غفلت از ظرفیت‌های قرآن در سیاست‌گذاری‌های جامعه
مدیر مرکز تحقیقات و پژوهش‌های قرآنی دانشگاه آزاد اهواز با بیان اینکه از ظرفیت‌های قرآن در سیاست‌گذاری‌های جامعه غافل هستیم، گفت: هدف از راه‌اندازی این مرکز این است که بتوانیم مفاهیم قرآنی و مباحث حدیثی را که زیر مجموعه تفسیر قرآن هستند وارد علوم انسانی کنیم.
سیدحسام‌الدین حسینی، مدیر مرکز تحقیقات و پژوهش‌های قرآنی با رویکرد سبک زندگی اسلامی دانشگاه آزاد اهواز در گفت‌وگو با ایکنا از خوزستان، درباره فعالیت این مرکز پژوهشی قرآنی گفت: مرکز تحققات و پژوهش‌های قرآنی با رویکرد سبک زندگی اسلامی در تهران در دانشگاه آزاد به ثبت رسیده است. این مرکز زیرمجموعه مراکز تحقیقاتی است که از معاونت پژوهشی دانشگاه آزاد مجوز گرفته و زیر نظر اداره پژوهش فعالیت می‌کنند. شاخصه‌‌هایی که برای ارزیابی ما تعیین شده است شاخص‌هایی است که با مفاهیم پژوهشی همسان است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: راه‌اندازی این مرکز از سیاست‌های پژوهشی دانشگاه آزاد است. وقتی دانشگاه مرکز تحقیقات راه‌اندازی میکند نگاهش علاوه بر پژوهش، اقتصاد و درآمدزایی است. همین نکته یکی از ملاک‌های ارزیابی این مرکز است. در این راستا، یکی از فعالیت‌های این مرکز برگزاری کارگاه توسط اساتید علوم انسانی در ادارات و سازمان‌ها و انعقاد قرار داد آموزشی با آموزش و پرورش در موضوع تعلیم و تربیت است.
وی درباره هدف راه‌اندازی مرکز مرکز تحققات و پژوهش‌های قرآنی گفت: هدف این است که بتوانیم مفاهیم قرآن و مباحث حدیثی که زیرمجموعه تفسیر قرآن هستند، وارد علوم انسانی کنیم. مثلاً تصور کنید در حوزه روانشناسی بتوانیم از آموزه‌های قرآن در درمان استرس و اضطراب استفاده کنیم. بعضی از استادان دانشگاه که با این مرکز همکاری دارند، تحقیقاتی در زمینه روانشناسی و دین داشته و مقالاتی دارند. یا در حوزه جامعه‌شناسی، محور مفاهیم طرح شده در این علم، اومانیسم یا انسان‌گرایی است، اما در قرآن کریم، محور جامعه و ستون اصلی آن را خانواده بر می‌شمارد. فرهنگ غالب در غرب، فردمحور است .
والدین دانش خود را به روزرسانی نکرده‌اند
مدیر مرکز تحقیقات و پژوهش‌های قرآنی با رویکرد سبک زندگی اسلامی ادامه داد: مسئله قابل طرح دیگر در این حوزه، جدایی نسل‌ها است که باید اساس آن را در عدم ارتباط صحیح والدین با فرزندان دانست. والدین به دلیل اینکه دانش خود را به روزرسانی نکرده‌اند، از فرزندان خود جا می‌مانند و نمی‌توانند نزد فرزندان جایگاه پشتوانه را داشته باشند. اینها نمونه‌ها و مصادیقی است که نشان می‌دهد می‌توان از قرآن استفاده کرد.
حسینی با بیان اینکه این مرکز در جهت دغدغه‌هایی که مقام معظم رهبری در حوزه علوم انسانی مطرح کرده‌اند، شکل گرفته است، افزود: معتقدیم علوم انسانی است که می‌تواند جامعه را مدیریت و به شکل صحیحی تدبیر کند، اما متأسفانه مبانی در علومی چون جامعه‌شناسی، روانشناسی، اقتصاد، حسابداری، علوم سیاسی و مدیریت ما غربی است. لذا تلاش کردیم در این مرکز به این مسئله و دغدغه بپردازیم. رویکردی که در این راستا در پیش گرفتیم مفهوم سبک زندگی اسلامی است.
وی گفت: سبک زندگی یک عنوان جامع و کامل است که می‌تواند تمام ابعاد زندگی انسان را دربربگیرد. این اصطلاح در مقابل سکولار لایف‌استایل (سبک زندگی غیردینی و مبتنی بر عقل و تجربه بشری) قرار دارد. معتقدیم علاوه بر عقل و تجربه، نیازمند وحی هستیم که یک مفهوم کامل‌تر و برتر از عقل و تجربه بشری برای اداره زندگی انسان است. امروز جای وحی در زندگی بشر خالی است. اگر غرب به سکولاریسم روی آورده است به دلیل آن است که منابع وحیانی تحریف نشده مثل قرآن کریم را در اختیار نداشته است.
حسینی با بیان اینکه معتقدیم قرآن کریم کتابی است که می‌تواند در همه زمان‌ها به نیازهای بشر پاسخگو باشد، توضیح داد: خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: «وَنَزَّلْنَا عَلَيْكَ الْكِتَابَ تِبْيَانًا لِكُلِّ شَيْءٍ» (نحل، 89) یا «وَ لَا حَبَّةٍ فِي ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَ لَا رَطْبٍ وَلَا يَابِسٍ إِلَّا فِي كِتَابٍ مُبِينٍ» (انعام، 59) اساسا اگر قرآن نتواند در تمام زمان‌ها پاسخگو باشد، نمی‌تواند آخرین کتاب الهی باشد و اینکه خداوند به نقل از رسول اکرم(ص) می‌فرماید: «وَقَالَ الرَّسُولُ يَا رَبِّ إِنَّ قَوْمِي اتَّخَذُوا هَذَا الْقُرْآنَ مَهْجُورًا» (فرقان، 30) ناظر به همین مسئله است که از قرآن به درستی استفاده نکردیم.
علوم انسانی برای بشر برنامه‌ریزی میکند
وی درباره دلیل انتخاب رویکرد سبک زندگی برای این مرکز تحقیقاتی گفت: اساساً این علوم انسانی هستند که برای بشر برنامه‌ریزی می‌کنند. مثلاً در علم اقتصاد نظریات اقتصادی پاسخ به این سؤال است که جامعه را از نظر اقتصادی چگونه مدیریت کنیم که به بهره‌وری و سود برسیم؟ در این نظریات، ملاک، منفعت و سود است و لاغیر و این شیوه مدیریت، جامعه را به یک جامعه مادی تبدیل میکند؛ جامعه‌ای که فقط به دنبال سود و بهره بالاتر است. در چنین جامعه‌ای، ارزش‌ها را پول و ثروت تعیین میکند. معنویت و اخلاق در این جامعه در راستای سود تعریف می‌شود و جایگاه دیگری ندارد.
حسینی با بیان اینکه مجوز تأسیس این مرکز در سال 98 صادر شد، اظهار کرد: برای اخذ مجوز این مرکز لازم بود دو هسته علمی تشکیل شود. ما دو کارگروه علمی زیر نظر مرکز با دو موضوع «سبک زندگی اسلامی» و «تعلیم و تربیت اسلامی» تشکیل دادیم که هر کارگروه متشکل از 5 عضو هیئت علمی است و برای هر گروه مدیری تعیین شد. ما فعالیت خود را به این دو هسته علمی محدود نکردیم و در کنار آن به سراغ سایر گروه‌های علمی رفتیم. مثلاً به سراغ گروه معماری رفتیم و پیشنهاد تشکیل گروه معماری اسلامی مطرح شد. بعد متوجه شدیم دانشجویان این رشته، در دوره ارشد و دکتری، دروس اسلامی متعددی را می‌گذرانند. با استادان آن رشته صحبت‌هایی شد و طبق گفته آنها، یکی از روش‌های معماری شهری و ساخت خانه، مفاهیم اسلامی است. این مفاهیم در مقالات و کتب وجود دارد اما در اجرا یا خبری از این مفاهیم نیست یا بسیار کم است. مقالات زیادی در این زمینه چاپ می‌شود. برای مثال یکی از آموزه‌ها در معماری شهری، این است که مساجد باید در محل‌هایی در شهرها ساخته شوند که از هر جای شهر بتوان مسجد را دید. در گذشته مساجد با گنبدهای بزرگ و سقف بلند ساخته می‌شد و این هیبت و جلال بنای مسجد تأثیر مذهبی خود را می‌گذاشت.
وی درباره میزان استقبال استادان دانشگاه از این قبیل پژوهش‌ها تصریح کرد: فعالیت‌های فرهنگی در بین قشر هیئت علمی زمانی می‌تواند نتیجه‌بخش باشد که منجر به نتایج مالی و سود اقتصادی هم باشد. لذا باید به فکر طرحی باشیم که بتوانیم استادان را به این مسیر سوق دهیم، یکی از راه‌ها، چاپ مقالات علمی استادان است، چون چاپ مقاله در ارتقای علمی اساتید نقش دارد. لازمه این کار آن است که مجله علمی پژوهشی داشته باشیم که متأسفاته هنوز نتوانستیم مجوز آن را بگیریم. یک راه دیگر این است که با شهرداری و مؤسسات مرتبط که کار آنها طرح جامع شهری و نظارت بر ساخت و ساز است، تفاهم‌نامه امضا کنیم. این کار پیگیری‌های خاص خود را می‌طلبد که مرکز تحققات و پژوهش‌های قرآنی توان و نیروی آن را ندارد.
خمس و زکات در اقتصاد ما نقشی ندارد
مدیر مرکز تحقیقات و پژوهش‌های قرآنی با رویکرد سبک زندگی اسلامی با تصریح به اینکه از ظرفیت قرآن در سیاست‌گذاری‌های خود غافلیم، به بیان نمونه‌ای از آموزه‌های قرآن در حوزه اقتصاد پرداخت و گفت: اقتصاد اسلامی بر مبنای خمس و زکات و خراج(مالیات) تعریف شده است. پیامبر اکرم(ص) خمس و زکات را در جهت رفع بی‌عدالتی اقتصادی و به بیان بهتر توسعه عدالت اجتماعی به کار گرفتند: آیه «و الغارمین» موارد مصرف خمس و زکات را بیان میکند که همه جنبه اجتماعی دارد. الان خمس و زکاتی که مصرف می‌شود در اقتصاد ما نقشی ندارد. خمس و زکات در کنار مالیات می‌تواند اساس اقتصاد کشور باشد و فقر و محرومیت را از این طریق رفع کرد. زکات آن چنان مهم است که همه جا پس از نماز در قرآن مطرح می‌شود.
در دوران پیروزی انقلاب اسلامی با مدیریت موفق جهادی مواجه شدیم که در عرصه نظامی و پزشکی و ... موفق بود. این روش مدیریت باید علمی بشود و به جای اینکه تنها در بحران‌ها خود را نشان دهد، روش‌های آن باید علمی بحث شود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: معمولاً بعضی استادان چون از دوره کارشناسی تا دکتری تماماً نظریات غربی را خوانده‌اند، درک این مسئله برایشان دشوار است و خود به خود افرادی با چنین دیدگاهی در مدیریت کشور حضور دارند و استقبالی از این تفکر نمی‌کنند. اگر قرار است تمدن اسلامی را احیا کنیم و حرف جدیدی برای دنیا داشته باشیم، باید از همین راه جلو برویم. تمدن‌سازی صورت نمی‌گیرد مگر اینکه شما به دنیا حاکمیتی بر منبا و معیارهای اسلامی نشان بدهید. مردم سبک‌های زندگی برخاسته از این حاکمیت را با یکدیگر مقایسه می‌کنند.
گفتنی است، مرکز تحقیقات و پژوهش‌های قرآنی دانشگاه آزاد اسلامی اهواز از سال 98 تاکنون پژوهش‌های متعددی انجام داده است؛ عناوین برخی از این پژوهش‌ها شامل موارد زیر است:
«نقش تشكیل حكومت عدل در جهت دفع افساد فی الأرض در حكومت و هنر اسلامی»، «جایگاه اجرت المثل خانه‌داری زنان بر مبنای قاعده احترام مال مسلم»، «تحلیل و بررسی نقش وقف به عنوان آموزه‌ای اسلامی بر تربیت و سلامت اجتماعی»، «جایگاه فقهی ربا و سود بانکی از نگاه متفکران جهان اسلام»، نقش فرشتگان در تدبیر جهان در قرآن و عهدین»، «بررسی تطبیقی مفهوم و کارویژه‌های خانواده در الگوی اسلامی و غربی»، «زن، مظهر جلوه‌گری جمال خداوند در عالم هستی»، «بررسی مبانی دینی زیبایی گرایی مد در پوشش و آرایش زنان»، «تبیین ویژگی‌های تفسیر عصری در چهار تفسیر موضوعی معاصر کارگفت‌های ترغیبی در قرآن کریم»، «بررسی تطبیقی نظام خانواده اُمانیستی و نظام خانواده محور اسلامی»، «تکالیف کارگزاران نظام اسلامی و شاخص‌های آنان در فقه اهل‌البیت(ع)»، «ریسک و نحوه مدیریت آن در راستای ارتقای بانکداری اسلامی»، «بررسی آثار قواعد فقهی حاکم بر تحقق اقتصاد مقاومتی»، «مسیر رستگاری کارگزاران نظام اسلامی از دیدگاه امام علی(ع)»، «کارگفت‌های ترغیبی و بررسی قوانین جورج لیکاف(نظریه ادب) در قرآن کریم»، «بررسی تحلیلی قواعد فقهی مؤثر در رشد اقتصادی ایران(با رویکرد تأثیرگذاری مسئولین و مردم)»، «بررسی تحلیلی ضرورت جهش تولید با رویکرد پیام نوروزی مقام معظم رهبری و مبانی فقهی حقوقی»، «مبانی رحمانی و قرآنی و عقلانی نفی بلایا در سبک زندگی اسلامی».
انتهای پیام
