربوط به عهد مغول، نسخه‌های قدیمی قرآن کشمیر و شمال آفریقا شامل مراکش، الجزایر و تونس، قرآن‌های خطی ترکیه متعلق به عصر عثمانی، و مجموعه قرآن‌هایی از کشورهای عربی چون مصر، سوریه و لبنان نیز در این بخش به چشم می‌خورند.
سالن سوم نیز قدس شریف نام دارد که دربردارنده نسخه‌های خطی از قرآن‌های قدیمی است که مثلا هر سطر آن‌ها با حرف الف آغاز می‌شود. یا مصحفی دیگر که با کلمه‌ای مشخص در هر صفحه متمایز شده و جهت تسهیل در امر حفظ قرآن به‌کار گرفته می‌شود.
در این بخش قرآن‌هایی به طول یک متر و نیم و یا قرآن تک صفحه‌ای نیز به چشم می‌خورد. همچنین بزرگترین و کوچکترین قرآن خطی، ریزنگاری قرآن و اسماء الحسنی بر روی دانه برنج، نخود و کنجد و صفحاتی از جزءهای قرآنی از جمله دیگر آثار موجود در این بخش است.
این مجموعه دارای موزه‌ای مشتمل بر تعداد زیادی از نسخ خطی قرآن کریم و آثار نفیس اسلامی است که یکی از مشهورترین موزه‌های اسلامی در جهان به‌شمار می‌رود.
بیت‌القرآن شامل سه سالن مهم است که تاریخ کتابت قرآن را از ابتدای تدوین تا عصر حاضر روایت می‌کند.
سالن سوم نیز قدس شریف نام دارد که دربردارنده نسخه‌های خطی از قرآن‌های قدیمی است که مثلا هر سطر آن‌ها با حرف الف آغاز می‌شود. یا مصحفی دیگر که با کلمه‌ای مشخص در هر صفحه متمایز شده و جهت تسهیل در امر حفظ قرآن به‌کار گرفته می‌شود.
در این بخش قرآن‌هایی به طول یک متر و نیم و یا قرآن تک صفحه‌ای نیز به چشم می‌خورد. همچنین بزرگترین و کوچکترین قرآن خطی، ریزنگاری قرآن و اسماء الحسنی بر روی دانه برنج، نخود و کنجد و صفحاتی از جزءهای قرآنی از جمله دیگر آثار موجود در این بخش است.
صفحه‌ای از قرآن به خط کوفی
مجموعه نسخ خطی قرآنی بیت‌القرآن يكی از مهمترین مجموعههای جهان است. این مجموعه بزرگ شامل آثار خوشنویسی نفيس از اولین قرن هجری(7 ـ 8 میلادی) تا دوران معاصر و از همه مناطق جهان اسلام از چین تا اسپانیای اندلسی را شامل می‌شود.
صفحه‌ای از قرآن بر روی پوستی نازک
نخستین نسخه از قرآن کریم که در عهد عثمان بن‌عفان به‌صورت مصحف(نسخه چاپی) نوشته شد؛ اولین نسخه از قرآن کریم که در سال 1694 میلادی در آلمان چاپ شد؛ قدیمی‌ترین نسخه ترجمه شده به زبان انگلیسی در سوئیس در سال 955 هجری؛ بزرگترین مصحف جهان که در قرن هجده میلادی به خط نسخ در هند نوشته شد و تعدادی از مصحف‌های کوچک که تنها با ذره‌بین امکان خواندن آن‌ها وجود دارد، از جمله آثار گرانبهایی است که در این موزه نگهداری می‌شود.
بزرگترین نسخه قرآن موجود در موزه
بزرگترین نسخه قرآن موجود در موزه
در مجمع بیت‌القرآن منامه همچنین مسجدی با گنجایش 150 نمازگزار وجود دارد.
کتابخانه فرقان
از دیگر بخش‌های این مجموعه چندمنظوره، کتابخانه فرقان بوده که از مراکز اصلی تحقیقات قرآنی به‌شمار می‌رود. این کتابخانه در دو طبقه شامل بیش از 60 هزار کتاب مربوط به قرآن کریم و علوم قرآنی به زبان‌های مختلف است. کتابخانه در طبقه دوم ساختمان موزه واقع شده و بیست و پنج هزار جلد کتاب دینی، علمی و ادبی نیز به زبان‌های عربی، انگلیسی و فرانسه را در خود جای داده و از امکان تحقیقات اینترنتی در طول ساعات فعالیت کتابخانه برخوردار است.
مدرسه یوسف بن احمد کانو
حفظ قرآن کریم، آموزش تلاوت، تجوید، ترتیل به مبتدیان و همچنین آموزش علوم قرآنی به دانش‌آموزان مدرسه و تربیت قاریان بر حسب قرائت‌ها‌ی معروف از فعالیت‌های این مدرسه به‌شمار می‌رود.
سالن همایش
این مجموعه همچنین دارای یک سالن همایش با ظرفیت 150 نفر است که برای نشست‌ها و سخنرانی‌های دانشگاهی از آن استفاده می‌شود و سخنرانان بسیاری از کشورهای مختلف جهان از سوی جمعیت‌ها و مؤسسات مختلف بحرین برای سمینار در آن دعوت می‌شوند.
مجموعه بیت‌القرآن منامه از شنبه تا چهارشنبه از ساعت 9 صبح تا 12 و عصرها 16 تا 18 پذیرای گردشگران و بازدیدکنندگان است.
مطالب مرتبط
