کودکان را چگونه به کتابخوانی علاقه‌مند کنیم
نایب‌رئیس شورای هیئت‌های مذهبی کشور با اشاره به اینکه با تنبیه و اجبار نمی‌شود کودکان را کتابخوان بار آورد بلکه تشویق کودکان به مطالعه کتاب و کتابخوانی باید توأم با مهر و محبت باشد، گفت: والدین لازم است برای تشویق کودک به مطالعه کتاب، از ابزارهای تشویقی مانند هدیه، جایزه و سفر مسافرتی استفاده کنند.
به گزارش ایکنا از لرستان، کتاب یکی از پایه‌های فرهنگی در زندگی انسان به‌شمار می‌رود. آدمی به‌وسیله مطالعه کتاب و تفکر در مفاهیم آن دانش خویش را می‌افزاید و در بُعد اجتماعی چگونه زیستن و حیات خود را برای خود و دیگران هموار می‌کند.
اهمیت کتابخوانی در دین اسلام به اندازه‌ای است که معجزه حضرت محمدمصطفی(ص) از نوع کتاب است و در این کتاب مقدس هم نخستین آیاتی که بر پیامبر اکرم(ص) نازل شده با امر به خواندن و الفاظ کتاب، قلم و علم توأم شده است و اهمیت کتاب و کتابخوانی و عظمت و شرافت کتاب در اسلام تا حدی است که خداوند متعال به قلم و به آنچه می‌نویسد، قسم یاد می‌کند.
اگر نیم‌نگاهی به گذشته‌های نه چندان دور بیندازیم متوجه میشویم در آن سال‌ها شاید هدیه گرفتن کتاب برای خیلی از کودکان ما یک هدیه ارزشمند به حساب میآمد و کودک لحظه‌شماری میکرد که مادر یا پدر آن کتاب داستان را برایش بخواند، اما امروز چنین نیست و کودکان ما علاقه و رغبتی که به بازی‌های رایانه‌ای و دسترسی به گوشی هوشمند دارند، شاید دیگر به کتاب نداشته باشند.
امروزه با وجود فراگیری فضای مجازی و استفاده کودکان از برنامه‌های متنوع اینترنتی کمتر به کتاب اقبال نشان میدهند که در این زمینه باید کارشناسان فرهنگی به دنبال ارائه راهکار برای چگونگی علاقه‌مند کردن کودکان و نوجوانان به سمت کتاب و کتابخوانی باشند.
امیرعلی یک کودک شش ساله و ساکن روستایی از روستاهای خرم‌آباد است و اینک در کلاس اول ابتدایی روستایشان مشغول به تحصیل است. او امسال در جشن تولد شش سالگی‌اش از طرف پدر و مادرش یک گوشی هوشمند هدیه گرفته که از نگاه خودش بزرگ‌ترین هدیه‌ای است که تاکنون دریافت کرده است در صورتی که هدیه گرفتن یک گوشی هوشمند آن‌قدر که میتواند برای یک کودک خسارت‌بار باشد منفعتی برای او به دنبال نخواهد داشت.
در مدرسه با توجه به اینکه تعداد دانشآموزان روستا بسیار کم است گوشی هوشمند برایش کاربردی ندارد، اما امیرعلی از داشتن این گوشی هوشمند بسیار خوشحال است و هر وقت او را میبینی سرگرم و غرق در گوشی هوشمند است.
دوستان و همکلاسیهایش که در کلاسهای بالاتر تحصیل میکنند و همگی به اصطلاح هم‌کلاس هستند میگویند آقامعلم هم اکثر اوقات سرگرم گوشی قشنگ و بزرگش است و ما هم آرزو داریم یک گوشی هوشمند مثل گوشی آقا معلم و امیرعلی داشته باشیم.
سینا کوچولو، پسر زرنگ و آرام و مؤدبی است که از پدری اصفهانی و مادری لرستانی متولد شده است؛ او همیشه هدیه تولدش کتاب بوده و خودش هم هر وقت به همراه پدر و مادرش به فروشگاه کتاب می‌رود انتخاب اولش کتاب است و با وجود اینکه هنوز سواد کاملی ندارد، کتاب‌های کلیله و دمنه و گلستان سعدی و چند کتاب مهم ادبیات که برای کودکان و نوجوانان نگاشته شده را خریداری کرده و پدرش برایش آنها را میخواند.
سینا با وجود اینکه کلاس اول است، اما چند شعر از شاملو را کامل حفظ است؛ حتی خاله‌اش که فوق لیسانس ادبیات فارسی است و بر پایان‌نامه‌اش با عنوان «فرهنگ عامیانه در شعر شاملو» کار می‌کند در مقابلش حیرت‌زده شد، چراکه او نتوانسته بود آن اشعار را حفظ کند.
به نظر میرسد علت علاقه‌مندی سینا کوچولو به کتاب و کتابخوانی به این برمی‌گردد که پدرش دکترای فلسفه دارد و مترجم است و دائماً با کتاب سروکار دارد؛ مادرش نیز رابطه خوبی با کتاب دارد. سینا وقتی توانست جمله‌بندی را یاد بگیرد بلافاصله خودش کتاب داستانی نوشت و اسم «مارکوپولو» را برای آن انتخاب کرد و وقتی برایت میخواند لذت می‌بردی.
البته دو سالی هست که سینا هم با شیوع کرونا و انتقال کلاسها به شبکه «شاد» پایش به فضای مجازی و گوشی هوشمند باز شده است و تا حدودی از کتاب فاصله گرفته است.
امروزه با توجه به بازیها و سرگرمی‌های زیادی که برای کودکان وجود دارد شاید دیگر آن علاقه‌ای که ما در دوران کودکی خود به کتاب خصوصاً کتاب داستان داشتیم را در اکثر کودکان شاهد نباشیم که جا دارد روی این موضوع فکر اساسی شود و کودکان را نسبت به کتاب به‌ویژه کتاب داستان علاقه‌مند کرد.
علی، هستی و مهسا سه کودک سه ساله تا هفت ساله خرمآبادی هستند که با دقت در رفتار و برخورد آنها با کتاب میتوان پی برد علاقه چندانی به کتاب در وجودشان نیست که شاید این موضوع به خانواده آنها برمی‌گردد؛ اینکه تفریحات آنها فقط در رفتن به منزل پدربزرگ‌شان در روستا و بازی با پسرعموها و دخترعموها و رفتن به پارک و شهربازی خلاصه شده و کمتر از طرف پدر و مادر کتابی هدیه گرفته‌اند و بیشتر هدیه‌های تولد آنها نیز در اسباب‌بازی و لباس خلاصه شده و با نگاهی به محیط خانه آنها جای خالی کتاب را به‌شدت حس میکنی چراکه حتی در منزل آنها کتب دوره دانشگاه پدر و مادرشان نیز موجود نیست و شاید بیگانه بودن این کودکان با کتاب به عدم توجه والدین آنها به موضوع کتاب برمی‌گردد که امید است والدین در زمینه علاقه‌مند کردن فرزندان خود به کتاب و مطالعه کتابی کوشا باشند و کتاب را برای فرزند تنها در کتاب درسی و مطالعه اجباری کتب درسی خلاصه نکنند و اجازه دهند کودک از همان کودکی با کتاب انس بگیرد و او را مانند یک دوست برای خود انتخاب کند.
مهتاب هم یک شهروند خرمآبادی است که در همه دوران زندگی‌اش از کودکی، نوجوانی و جوانی علاقه به کتاب داشته و در کتابخانه‌اش صدها عنوان کتاب موجود است و نزدیک به 500 جلد از کتاب‌هایش را به خاطر اینکه محیط خانه گنجایش آنها را نداشت به یکی از مراکز زندان‌های شهر اهدا کرده است.
او می‌گوید علاقه من به کتاب به دوران کودکی و هدیه گرفتن یک کتاب داستان با عنوان «خرس کوچولو» برمی‌گردد؛ علاقه‌ام به کتاب آن‌چنان زیاد بود که این کتاب داستان را سال‌های سال نگهداری کردم و وقتی هم دانشآموز بودم شب‌ها یکی از کتاب درسی‌هایم را کنار خودم میگذاشتم.
این بانوی لرستانی که چهار سال را در کتابخانه دانشگاه محل تحصیلش به‌عنوان کار دانشجویی فعالیت کرده می‌گوید: خوشبختانه الان شغلم تا حدودی مرتبط با کتاب است و همیشه روی میز کارم چند جلد کتاب هست تا جایی که به آنها با عنوان دوست و همکار نگاه می‌کنم و از اینکه این کتاب‌ها در کنارم هستند، خوشحال میشوم.
وی معتقد است اگر پدران و مادران برای کتاب خواندن برای کودک خود وقت بگذارند بدون شک کودک علاقه‌مند به کتاب خواهد شد و برای این کار بهتر است کتاب داستان‌های جذاب انتخاب شوند تا کودک علاقه‌مند به گوش دادن و دنبال کردن ادامه و پایان داستان باشد.
این بانوی خرمآبادی معتقد است در انتخاب کتاب برای کودک باید دقت شود چون امروزه کتاب داستان‌هایی در بازار هست که اصلاً برای سن کودک مناسب نیست و مادران باید وقتی این کتاب داستان‌ها را برای کودک میخوانند تغییرات لازم را در خوانش داشته باشند تا کتاب لطمه‌ای به اخلاق و رفتار کودک نزند و این میطلبد نظارت دقیق‌تری بر چاپ کتب داستانی ویژه خردسالان و کودکان صورت بگیرد.
حجت‌الاسلام روح‌الدین دریکوند، نایب‌رئیس شورای هیئت‌های مذهبی کشور در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه امروز کاهش سرانه مطالعه در بین اقشار جامعه به‌ویژه کودکان و نوجوانان زنگ خطر جدی است بر لزوم بهره‌گیری از راهکارهای مشوقانه و استفاده از تجهیزات نوین برای تسهیل مطالعه کودکان تأکید کرد و گفت: باید در کنار خرید سایر اقلام سرگرمی از قبیل اسباب‌‌بازی‌ها، کتاب نیز در سبد خانوارها قرار گیرد.
وی با اشاره به اینکه با تنبیه و اجبار نمی‌شود کودکان را کتابخوان بار آورد بلکه تشویق کودکان به مطالعه کتاب و کتابخوانی باید توأم با مهر و محبت باشد، افزود: والدین لازم است برای تشویق کودک به مطالعه کتاب، از ابزارهای تشویقی مانند هدیه، جایزه و سفر مسافرتی استفاده کنند.
دریکوند با اشاره به اینکه خانواده‌ها برای انتخاب کتاب مناسب برای کودکان باید با روانشناسان و افراد متخصص در این حوزه مشورت کنند، اضافه کرد: روال معمول کتاب‌های کودکان معمولاً کتب داستانی و یا کتب مصور هستند این در حالی است که والدین نیز باید به امر کتابخوانی اهتمام داشته باشند، چراکه فرزندان از آنان سرمشق و الگو می‌گیرند.
نائب‌رئیس شورای هیئت‌های مذهبی کشور با اشاره به اینکه آنچه کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، فضای مطالعه است، گفت: فضای مطالعه باید یا در کتابخانه باشد یا جایی از منزل که آرام، دارای نورپردازی و دمای مناسب و به دور از هرگونه هیاهو و سروصدا باشد.
انتهای پیام
