حوزه پیشرفت کرده است ولی متحول نشده

به گزارش ایکنا، آیت‌الله رضا استادی؛ استاد درس خارج حوزه علمیه، شامگاه 10 بهمن ماه در نشست «بررسی تحولات صد سال اخیر حوزه علمیه قم» که در مؤسسه طلوع مهر در قم برگزار شد، گفت: پیشرفت‌های بسیار زیادی در عرصه‌های مختلف در حوزه علمیه ایجاد شده است ولی در عرصه اخلاقی تحولی نداشته‌ایم. 

آیت‌الله استادی تصریح کرد: تحولی که از قم و حوزه مورد انتظار است اول همان چیزی است که در ابتدای طلبگی به ما یاد داده‌اند یعنی«اوّل العلم معرفة الجبّار و آخر العلم تفويض الأمر اليه؛ سر آغاز علم، شناخت خداوند جبّار و سرانجام آن، واگذارى امور به اوست». هر جمعی از طلاب و هر حوزه‌ای اعم از قم و غیر آن باید یادش باشد که بنا بر مطرح‌شدن معرفت‌الله است و بنا بر این بوده که مسیر، مسیری باشد که همه به درجه اخلاقی مهم یعنی تفویض امور به خداوند برسند.

وی افزود: هدف حوزه مطمئنا این بوده است که برخی به مراتب علمی و معرفتی برسند و دیگران را هم با معرفت آشنا کنند و سنگری برای حفظ دین و احکام و عقاید باشند؛ بنابراین کسی که می‌خواهد در مورد تحولات حوزه قضاوت کند باید ببیند که حوزه از کجا شروع شده و به کجا منتهی شده است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تصریح کرد: الان که بنده صحبت می‌کنم در زمینه اخلاقی، خیلی توفیق وجود نداشته است زیرا باید ببینیم که اخلاق در قم چطور است؟ در بازار و خیابان و مدرسه و در بین پیر و جوان و ... آیا اخلاق همان اخلاقی است که در حوزه‌ها باید باشد؟ باید روی این مسائل خیلی فکر کنیم چون اگر از اخلاق غفلت شود به جایی نمی‌رسیم.

اخلاق هدف اصلی حوزه است

وی بیان کرد: آن چیزی که می‌تواند معرف یک حوزه و معرف یک مذهب و دین باشد به اخلاق برمی‌گردد زیرا بیشتر مردم نگاه می‌کنند که ببینند در امور سیاسی و اجتماعی و اقتصادی چقدر اخلاق وجود دارد. اینکه بگوییم اطلاعات حوزویان بیشتر شده درست است و شاید هزار برابر شده است؛ حوزه برای این تاسیس شده است که درس به دردبخوری ارائه شود تا کم‌کم طلاب تربیت شوند. 

استادی اظهار کرد: اگر از بعد اخلاق و دیانت واقعی صرفنظر کنیم به موازات پیشرفت ابزار و تکنولوژی، کارها و فعالیت‌های حوزه قم هم بیشتر شده است ولی فکر نمی‌کنم نام آن را بتوانیم تحول بگذاریم زیرا پیشرفت با تحول تفاوت دارد؛ ابزارها بیشتر و زمینه کار هم بیشتر شده است. یعنی یک روزی می‌خواستند چند صفحه مطلب چاپ کنند دشوار بود ولی امروز به راحتی چاپ می‌شود.

رشد کمی صرف، تحول نیست

وی با بیان اینکه ما 20 علم در حوزه نیاز داریم که باید باشد و از اول هم مطرح بوده است، گفت: در تک‌تک این علوم، پیشرفت رخ داده ولی این پیشرفت به خاطر ابزار است لذا تحول صورت نگرفته است. ابتدا فلان تعداد طلبه بوده است و حالا هزاران طلبه داریم؛ استاد مثلا 20 نفر بوده است و الان 300 نفر شده است، کتاب، فلان مقدار بوده است و الان هزاران جلد شده، مجله اصلا نبوده است یا یکی بوده است و الان 100 مجله داریم ولی معنای این‌ها، تحول در حوزه نیست.

آیت‌الله استادی افزود: بنا بود که حوزه به عامه مردم در مسائل مختلف دینی جوابگو باشد ولی جوابگویی به معنای این نیست که گفته شود اول دو نفر جوابگو بودند و حالا 50 نفر داریم، بلکه باید تحول حقیقی ایجاد شود؛ من قصد انتقاد ندارم ولی نباید چیزهایی را به حساب بیاوریم که نیست.

استاد حوزه قم اضافه کرد: آیا الان واقعا حوزه علمیه در دانشگاه‌ها جایی باز کرده است؟ به نظر بنده واقعا اینگونه نیست و طوری نشده است که دانشجو خودش را محتاج بداند که با حوزه سر و کار داشته باشد؛ روزی ما یک دانشنامه هم نداشتیم ولی الان ممکن است فهرست بدهند که ما فلان تعداد دانشنامه داریم که همه اینها درست است و باید باشد ولی معنای تحول چیز دیگر است و صرف پیشرفت، تحول نیست. 

آیت‌الله استادی بیان کرد: الان این همه بر روی کتاب‌خواندن در جامعه تاکید می‌شود ولی واقعا چقدر در این زمینه رشد کرده‌ایم؟ کتاب زیاد چاپ شده است ولی کتاب‌خوان هم زیاد شده است؟ بنده در مراسم رونمایی از کتابی بیان کردم که کتاب چاپ می‌شود و تعدادی هم هدیه می‌دهیم ولی اگر چند ماه بعد از کسانی که هدیه گرفته‌اند بپرسیم که چقدر آن را خوانده‌اند ممکن است تعداد کمی جواب مثبت بدهند. اینها البته انتقاد نیست بلکه بیان یکسری واقعیات است. 

پیشرفت حوزه در 40 زمینه

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه با بیان اینکه مجله زیاد است ولی خواندن آن محل حرف است، گفت: در حوزه و دانشگاه هم همینطور است و فقط فضای جامعه نیست؛ پیشرفت در حوزه علمیه قم فراوان وجود داشته است و بنده معتقدم که 40 سرفصل را می‌توان برای ارائه پیشرفت فهرست کنیم ولی در بحث معنویت و اخلاق، مشکل داریم و آن اخلاقی را که دنیا باید ببیند و الگو بگیرد را سراغ نداریم.

وی با بیان اینکه حوزه در 40 محوری که بنده یادداشت کرده‌ام کار خود را از صفر شروع کرده است، تصریح کرد: امروز به پیشرفت‌های زیادی هم رسیده است ولی در اخلاق هم پیشرفت داشته‌ایم؟ حاج شیخ، استادان خوبی را دعوت کرد که حوزه نضج بگیرد و همه خیال می‌کردیم وقتی این درس‌ها و استادان خوب و خداشناس هستند، همین معرفت و خداشناسی در همه افراد، راه خود را باز می‌کند؛ البته اوایل هم اینطور بود ولی شرایط زمانه به تدریج سبب کمرنگ‌شدن آن شده است.

استاد درس خارج حوزه اظهار کرد: گفته می‌شود حوزه 200 هزار طلبه و استاد دارد ولی آیا اهداف اصلی یعنی اخلاق در جامعه رشده کرده است؟ اگر ما دنبال تحول هستیم در یک کلمه حوزه باید جوابگوی مردم باسواد و بی‌سواد در امور دینی باشد که الان اینطور نیست. جواب مکرر داده می‌شود ولی آن چیزی که باید دنبال شود وجود ندارد. 

رشد حوزه در تفسیر

وی با بیان اینکه البته خیلی پیشرفت کرده‌ایم، افزود: وقتی بنده به قم آمدم یک مجله وجود داشت که مطالبی را می‌نوشتند ولی الان چه خبر است؟ گفته می‌شود الان 80 مجله فقط مربوط به مدیریت حوزه است و در هر رشته مانند تفسیر و تاریخ و ... مجله داریم؛ تفسیر اصلا در حوزه وجود نداشت ولی الان تفاسیر متعدد فارسی و عربی وجود دارد یا در علم حدیث چقدر کار شده است؛ حوزویان اصلا اطلاعاتی در مورد سیر حدیث نداشتند ولی امروزه فعالیت‌های بسیار زیادی انجام شده است و چقدر دانشنامه داریم.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم تاکید کرد: بنده معتقدم که در حوزه قم پیشرفت خیلی خیلی زیاد شده است و بیش از 100 برابر شده است و متناسب با زمان جلو رفته است ولی در اخلاق و معنویت پیشرفت نکردیم.