تخصص، تجربه و تعهد؛ لوازم تحقق عدالت در الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت
استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: اگر می‌خواهیم الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت را هماهنگ با عدالت محقق کنیم، باید در همه امور معیارهای سه‌گانه شامل تخصص، تعهد و تجربه را مورد توجه قرار دهیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین غلامرضا مصطفی‌پور، استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره اهمیت توجه به جایگاه عدالت در الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت پرداخت و اظهار کرد: مسئله عدالت در آموزه‌های دینی ما مسئله‌ای بسیار مهم و گسترده است. به طور کلی یکی از اهداف مهم بعثت انبیا(ع)، عدالت است. در همین راستا در آیه 25 سوره مبارکه حدید آمده: «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ؛ همانا ما پیامبران خود را با ادلّه و معجزات فرستادیم و با ایشان کتاب و میزان عدل نازل کردیم تا مردم به راستی و عدالت گرایند». در واقع از منظر قرآن کریم پیامبران هدفی دارند که آن هدف رسیدن به عدالت است.
بیشتر بخوانید:
- سه شاخصه جامعه عادلانه براساس اصول اقتصاد اسلامی
- آیا حاکمیت روحیه زُهد در جامعه رشد اقتصادی را مختل می‌کند / تشریح مبانی اخلاق اقتصادی از منظر قرآن
جایگاه عدالت در قرآن کریم
وی افزود: البته عدالت ابعاد گسترده‌ای از جمله عدالت حقوقی، اجتماعی و اقتصادی دارد، لذا طبیعتاً در قرآن صرفاً عدالت اقتصادی گفته نشده و معنای گسترده آن مد نظر است. در آیه 50 سوره مبارکه نساء نیز آمده است: «إِنَّ اللَّهَ يَأْمُرُكُمْ أَنْ تُؤَدُّوا الْأَمَانَاتِ إِلَىٰ أَهْلِهَا وَإِذَا حَكَمْتُمْ بَيْنَ النَّاسِ أَنْ تَحْكُمُوا بِالْعَدْلِ ۚ إِنَّ اللَّهَ نِعِمَّا يَعِظُكُمْ بِهِ ۗ إِنَّ اللَّهَ كَانَ سَمِيعًا بَصِيرًا؛ همانا خدا به شما امر می‌کند که امانت‌ها را به صاحبانش باز دهید و چون حاکم بین مردم شوید به عدالت داوری کنید». یکی از مصادیق امانت، مسئولیت است؛ مسئولیت باید به اهل آن واگذار شود و همین زمینه‌ساز تحقق عدالت اجتماعی است.
عدالت به معنای برابری نیست بلکه به معنای دادن حق هر انسانی به او است لذا یکی از اصول و پایه‌های الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت هم همین موضوع یعنی تحقق عدالت است. در قانون اساسی هم تکیه زیادی به عدالت شده است. برنامه‌ریزی برای تحقق عدالت اهمیت زیادی دارد و تحقق آن نیز به قانون عادلانه نیاز دارد
مصطفی‌پور یادآور شد: گاهی اوقات بسیاری از عامه می‌گویند «هیچ چیز سر جای خودش نیست» که اگر شرایط این‌گونه باشد در این وضعیت در تحقق عدالت کم می‌آوریم. گاهی می‌بینیم کسی تخصص اقتصادی ندارد و مسئولیت اقتصادی را بر عهده می‌گیرد نتیجه آن هم از بین بردن تحقق عدالت اجتماعی خواهد شد، بنابراین مسئولیتها باید به افراد دارای اهلیت سپرده شود تا در تحقق عدالت موفق باشیم.
استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی بیان کرد: در آیات دیگری از قرآن کریم نیز تأکید شده که حتی در جایی که به ضرر شماست باید عدالت را بر منافع شخصی خودتان مقدم بدارید. حتی دشمنی یا دوستی با کسی نباید باعث شود عدالت را نادیده بگیرد. این موارد در آیات و روایات به میزان زیادی وجود دارد.
گستردگی مفهوم عدالت
این کارشناس اقتصاد اسلامی افزود: حضرت آیت‌الله جوادی‌آملی می‌فرمایند که انبیا آمدند که هم فرد و هم جامعه را نورانی کنند؛ نورانی‌شدن فرد به توجه به خدا و نورانی شدن جامعه به تحقق عدالت اجتماعی مربوط است. بخشی از این عدالت اقتصادی است؛ یعنی توزیع و تولید ما بر محور عدالت باشد لذا عدالت را به توزیعی و غیر توزیعی تقسیم می‌کنند.
وی ادامه داد: عدالت به معنای برابری نیست بلکه به معنای دادن حق هر انسانی به او است لذا یکی از اصول و پایه‌های الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت هم همین موضوع یعنی تحقق عدالت است و در قانون اساسی هم تکیه زیادی به عدالت شده است؛ برنامه‌ریزی برای تحقق عدالت اهمیت زیادی دارد و تحقق آن نیز به قانون عادلانه نیاز دارد. مقتضای قانون عادلانه نیز این است که هر کسی که استحقاق دارد، چه در مقام آموزش، توزیع شغل و ... به حق خود برسد.
مصطفی‌پور یادآور شد: باید زمینه‌های تحقق عدالت را در جامعه فراهم کنیم و حواسمان باشد که عدالت معنای گسترده دارد و فقط مراد عدالت اقتصادی نیست. یکی از مشکلاتی که با آن مواجه هستیم در زمینه مدیریت است که یا ضعیف است یا احیاناً ممکن است دچار فساد باشد. در این زمینه تخصص، تجربه و تعهد را در نظر نگرفته‌ایم که این عوامل باعث می‌شود رانت‌خواری نیز رواج پیدا کند.
معیارهای تحقق عدالت در الگوی اسلامی – ایرانی پیشرفت
استاد بازنشسته دانشگاه خوارزمی اظهار کرد: وقتی بحث الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت را مطرح می‌کنیم منظور این است که می‌خواهیم علاوه بر اینکه خودمان به پیشرفت برسیم آن را به جهانیان نیز ارائه دهیم. حضرت امام خمینی(ره) فرمودند: «ما حکومتی داریم که تجربه نشده است و تطبیق دادن آن با شرایط مدرن نیازمند تلاش و کوشش و فکر زیادی است»، اگر می‌خواهیم در این زمان الگویی هماهنگ با عدالت محقق کنیم باید در همه امور معیارهای سه‌گانه شامل تخصص، تعهد و تجربه را مورد توجه قرار دهیم.
وی ادامه داد: اگر الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت را در راستای تحقق عدالت تدوین کنیم بر این اساس برنامه‌های اقتصادی، سیاسی، حقوقی و اجتماعی نیز درست خواهد بود و رانت‌خواری نیز کم خواهد شد. یکی دیگر از نکات در رابطه با عدالت این است که حتی اگر غیر مسلمانی به شما دشمنی نمی‌کند باید در رابطه با وی نیز عدالت را رعایت کنید. حتی اقلیت‌های مذهبی نیز می‌توانند در چارچوب این عدالت به حقوق خود دست پیدا کنند.
مصطفی‌پور در پایان گفت: دایره عدالت در آموزه‌های اسلامی بسیار گسترده است و باید به این گستردگی توجه کنیم تا به تحقق مناسب الگوی اسلامی _ ایرانی پیشرفت نزدیک شویم. از سوی دیگر باید فرمول اجرای عدالت را کشف و معیارها و قوانین را در همه ابعاد در جامعه اجرایی کنیم.
انتهای پیام
