عدل الهی از منظر قرآن

به گزارش خبرنگار افتخاری ایکنا، حجت‌الاسلام محمود لطفیان سرگزی، مدرس درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم، 28 تیرماه در کرسی آزاد‌اندیشی «عدالت خدا» که در دانشگاه علوم پزشکی قم برگزار شد، گفت: بر اساس حکمت 429 و خطبه 216 نهج‌البلاغه، عدل یعنی قرار دادن هر چیز در محل خود و عادل کسی است که هر چیزی را در جای مناسب خود قرار دهد.

وی ادامه داد: عدل به معنای رعایت استحقاق‌ها در افاضه وجود و امتناع نکردن از رحمت است به آنچه امکان وجود یا کمال وجود را دارد؛ نتیجه چنین عدالتی آن است که خداوند نسبت به هیچ موجودی کمترین ظلمی روا ندارد. بر اساس آیه 18 سوره آل عمران «شَهِدَ اللَّهُ أَنَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَالْمَلَائِكَةُ وَأُولُو الْعِلْمِ قَائِمًا بِالْقِسْطِ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ؛ خدا كه همواره به عدل قيام دارد گواهى مى‌‌دهد كه جز او هيچ معبودى نيست و فرشتگان او و دانشوران نيز گواهى مى‌‌دهند كه جز او كه توانا و حكيم است هيچ معبودى نيست» عدالت نشانه حکمت و کمال وجود است و خداوند از هر نظر کامل و بی‌عیب و نقص است.

کارشناس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با بیان اینکه نظام آفرینش و حکمت الهی که هدف آن رسیدن به کمال و خیر بیشتر است، نیکو‌ترین نظام ممکن است، اظهار کرد: بر اساس آیه 35 سوره قلم، آیه 28 سوره صاد و آیه 95 سوره نساء، مؤمنان خانه‌نشین که جان و مال خود را به خطر نینداخته‌اند با آن مجاهدانی که با مال و جان خود در راه خدا جهاد می‌کنند، یکسان نیستند.

وی افزود: بر اساس آیه 7 و 8 سوره زلزله «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ خَيْرًا يَرَهُ * وَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقَالَ ذَرَّةٍ شَرًّا يَرَهُ؛ پس هر كه هموزن ذره‏‌اى نيكى كند نتيجه آن را خواهد ديد * و هر كه هموزن ذره‏‌اى بدى كند نتيجه آن را خواهد ديد»، خداوند در مقام جزای اعمال، به بندگان ستمی روا نمی‌دارد و آنچه به عنوان پاداش و کیفر در نظر گرفته، عدل است، بلکه به نیکان بیش از آنچه پاداش آنها است عطا می‌کند و این بالاتر از عدل یعنی فضل است. همچنین بر اساس آیه 160 سوره انعام «مَنْ جَاءَ بِالْحَسَنَةِ فَلَهُ عَشْرُ أَمْثَالِهَا وَمَنْ جَاءَ بِالسَّيِّئَةِ فَلَا يُجْزَى إِلَّا مِثْلَهَا وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ؛ هر كس كار نيكى بياورد ده برابر آن پاداش خواهد داشت و هر كس كار بدى بياورد جز مانند آن جزا نيابد و بر آنان ستم نرود»، خداوند نسبت به زشتکاران نیز با لطف و مرحمت رفتار می‌کند و عذاب آنان را کمتر از کیفر عادلانه قرار می‌دهد.

مدرس درس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم بیان کرد: عدل در تشریع یعنی مجموعه قوانین و تکالیف الهی که به‌منظور رسیدن جوان نمازگزار به کمال نهایی وضع شده است و مبتنی بر عدالت و متناسب با توان مکلفان است.

لطفیان سرگزی با اشاره به رازقیت خداوند متعال در قرآن، گفت: از آنجا که خداوند بی‌نیاز است، روزی‌های او هرگز پایان نمی‌یابد چرا‌که خزانه همه چیز نزد اوست. در اعطا کردن روزی، نیاز بندگان را در نظر می‌گیرد و آنچه مناسب است، می‌بخشد.

علی محمدزاده