خواص سجده بر تربت کربلا

به گزارش ایکنا، نشست «تحلیل عقلی حکمی تقدس تربت کربلا» از سلسله نشست‌های حسینیه حکمت، امروز، پنج‌شنبه 12 مردادماه از سوی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران برگزار شد.

سلیمان خاکبان، عضو هیئت علمی دانشگاه قم در این نشست به سخنرانی پرداخت که در ادامه گزیده سخنان وی را می‌خوانید.

در روایات تأکید زیادی برای سجده بر تربیت کربلا شده است. همیشه برای من سؤال بود که چرا این مقدار تأکید شده بر این تربت سجده کنید و این سجده چه تأثیری بر ما و حیات اجتماعی ما خواهد گذاشت.

یکبار جواب این پرسش به ذهن من خطور کرد و پاسخ این بود که سجده بر تربت کربلا یادآور سجده حقیقی و حقیقت سجده است. این پاسخ خیلی برایم جالب و جذاب بود چون سجده بخشی از نماز است و براساس روایات سجده بالاترین حالت بنده در حالت عبادت است. این حالت نزدیک‌ترین حالت بنده به خداوند تبارک و تعالی است یعنی اگر کسی می‌خواهد به مقام تقرب برسد باید حالت تقرب را در حالت سجده پیدا کند.

حالا سجده چه ارتباطی با کربلا دارد؟ آیا حادثه کربلا یادآور سجده است؟ در سایت یکی از مراجع دیدم که گفتند سجده بر تربت کربلا یادآور جانبازی و فداکاری ایشان است. در این تحلیل هم بحث یادآوری مطرح است یعنی سجده بر کربلا نوعی نماد و علامت است که می‌خواهد ما را به یاد چیزی بیندازد و آن چیز، طبق یک نظر جانبازی و فداکاری امام حسین(ع) و یاران ایشان است و طبق نظر دیگر، یادآور سجده حقیقی است.

سجده در نماز به معنای فناست

از طرفی علما گفتند حقیقت سجده در نماز به معنای فناست؛ یعنی ما می‌توانیم اینطور نتیجه بگیریم که سجده بر تربت کربلا درست است یادآوری حقیقت سجده است ولی حقیقت سجده چیزی جز مقام فنا نیست. پس حقیقت سجده یعنی بنده به مقام فنا رسیده است اما مقام فنا چیست؟ مقام فنا یعنی ما از خود رها می‌شویم. از کدام خود رها شویم؟ خود مجازی. وقتی ما از خود مجازی جدا می‌شویم به خود حقیقی می‌پیوندیم. خود مجازی بعد مادی و جسمانی ماست. خود مادی چیز بدی نیست و جلوه‌ای از خداوند و آیت الهی است. پس جسم چیز بدی نیست که از آن خلاص شویم. پس چه چیزی بد است؟

آن چیزی که بد است و باید از آن خلاص شد، دلبستگی و وابستگی و غرق شدن در خود مجازی است. پس ما در فنا قرار است از خود رها شویم و به خدا بپیوندیم. از خود رها شدن یعنی چه؟ یعنی از خود مجازی رها شوم و به خود حقیقی بپیوندم. خود مجازی هم یعنی دلبستگی و وابستگی با خود جسمانی. من چگونه می‌توانم از این خود رها شوم تا حقیقت خود را بیابم؟ اگر قرار است به خود حقیقی بپیوندیم باید نیازهای خودمان را خوب بشناسیم یعنی باید بفهمیم سه نوع نیاز داریم؛ نیازهای حیوانی و مادی مثل خوراک، نیازهای انسانی مثل تعلیم و تعلم، نیازهای متعالی مثل خودشناسی، مبدأشناسی، دنیاشناسی و معادشناسی.

باید از کربلا درس زندگی بگیریم

ربط این صحبت‌ها با حقیقت سجده چیست؟ ربطش این است که گفتیم سجده بر تربت کربلا به معنای یادآوری سجده حقیقی است و سجده حقیقی همان کاری است که امام حسین(ع) و یارانش انجام دادند. امام حسین(ع) چه کار کردند؟ به مقام فنا رسیدند یعنی از خود مجازی رستند و به خود حقیقی رسیدند. اگر ما بخواهیم چه به عنوان فرد، چه به عنوان خانواده، چه به عنوان سازمان، چه به عنوان جامعه، سجده حقیقی را بشناسیم و پیاده کنیم باید از جریان کربلا درس بگیریم. کربلا به ما درس زندگی می‌دهد و مهمترین درس آن از خود مجازی رها شدن و به خود حقیقی پیوستن است.

پس حرف بنده این است اگر بخواهیم از کربلا درس بگیریم، درسی که می‌گیریم درس سجده حقیقی است. سجده حقیقی هم یعنی از خود رستن و به خدا پیوستن و رسیدن به مقام فنا. ما چگونه می‌توانیم مثل امام حسین(ع) به مقام فنا برسیم؟ ما باید نیازهای خودمان را درست بشناسیم و آنها را درست مدیریت کنیم تا به مقام فنا برسیم. عرض کردم نیازهای ما سه بخش هستند. اگر ما بخواهیم به مقام فنا برسیم و اهل سجده حقیقی باشیم باید بتوانیم این سه نیاز را به خوب بشناسیم و به صورت صحیح مدیریت کنیم. مشکل بشر اینجاست که نه نیازهای خود را درست می‌شناسد و نه می‌تواند درست آنها را مدیریت کند. حتی ما مسلمان‌ها و شیعیان در این زمینه مشکل داریم. راهکار این است که اول ما نیازهای انسان را درست بشناسیم. انسان مدرن نیازهای خودش را درست نشناخته و از آنها غافل است. لذا انسان مدرن تمرکزش بر نیازهای حیوانی و مادی است.

پس ما برای اینکه به مقام فنا برسیم باید در درجه اول نیازهای خودمان را بشناسیم و در گام دوم به آنها پاسخ درست بدهیم. متأسفانه همه ما در مدیریت این نیازها هم مشکل داریم و به همین خاطر به مشکل برخورد کردیم.