از بی‌توجهی به زیست اسلامی تا دلزدگی تماشاگر تلویزیونی + صوت
سال 1401 ایامی موفق برای رسانه ملی نبود و این نکته مورد تاکید کارشناسان مختلفی است که درباره موارد و مسائل گوناگون تلویزیون نظر داده‌اند.
رسانه ملی مدت‌هاست می‌خواهد با ساخت کارهای نمایشی و سرگرمی به هر طریق ممکن آنتن را پر کند اما این سیاست هم نتوانسته به جذب مخاطب بینجامد. در این راستا ایکنا گفت‌و‌گویی با فیلمسازان، تهیه‌کنندگان و صاحب‌نظران این حوزه انجام داده است.
هوشنگ توکلی، کارگردان و بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون با بیان اینکه ارزیابی عملکرد سیما باید متر و معیاری مشخص داشته باشد، بیان کرد: در چهار دهه گذشته همیشه در حوزه فعالیت‌های فرهنگی دستخوش تضاد بوده‌ایم در این راستا تحمیل سلیقه‌های مختلف به عنوان ایده‌های کلی مدیریتی در به وجود آمدن این وضعیت نقش مهمی ایفا کرده است. وقتی می‌خواهیم عملکرد رسانه ملی یا شبکه‌ها را مورد ارزیابی قرار دهیم باید آن را بنا به اقتضائات هر دوره قضاوت کنیم زیرا با آمدن هر مدیر جدیدی ایده‌های تازه و اندک مواقع، خلاقانه وارد تلویزیون می‌شود. پس نمی‌توان به طور قطع گفت امسال از سال قبل بهتر یا بدتر است.
وی افزود: انقلاب اسلامی زمانی رخ داد که هنوز ایدئولوژی‌‌های مختلف در دنیا مدعی تغییر جهان بودند. طبیعتا این موضوع وارد تفکر دینی و انقلابی نیز شد و در ادامه، فرهنگ نیز تحت تاثیر آن قرار گرفت. معتقدم در حوزه فرهنگ، ما چوب التقاطی را می‌خوریم که هنوز هم وجود دارد. برای همین نیز هیچگاه موسیقی، تئاتر یا سینمای درستی نداشته‌ایم! همه کسانی که در سال‌های گذشته وارد رسانه ملی شدهاند نه تنها ایده‌های روشنی برای فرهنگ‌سازی نداشتند بلکه در جهت تخریب آن نیز قدم برداشته‌اند!
این کارگردان تاکید کرد: دو دهه است دوره ایده‌لوژی‌ها در جهان پشت سر گذاشته شده است. به نحوی‌که اگر امروز پیرامون این موضوع صحبت شود عموماً با افسوس از آن یاد می‌کنند.
وی تاکید کرد: پس از گذشت سال‌ها هنوز نمی‌دانیم با انقلاب اسلامی در حوزه فرهنگ چگونه رفتار کنیم. آنچه در سال 57 رخ داد انقلابی دینی بود. مردم ایران با اسلام زیست کرده و می‌کنند اما در امور فرهنگی از جمله رسانه ملی این مسئله مشهود نیست. البته همانگونه که گفتم افراد خوب وارد تلویزیون شدهاند اما خوب بودن برای مدیریت فرهنگی به تنهایی جوابگوی نیازها نیست. برای همین امروز نمی‌توانیم ادعا کنیم از عملکرد رسانه در سالی که گذشته رضایت داریم.
اطلاع‌رسانی مضر
حجت‌الاسلام محمدرضا نواب، رئیس دانشکده علوم اجتماعی رسانه و ارتباطات دانشگاه ادیان و مذاهب بیان کرد: اجازه می‌خواهم ارزیابی خود را درباره رسانه ملی از دو منظر مدنظر قرار دهم. ابتدا هم از بحث تولیدات فاخر سخنم را آغاز می‌کنم. تلویزیون در سالی که گذشت در امر تولیدات فاخر نمایشی نتوانست اثر درخور توجهی را روی آنتن بفرستد، درصورتی‌که سیما سال‌های قبل با ساخت کارهایی نظیر «مختارنامه»، «یوسف پیامبر(ع)» و... توانسته بود در این رابطه به موفقیت مطلوبی دست پیدا کند و در ادامه مخاطبان بسیاری را هم جذب خود کند.
وی ادامه داد: دومین حوزه به امر اطلاع‌رسانی سیما مربوط می‌شود. در این رابطه نیز سیما نتوانست به موفقیتی دست پیدا کند حتی گاهی مواقع با اطلاع‌رسانی‌های تاخیری خود موجب صدماتی به کشور شد. این امر در اغتشاشاتی که در چند ماه گذشته کشور درگیر آن بود قابل لمس بود. برخی رسانه‌های معاند در خبرهای خود دائم در حال آدرس‌دهی غلط به مردم بودند اما هیچگاه تلویزیون نتوانست با برنامه‌های پوششی این هجمه‌ها را خنثی کند. البته این به معنای عدم التزام مدیران این رسانه نیست چون اکثر آنها دارای دغدغه‌های انقلابی و دینی هستند اما این موضوع به تنهای جوابگوی نیازها نیست زیرا تنها با جهاد تبیین در این رابطه می‌توان موفق بود.
حجت‌الاسلام نواب تاکید کرد: مدیران امروز ادعایی بیش از دوره‌های گذشته مبنی بر التزام به آموزه‌های انقلاب دارند اما آنچه در نتیجه می‌بینیم گواه این امر نیست! برای همین می‌خواهم سال 1401 را برای رسانه ملی دوره‌ای ناموفق ذکر کنم که در آن ریزش مخاطب را شاهد بوده‌ایم. در حوزه سرگرمی به ویژه بازی‌های جام جهانی هم اتفاق خوبی را شاهد نبودیم. در این دوره می‌شد انسجام ملی بیشتری مد نظر قرار گیرد؛ اتفاقی که رخ نداد.
ناموفق در تنویر افکار عمومی
حجت‌الاسلام والمسلمین علی‌رضا رستگاران، مدیر تلویزیون‌های اینترنتی معاونت فضای مجازی سازمان صدا و سیما نیز در این گفتوگو تصریح کرد: سالی که گذشت به واسطه اتفاقاتی که در آن رخ داد سالی متمایز برای رسانه ملی محسوب می‌شد. انتصاب پیمان جبلی رئیس جدید رسانه ملی یکی از این اتفاقات بود که تحولی را در سیما موجب شد. با این توضیح به سیما می‌توان در سالی که گذشت نمره متوسط رو به پایین را داد. دلیلم برای این نتیجه‌گیری این است که رسانه ملی موفق نشد در تنویر افکار عمومی اقدامات خوبی را انجام دهد.
وی بیان کرد: برای مثال به اتفاقاتی که در پاییز رخ داد اشاره می‌کنم. رسانه ملی با وجود اینکه تلاش خود را انجام نداد نتوانست کار لازم را انجام دهد. تلویزیون باید به لحاظ فرم و محتوا ارتباط خوبی را با مخاطب برقرار می‌کرد ولی این امر رقم نخورد. نمود بارز این ادعا را در برخی افراط و تفریط‌ها می‌شد دید. برای درک بهتر؛ به مسائل مربوط به آب اصفهان اشاره می‌کنم که شاید چندان نیازی نبود تا به شکلی که سیما به آن نظر داشت، پرداخته شود. همچنین به اتفاقاتی که مربوط به اغتشاشات می‌شود اشاره می‌کنم. در بحث پوشش خبر و تحلیل تلویزیون چندان موفق عمل نکرد. در آن مقطع تلویزیون باید با دعوت از افرادی که صاحب‌نظر هستند برنامه‌ریزی منسجمی برای هدایت افکار عمومی انجام می‌داد.
دلزدگی نهایی تماشاگر
آخرین گفت‌و‌گوی این گزارش مربوط به نظرات حسین سلطان محمدی می‌شود. وی با بیان اینکه ارزیابی کلی عملکرد تلویزیون امری دشوار است، بیان کرد: باید هر شبکه با توجه به کارکردی که دارد مجزا بررسی شود ولی به‌هرحال باید بگویم تلویزیون در برخی ابعاد تنوع داشته و در برخی آثار هم دچار مکث و تکرار شده است. در حوزه مستندهای سیاسی که از شبکه‌های سه، افق یا خبر پخش شد هم باید بگویم گوناگونی را شاهد بودیم زیرا در سالی که گذشت اتفاقات متعددی را تجربه کردیم. ولی یک نکته در این رابطه وجود دارد آن‌هم اینکه شاهد ثبات پخش در این رابطه نبودیم. پخش مناسب یکی از شروط موفقیت در هر رسانه‌ای است چون معتقدم اگر رسانه‌ای در اوج تولید، مدیریت را مدنظر قرار ندهد کارش آنچنان تأثیرگذار نخواهد بود اما یک رسانه کم تولید با مدیریت صحیح می‌تواند جریان سازی داشته باشد. متأسفانه در رسانه ملی این معضل وجود دارد. یعنی برنامه‌ها در وقت معین روی آنتن نمی‌رود و زمان پخششان به‌ویژه در حوزه کارهای سیاسی متفاوت است. این شکل مدیریت مطمئن باشید به سرمنزل مقصود نخواهد رسید.
وی افزود: نقد بعدی‌ام به برنامه‌های ورزشی چون فوتبال برتر مربوط می‌شود. انتقاد من به این برنامه از زمان برنامه «90» وجود داشته و باقی است. چرا این برنامه‌ها که مخاطبش نسل جوان و شاغل کشور هستند باید تا دیروقت روی آنتن رود؟ آیا نیروی کاری که قرار است فردا سر کار حاضر باشد خواهد توانست راندمان خوبی در کارش داشته باشد؟ مشکل دیگرم با برنامه‌های سرگرمی سیماست که پشت سر هم، روی آنتن سیما می‌رود بدون اینکه بخواهد اجازه تنفس به مخاطبانش بدهد. این شکل پخش برنامه‌های عام و سرگرم‌کننده مطمئن باشید هیچگاه منتج به اتفاقات خوب در جذب مخاطب نخواهد شد بلکه درنهایت دلزدگی تماشاگر را در پی خواهد داشت. همچنین این رویه نوعی سرمایه‌سوزی برای سیما در این شرایط اقتصادی محسوب می‌شود.
نقد بعدی من به همزمان نبودن اخبار یا برنامه‌ها مربوط می‌شود. منظور اینکه یک مسابقه فوتبال از دو شبکه سراسری و استانی با تفاوت زمانی دو دقیقه‌ای پخش می‌شود یا اینکه تصویر در یکی از این شبکه قطع و در دیگری وجود دارد! البته این معضل در برخی برنامه‌های خبری نیز وجود دارد.
این کارشناس رسانه با بیان اینکه سیما در جذب مخاطب موفقق نبوده تاکید کرد: سریال‌های مختلفی از سیما روی آنتن رفت ولی هیچ‌یک از این آثار نتوانست آنگونه که باید در جذب مخاطب موفق باشد. این موضوع نیز ربطی به مسائل کیفی ندارد چون بحث ما در این گفتوگو پیرامون کیفیت کارهای نمایشی نیست اما همین اندازه بگویم به لحاظ استانداردهای برنامه‌سازی نتوانستیم کار آنچنان شاخصی ارائه دهیم که هر نوع سلیقه‌ای را جذب خود کند و اصطلاحاً همه مردم بیننده آن باشند. البته نکته عجیب دیگر اینکه سریالی چون «گیلدخت» از شبکه یک سیما پخش می‌شود اما تکرار آن از شبکه دیگر. این موضوع درکش به شخصه برایم دشوار است. سیما از نگاه من باید سالیانه یک اثر فاخر همانند «مختارنامه» و... داشته باشد؛ آثاری که بتواند هر نوع مخاطبی را جذب خود کند. این تولیدات باوجود پرهزینه بودن تأثیرگذاری و جریان‌سازی به همراه دارند که انتظار می‌رود تأثیراتش اتفاقات خوبی را در جامعه ایجاد کند. برای همین باید برای این قبیل آثار بودجه مجزا تعیین کرد.
وی درباره برخی برنامه‌های تقلیدی رسانه ملی هم بیان کرد: وقتی یک برنامه موفقیت جهانی به دست می‌آورد در همه دنیا بر مبنای آن برنامه‌های مشابه ساخته می‌شود. پس به‌صرف الگوبرداری نمی‌تواند عیب باشد به شرطی که آن برنامه هویت ایرانی به خود گرفته باشد. این اتفاق در برنامه «عصر جدید» به شکل مطلوبی رخ داد و باید ادامه پیدا کند البته این برنامه به اشکال دیگر نیز تولید شد حتی در مداحی نیز شاهد پخش چنین برنامه‌ای هستیم.
وی در انتهای این گزارش تاکید کرد: اتفاقی خوبی که می‌خواهم از آن نام ببرم در اظهار پیمان جبلی؛ رئیس سازمان سینمایی هم، مورد تأکید قرار گرفته است. یعنی صاحب برنامه‌های تولیدی، رسانه ملی است. در این راستا حضور یک فرد نمی‌تواند عاملی برای پخش یا عدم پخش کاری باشد. برای نمونه در اغتشاشات ماه‌های گذشته چند نفر از چهره‌های معروف پیرامون اتفاقات پیش‌آمده؛ رفتار تحریک‌آمیز خلاف امنیت ملی داشتند اما رسانه خود را از پخش آن برنامه‌ای به بهانه حضور آن فرد محروم نکرد. این نگرش خوبی است چون اولاً سرمایه و بیت‌المال از بین نمی‌رود. دوم اینکه حضور یک فرد نباید در دیده شدن یا نشدن کاری حرف اول را بزند. سریال «دزد و پلیس» را مثال می‌زنم که این روزها از شبکه «آی فیلم» در حال پخش است.
انتهای پیام
