نیازمند به یک انقلابفرهنگی در حوزه آموزش هستیم
رئیس بنیاد نخبگان استان گفت: در سیستم آموزش و پرورش کشور، مانند وزارت علوم به یک انقلاب فرهنگی نیاز داریم، در چنین سیستم‌هایی دانش‌آموزان و بعدتر دانشجویان را افرادی صبور و پرتلاش تربیت نمی‌کنیم، افرادی که حل مسئله را حفظ می‌کنند، قدرت حل مسائل را ندارند و پس از ورود به حوزه صنعت با مشکل مواجه خواهند شد.
رضا لطفی رئیس بنیاد نخبگان خراسان رضوی، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، اظهار کرد: در برخی از کشورها، بنیادی تحت‌عنوان بنیاد نخبگان آن کشور وجود دارد، نگاه به این حوزه در کشورهای دیگر مقداری با نگاه به آن در ایران متفاوت است، در ایران همواره سعی بر آن بوده که افرادی از دیگران جدا شوند و تحت توجه بسیاری قرار گیرند.
وی ادامه داد: در کشور هلند که از نزدیک شاهد روند چنین فعالیت‌هایی بوده‌ام، تا حد امکان همه افراد به یک چشم دیده می‌شوند، تا تمایزها پررنگ نشوند و فاصله‌ای ایجاد نشود، باید این مسئله را مدنظر قرار داد که در چنین کشورهایی از همان ابتدای 12 سالگی، نه براساس یک آزمون بلکه براساس یک فرآیند بلندمدت مسیر رشد و آینده دانش‌آموزان مشخص می‌شود، شبیه به همان چیزی که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای با عنوان «شهاب» (شناسایی و ضرورت هدایت استعدادهای برتر) به آن توصیه می‌کنند.
رئیس بنیاد نخبگان خراسان رضوی، تصریح کرد: در چنین کشورهایی تنها با هدف شناسایی استعدادها و نه برچسب زدن به افراد و تمایز میان آنها با دیگران، به آنان توجه کردند، در جلسه‌ای از یک صنعتگر بسیار موفق و به معنای واقعی نخبه جمله‌ای را به یادگار نگه‌داشته‌ام: « فرد نخبه شبیه به یک ذره کوانتمی است، اگر بخواهیم یک ذره کوانتمی را با دقت 100درصد در مکان شناسایی کنیم، ماهیت آن عوض خواهد شد».
لطفی بیان کرد: منظور و مقصود حرف من برای مستعدین صادق خواهد بود، بنابراین فردی که به مدت 40-50 سال در چنین موقعیتی قرار داشته و این را نشان داده که برای جامعه مفید است، از این قاعده مستثنی خواهد بود، چرا که با تشویق این افراد می‌توان از آنها به عنوان الگو در جامعه نام برد، اما متأسفانه در میان جوانان بسیار با این مسئله مواجه شده‌ام، چه در دانش‌آموزان سمپاد و چه در دانشجویان دانشگاه شریف.
لقب «نخبه» در جوانان توقع ایجاد می‌کند
رئیس بنیاد نخبگان خراسان رضوی، مطرح کرد: وقتی به فردی لقب «نخبه» را نسبت می‌دهید، ناخود آگاه در آن توقع ایجاد می‌کنید، در حالی‌که یک فرد نخبه، فردی نیست که خداوند به آن استعداد بیشتری داده باشد، بلکه فردی است که از آن استعدادی که خداوند در وجودش قرار داده، در خدمت به جامعه استفاده بیشتری می‌کند. در بنیاد نخبگان با مشکل شناختن همان استعدادها نیز دچار مشکل خواهیم شد، امروز وقتی از کلمه «نخبه» برای یک دانشجو استفاده می‌شود، فرد به دنبال معدل و مقاله خواهد بود، در حالی‌که هیچکدام نه تنها کافی نبوده، بلکه گاهی ممکن است لازم هم نباشند.
لطفی بیان کرد: متأسفانه در سیستم آموزش و پرورش کشور، همچون وزارت علوم به یک انقلاب فرهنگی نیاز داریم، در چنین سیستم‌هایی دانش‌آموزان و بعدتر دانشجویان را افرادی صبور و پرتلاش تربیت نمی‌کنیم، افرادی که حل مسئله را حفظ می‌کنند، قدرت حل مسائل را ندارند و قطعا پس از ورود به حوزه صنعت با مشکل مواجه خواهند شد. بسیار وجود دارند افرادی که در مدارس غیرانتفاعی نیز درس خوانند، رتبه‌های خوبی نیز در کنکور داشته‌اند، به محض ورود به دانشگاه انتظار محیطی چون دبیرستان و مدرسه را دارند، بسیاری از افراد و حتی خانواده‌ها گمان می‌کنند تکمیل تحصیلات تنها به معنای اخذ مدرک دکتری بوده و این طرز فکر غلط است.
وی ادامه داد: به طور مثال اگر در خانواده فردی را با استعداد بدانید و آن فرد تحصیلاتش را تا دکتری ادامه نداده باشد، ادعا می‌کنید حیف شده و راه درستی را در پیش نگرفته است، همگی ما به جای اینکه به فکر ریشه و تنه این علم باشیم، تنها منتظر میوه آن بوده و به آن اهمیت می‌دهیم، در سیستم دولتی تنها به دنبال شمردن میوه‌ها هستیم و مشکل بزرگی که امروزه در کشور با آن مواجه هستیم، رزومه‌گرایی است.
لطفی بیان کرد: شخصاً به عنوان رئیس بنیاد نخبگان در همان ابتدا گفته‌ام که هیچ رزومه‌ای ندارم، تنها فعالیت‌هایم را انجام می‌دهم و به دنبال آسیبشناسی هستم، نقطه مقابل رزومه، اخلاص است، قرار بوده و قرار هست جهاد کنیم. جوانان ما هنوز باور نکردند در جنگ قرار داریم، چرا که اگر باور داشته باشند در جنگ هستیم، دیگر فردی به دنبال رزومه نخواهد بود، متأسفانه نفت به تکتک سلول‌های ما نفوذ کرده به افرادی پرتوقع و کمتلاش تبدیل شده‌ایم. بسیاری از جوانان ما تازه زمانی که از کشور خارج شده، متوجه کار درست در یک سیستم می‌شوند و در بسیاری از مواقع حتی یک سیستم مدیریتی خوب نیز نداریم.
وی با بیان اینکه متأسفانه همان حالت دانشآموزی و حفظ کردن دانش‌ها به دانشگاه سرایت کرده است، تصریح کرد: شهید مطهری گفته است: «من ستايشگر معلمی هستم كه انديشيدن را به من آموخت نه انديشه‌ها را»، ما از همان مراحل ابتدایی تا دانشگاه تنها اندیشه‌ها را آموختیم، نه اندیشیدن را، در تمام دنیا موفقیت زمانی رخ می‌دهد که افراد یاد بگیرند، چطور یاد بگیرند، به گفته چندین رئیس دانشگاه بسیاری از فارغ‌التحصیلان ما هنوز پژوهش را نیاموخته‌اند. بسیاری از افراد، مدرک دکتری دارند، اما پژوهشگر نیستند، چرا که دو مقاله به چاپ رسیده دارند و دیگر متوقع می‌شوند، تمامی این مشکلات ناشی از همان معضل «رزومه‌گرایی» است، این باور که تنها باید به ظاهر توجه کرد و باطن اهمیتی ندارد، به دانشگاه‌های ما سرایت کرده است.
به تغییر طرز فکر و ذهنیت نیازمندیم
رئیس بنیاد نخبگان خراسان رضوی اظهار کرد: ما به شدت به تغییر طرز فکر و ذهنیت نیازمندیم، دکتر کارول دوک در کتابی به نام Mindset (طرز تفکر) نشان می‌دهد داشتن یا نداشتن استعداد در همان ابتدای تولد مطرح بوده و بقیه آن تنها با تلاش به دست خواهد آمد، در مقاله‌ای در سال 2019 نیز به این مسئله پرداخته شده است، دانش‌آموزان در همان ابتدای سال تحصیلی به دو دسته تقسیم می‌شوند، به دسته اول همان نظریه Mindset را آموزش داده به دسته دوم مسئله‌ای بدون ارتباط با آن، در پایان سال تحصیلی نتیجه را پیگیر شدند، گروه اول نتایج مشهوری داشته که به همان مقاله ختم شده است. اشتباه سیستم ما همین است که از همان ابتدایی افرادی را باهوش می‌نامیم و افرادی دیگر را نه، به جای اینکه افراد صبور و پرتلاشی را تربیت کنیم، تنها افرادی با ذهن بسته را رشد خواهیم داد.
لطفی در ادامه با بیان اینکه امسال با وجود ویروس کرونا و در چنین شرایطی منتخبان کشوری جشنواره جوانان خوارزمی نتوانستند به تهران سفر کنند و هر استان خود ارزیابی‌های لازم انجام شد، بیان کرد: 12تیم از خراسان رضوی و برای هر تیم دو استاد دانشگاه نیز دعوت شدند، من نیز به همراه مسئولی از تهران و رئیس مرکز سمپاد استان در این جلسات حضور داشتم. البته اغلب دانش‌آموزان به جای لذت بردن از کار پژوهشی و گروهی خود، بیشترین استرس را در خصوص برنده شدن داشتند.
رئیس بنیاد نخبگان خراسان رضوی درباره منشأ این ذهنیت، مطرح کرد: این طرز فکر نقطه مقابل پرتلاش بودن است، به دلیل داشتن نفت و یا داشتن پدر پولدار، آنچنان که باید به دنبال راه‌های رسیدن و تلاش کردن نیستیم، ما تنها به دنبال محصول و ظاهر هر چیزی هستیم و دیگر «تلاش» برای ما ارزش تلقی نخواهد شد، در تعریف ارزش‌ها به یک بازنگری جدی نیازمند هستیم و دانشجویان گمان می‌کنند تلویزیون ال سی دی کوچکی بر روی پیشانی آنان نصب شده و معدل آنها قابل نمایش است.
لطفی اضافه کرد: گمان می‌کنم این مسائل نتیجه فروختن نفت خام است، چرا که دولتی موفق‌تر بوده که نفت خام بفروشد، وقتی نفت خام بفروشیم هیچ تلاشی نکرده‌ایم و همچون فرزندی هستیم که تنها از پدر خود پول تو جیبی می‌گیرد. بسیاری از افراد موفق در جامعه، کودکی سختی داشته و اهل تلاش بوده‌اند، برای نمونه شهید چمران کودکی سختی از لحاظ اقتصادی داشته است، اما همیشه بهترین تحصیلات را در دانشگاه‌های خوبی داشته و به دنبال تلاش بوده است، گمان می‌کنم چون تدبیر استفاده از نفت را نداشته‌ایم، بلای جانمان شده است.
وارد کردن تکنولوژی دردی را دوا نمی‌کند
وی ادامه داد: هیچ فردی با خریدن تکنولوژی صاحب آن نمی‌شود، تاکنون همواره از لفظ وارد کردن تکنولوژی در کشور صحبت‌های گوناگونی شنیده‌ایم، اما باید بدانیم وارد کردن آن دردی را دوا نمی‌کند، این باور که وظیفه دانشگاه‌ها تنها حرکت در مرزهای دانش است و مراکز فنی و حرفه‌ای باید به ایجاد و توسعه کارآفرینی بپردازند، کاملاً غلط است، چرا که کارآفرینی یا شرکت استارتاپی موفق است که اتفاقا در مسیر دانش پیش رود.
رئیس بنیاد نخبگان خراسان رضوی، مطرح کرد: گاها همین طرز فکر باعث شده تا دانشگاه‌ها خود را محدود به همان مسیر کردند و وظیفه خود را در خصوص کار دانش‌بنیان انکار می‌کنند، این حرکت در مرزهای دانش نیز در نهایت به نوشتن مقاله منتهی می‌شوند، در مقطعی از زمان لازم بود تا دانشگاه‌ها روی نوشتن مقاله تأکید و توجه بیشتری داشته باشند، اما متاسفانه ما در همان مرحله مانده‌ایم، به طور مثال اگر شما می‌توانید این میکروفن را به روش بهتری بسازید، دیگر چاپ مقاله و شرح مراحل تولید آن نیاز نیست، نتیجه کار علمی سنگین خود را نباید به رایگان در اختیار همه قرار داد و بنابراین مقوله تبدیل دانش به ثروت در کشور ما هنوز در ابتدا راه است و نیاز به کار بیشتری دارد.
رئیس بنیاد نخبگان خراسان رضوی، اظهار کرد: امروزه اگر فرد سالمی ادعا کند شغل خوبی ندارند، قطع به یقین می‌دانم خودش مقصر است، شرکت‌های بسیاری در خواست یافتن نیروی کار دارند، در راستای تغییر این طرز فکر‌های اشتباه، جوایز بنیاد نیز تغییراتی داشته‌اند، به طور مثال طرح شهید احمدی روشن که اشکالات زیادی نیز بر آن وارد بوده و این موضوع به تهران نیز انتقال داده شد که می‌تواند مفید باشد.
لطفی بیان کرد: هسته‌های مسئله‌محوری ساخته شده و فردی که مدعی است، نخبه بوده در این هسته حول یک خبره دانشگاهی یا صنعتی با افرادی جمع شده و بر روی مسئله‌ای کار خواهند کرد، حقوق ماهیانه‌ای نیز به آن تیم پرداخت خواهد شد، این حقوق نه برای نخبه بودن بلکه برای حل آن مسئله در نظر گرفته خواهد شد، پس از حل مسئله نیز حقوق معنوی آن به همان تیم خواهد رسید، در مقطعی نیز معاون پژوهشی دانشکده مهندسی بوده‌ام اما چون در آن حوزه و ایجاد تغییراتی در همین راستا، موفق نبوده‌ام، پیشنهاد مسئولیت در بنیاد نخبگان را پذیرفتم و مشغول به فعالیت شدم، علت اصلی این امر آن است که متوجه شدم نگاه تهران به شهرستان‌ها این گونه است که هر آنچه از سوی تهران می‌رسد، باید اجرا شود.
وی افزود: این نگاه در سازمان مرکزی نسبت به دانشکده مهندسی نیز وجود داشت، رویه مشخص شده در خصوص عملکرد دانشکده مهندسی نباید با دیگر دانشکده‌ها یکسان باشد، اما گاها این اتفاق رخ می‌داد، نگاه در چنین سازما‌ن‌هایی را می‌توان به نگاه آمریکا نسبت به دیگر کشورها تشبیه کرد، نگاه بهترین بودن و تصمیم آخر را گرفتن در بخش‌های دانشگاهی به وفور دیده می‌شود.
سقوط آمریکا از طرز فکر‌ها آغاز شده است
رئیس بنیاد نخبگان استان، اظهار کرد: بودن این نگاه نه تنها برای دیگر کشورها مفید نخواهد بود، بلکه برای خود آن کشور نیز معضل خواهد شد، چرا که آمریکا دیگر به اندازه ۲۰ سال پیش خود پیشرفتی نخواهد داشت و سقوط آمریکا از لحاظ طرز فکر آغاز شده است، اینکه کشوری دست به ترور دانشمند کشور دیگری بزند، تنها نشان‌دهنده عجز آن خواهد بود، این مسئله که دیگر کشورها نیز در مقابل سکوت کنند، نشان‌دهنده ضعف و نقص این سیستم جهانی است.
لطفی بیان کرد: کاش در کشور اعتماد بیشتری وجود داشت، ما در مدیریت کرونا نیز چون سعی داشتیم همواره به صورت متمرکز فعالیت کنیم، دچار مشکلاتی شدیم، البته که متمرکز کار کردن گاهی نیاز است اما گاهی نیز باید به استان‌ها اعتماد کرد و متاسفانه هر ارگان از اعتماد کردن به بخش‌های جزئی‌تر خود می‌ترسد.
رئیس بنیاد نخبگان استان، مطرح کرد: همانطور که خداوند در آیه ۱۱ سوره الرعد می‌فرماید: «اِنَّ اللَّهَ لَا يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِم؛ خداوند هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر اینکه خود آن قوم تغییر کنند». من نیز به همین دلیل نگران آموزش و پرورش و آموزش عالی هستم، چرا که در این کارخانه آدم‌سازی نیاز به تغییرات زیادی داریم، در دوران دفاع مقدس نیز همین کارخانه آدم‌سازی به بهترین شکل وجود داشت، چرا که دیگر کسی به فکر ساخت رزومه نبود، اما در همان دوران نیز زمانی با مشکل مواجه می‌شدند که افراد به دنبال ساختن رزومه بودند.
لطفی بیان کرد: اگر در سیستم اجرایی انسا‌ن‌های توانمند را بیشتر تربیت کنیم، باید به آنها اعتماد کنیم، چرا که مجموعه بسیار بیشتر از قبل رشد خواهد کرد، اگر افرادی در پست مدیریت بیش از حد به خود اعتماد داشته باشند و تصمیم آخر را بگیرند، در نتیجه متوجه ضعف‌ها و نقوص خود نخواهند شد.
ادامه دارد...
انتهای پیام
