نگاه موازنه‌جویانه اسلام به محیط زیست/ ارائه 100 صفحه راهکار محیط زیستی
گروه جامعه ــ مدیر مرکز هدایت و حمایت از تحقیقات کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست با تأکید بر اینکه از دیدگاه اسلام انسان‌ها حتی حق تعدی به حقوق موجودات ذره‌بینی که در آب زندگی می‌کنند را هم ندارند، گفت: اسلام به دنبال برقراری موازنه در محیط زیست است.
حجت‌الاسلام والمسلمین علی محمودزاده، مدیر مرکز هدایت و حمایت از تحقیقات کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست در گفت‌وگو با ایکنا؛ به تشریح نگاه موازنه جویانه اسلام به محیط زیست پرداخت و عنوان کرد: اسلام به دنبال برقراری موازنه در محیط زیست است. از یک طرف قرآن می‌فرماید که همه چیز برای بشر خلق شده است و از سوی مطرح می‌کند که بشر اجازه تعدی به حقوق و تجاوز از حدود نعمت‌هایی که در اختیارش قرار دارد را ندارد.
حضرت علی (ع): در آب حیواناتی وجود دارد که شما آنها را نمی‌بینید اما حق تعدی به حقوق آنها را هم ندارید
وی ادامه داد: بر اساس همین نگاه اسلامی است که اسلام به افراد خاطی از این خط و خطوط وعده مأخذه و عذاب داده‌است و دلیل اصلی مواجهه ما با بحران‌های محیط زیست تعدی از این حدود است. اسلام به ما دستور می‌دهد وقتی راه می‌روید تا جایی که می‌شود حق لگد‌کردن گیاه زنده را ندارید، حق ندارید آب را آلوده کنید و به هیچ وجه حق ندارید در آب ادرار کنید. حضرت علی(ع) فرمودند: در آب حیواناتی زندگی می‌کنند که شما نمی‌بینید و شما حق تعدی به حقوق آنها را ندارید.
مدیر مرکز هدایت و حمایت از تحقیقات کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست به مسئله فقه محیط زیست نیز اشاره و اظهار کرد: جنبه دیگری که مکمل این نگاه اعتقادی است این است که خداوند فقه محیط زیست را مطرح کرده یعنی باید‌ها و نبایدهایی که باید دقت شود تا تکوّن و تکوینی بودن عالم خلقت با این فقه محافظت شود. این فقه نگاه دارنده و محافظت کننده از آفرینش خلقت است و با وصل کردن نگاه اعتقادی اسلام و فقه اسلامی است که می‌‌توان از محیط زیست مراقبت کرد. چون خالق هستی این تکوین را خودش خلق کرده بهترین راه محافظت از آن را هم می‌داند و بر همین اساس فقه را ارائه کرده، پس باید قوانین و مقرراتی که تدوین می‌شود بر مبنای فقه اسلامی محیط زیست باشد تا نگه‌دارنده از منابع طبیعی شود.
وی تصریح کرد: اگر ارتباط و پیوندی که بین فقه و تکوین وجود دارد گسسته شود همچنان که اکنون رخ داده، باعث از بین رفتن حق و حقوق محیط زیست می‌شود.
اولین شاخصه حفظ محیط زیست اخلاق است
محمودزاده در پاسخ به این سؤال که چه توصیه‌های اسلامی در خصوص محیط زیست وجود دارد که اگر رعایت نشود، بحران محیط زیست تشدید می‌شود؟ گفت: اولین شاخصه‌ای که باید رعایت شود بحث اخلاق است. این اخلاق باید توسط ملت‌ها و حکومت‌ها رعایت شود. باید بدانیم مردم نسبت به همه طبیعتی که در پیرامون خود دارند مسئول هستند و این وظیفه را خداوند بر عهده همه ما گذاشته است. اما در بحث رعایت اخلاق در حکومت‌ها و سیاست‌ها، نکته‌ای که بسیار مهم است و باعث تشدید بحران محیط زیست می‌شود مقرراتی است که وضع می‌شود و این مقررات غالباً منفعت طلبانه و محدود به جغرافیای خاص یک منطقه محدود است.
مقررات محیط زیست با حب و بغض وضع می‌شود
وی افزود: این مقررات با حب و بغض و اهم و مهم کردن منافع لحظه‌ای وضع می‌شوند. مثل قطع کردن سرشاخه رودخانه‌ها، اقدامی که اکنون کشور ترکیه در حال انجام آن است و کشورهای پایین دست را از دسترسی به آب محروم کرده است، سیاست رساندن آب به مرکز حکومت‌ها و محروم کردن سایر مناطق از آب، بارورکردن زودهنگام یا دیرهنگام ابرها و ... که همه به مسئله اخلاق باز می‌گردد.
نگاه اسلام فراتر از مرزبندی‌های سیاسی به محیط زیست است
مدیر مرکز هدایت و حمایت از تحقیقات کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست با تأکید بر اینکه نگاه محیط زیستی اسلام به دور از مرزبندی‌ها و یک نگاه کلی و جامع به همه جهان است، گفت: یک مدیریت کلی برای همه محیط زیست جهان فارغ از جغرافیای سیاسی کشورها لازم است. خداوند مرزی بین این مناطق نکشیده و ما اجازه نداریم چنین رفتاری با محیط زیست داشته باشیم.
آیا آب مالک دارد؟
وی در ادامه به مسئله آب و مالکیت آب اشاره و مطرح کرد: آیا آب مالک دارد؟ آیا وقتی من مالک یک قطعه زمین هستم، اجازه دارم چاهی حفر کنم که آب تمام منطقه را استخراج کنم یا وقتی سرچشمه یک رودخانه در زمین من قرار دارد اجازه دارم بیش از نیاز از آن استفاده کنیم آیا مالک این آب هستم؟ آیا اجازه دارم آب را قطع کنم؟ این بحث را در مرکزمان در حال پیگیری هستیم و بحث‌های اجتهادی زیادی در این خصوص داریم و این احتمال خیلی زیاد است که به این نتیجه برسیم که آب مالک ندارد.
وی افزود: آیا هوا و زمین مالک دارد؟ اینها بحران‌هایی است که هر روز در حال تشدید بحران محیط زیست هستند. آیا زمین خواری‌هایی که به خاطر افزایش روز به روز قیمت زمین صورت می‌گیرد و نه کشت و زراعتی در این زمین‌ها صورت می‌گیرد و نه استفاده‌ای می‌شود و فقط تصرف مالکانه و ارزش افزوده زمین مد نظر خریداران است، خلاف نظر خداوند متعال است که زمین را خلق کرده است؟ آیا حکومت اسلامی می‌‌تواند مالکیت را از فردی که فقط برای ارزش افزوده یک زمین آن را می‌خرد، بگیرد؟
حجت‌الاسلام محمودزاده عنوان کرد: بسیاری از مشکلات حوزه کشاورزی ما به این مسائل باز می‌گردد که باید در مراکز تخصصی تحقیق و اجتهاد شده و مراکز قانونگذاری بر اساس این مبانی اجتهادی قوانین و مقررات وضع کنند تا دست سودجویان را قطع و مشکلات محیط زیستی را از بین ببرند.
وی به تشریح فعالیت‌های مرکز هدایت و حمایت از تحقیقات کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست پرداخت و عنوان کرد: حدود چهار سال است که این مرکز زیر نظر سازمان بسیج مهندسان کشاورزی فعالیت خود را آغاز کرده است. این سازمان حدود 60 هزار مهندس کشاورزی در گرایش‌های مختلف دارد که همه تحصیلات آکادمیک دارند ولی در حوزه نگاه اسلام به محیط زیست فعالیتی صورت نگرفته بود که با درک این خلاء این مرکز تأسیس شد، که البته منظور از کشاورزی تمام مباحث مرتبط با محیط زیست، ،ب، خاک، زمین، هوا، حقوق حیوانات و ... را شامل می‌شود.
وی ادامه داد: در قدم‌های اول باید پژوهش‌ها و اطلاعات موجود جمع‌آوری می‌شد که این اقدام صورت گرفت و منابع اسلامی در حوزه‌های فقه کشاورزی، اخلاق کشاورزی، تمدن کشاورزی در اسلام و ... جمع‌آوری شد. همچنین با شرکت در همایش‌ها و کنفرانس‌ها تلاش کردیم این مباحث را در مراکز علمی مطرح کنیم. از دیگر فعالیت‌های ما آموزش نتایج پژوهش‌ها و اطلاعات گرآوری شده بود که اکنون آموزه‌های کشاورزی اسلامی با اعزام اساتید به استان‌های مختلف و برگزاری کارگاه‌ها انجام می شود، همچنین با فراخوان مربیان استان‌ها به آنها آموزش داده می‌شود تا آنها به سایر همکاران خود این آموزش‌ها را ارائه کنند.
حجت‌الاسلام محمودزاده افزود: همچنین از طریق سایت مرکز تحقیقات کشاورزی اسلامی به آدرس mtkeslami.ir و از طریق فضای مجازی و همکاری با سایر نهادهای فعال در این حوزه نیز به ترویج نگاه اسلامی به محیط زیست مشغول هستیم.
وی در پاسخ به این سؤال که برای مقابله با بحران محیط زیست به ویژه اینکه گفته می‌شود بیشترین هدر رفت آب از طریق کشاورزی در ایران است، چه فعالیت‌هایی انجام می‌دهید؟ گفت: مراکز تحقیقی و مراکز علمی بازوی توانمند اجرایی ندارند.
100 صفحه راهکار محیط زیستی به دولت دادیم/ نگاه سیاسی مانع توجه به نهادهای پژوهشی
وی در پاسخ به این سؤال که آیا نتایج تحقیقات خود را در اختیار کشاورزان و مسئولان مربوطه قرار داده‌اید؟ گفت: ما می‌توانیم یافته‌ها و پژوهش‌های خودمان را منتشر و اعلام کنیم و راه کارها برای برون رفت از بحران کنونی را ارائه دهیم؛ که ما این کار را انجام داده‌ایم. ما با ارسال نتایج به بدنه دولت هم تلاش کردیم این کار را انجام دهیم اما متأسفانه هیچ توجهی به این نتایج صورت نمی‌گیرد. در سال 94 سازمان بسیج مهندسین کشاورزی 100 صفحه راهکار در حوزه‌های مختلف مرتبط با کشاورزی از طریق فرمانده وقت این سازمان(سردار نقدی) به دولت ارائه کرد، ولی هیچگونه اقبالی صورت نگرفت. متأسفانه بیشتر به دلیل نگاه سیاسی است که به مراکز علمی و پژوهشی ما توجهی صورت نمی‌گیرد.
انتهای پیام
