برخی از آیات سوره مریم و زخرف؛ مصادیقی برای نام علی(ع) در قرآن

به گزارش کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، یکی از سؤالاتی که درباره حضرت علی(ع) مطرح است، این است که نام مبارک ایشان در قرآن به کار رفته است یا خیر؟ پاسخ به این سؤال از آنجا که با فضایل علی(ع) در قرآن کریم ارتباط مستقیم پیدا می‌کند، اهمیت مضاعف می‌یابد. البته نباید از نظر دور داشت که صرف آمدن نام افراد در قرآن، دالّ بر فضل و برتری آن افراد نیست. برخی افراد حکم به عدم ذکر نام آن حضرت در قرآن می‌دهند برخی دیگر نیز درباره این مسئله ابراز بی‌اطلاعی می‌کنند.

کلمه علی در چند جای قرآن آمده است که با توجه به روایات و سیاق آیات به نظر می‌رسد که عَلَم باشد و در واقع این کلمه به صورتی دو پهلو و ابهام‌گونه در قرآن استفاده شده است که هم‌معنی صفت و هم‌معنی علم می‌دهد که در معنی علمیت احتمالا به نام مبارک علی(ع) اشاره دارد. برای نمونه به آیات  50، 56 و 57 سوره مریم و 4 سوره زخرف می‌توان اشاره شود.

بر اساس آیه «وَ وَهَبْنَا لَهُم مِّن رَّحْمَتِنَا وَجَعَلْنَا لَهُمْ لِسَانَ صِدْقٍ عَلِیًّا؛ و از رحمت‏ خویش به آنان ارزانى داشتیم و ذکر خیر بلندى برایشان قرار دادیم»(سوره مریم/50) مفسرانِ قائل به صفت بودن کلمه علیا، ضمیر «ه» در ایه 57 سوره مریم «وَرَفَعْنَاهُ مَکَانًا عَلِیًّا» را راجع به کل عبارت «لسان صدق علیا» دانسته و می‌گویند مراد آن است که حضرت علی(ع) در حکم مصداقی بارز برای «لسان صدق علیا» است؛ نه اینکه خود واژه علیا در آیه اشاره به نام علی (ع) باشد.

علما، مفسران و قائلان به «اسم علم بودنِ» این واژه در آیه شریفه با ارائه ادله و براهین مختلف سعی در اثبات مدعایشان دارند.
یکی از وجوه تفسیری در آیه مذکور، آن است که خداوند دعای ابراهیم(ع) را با قرار دادن حضرت علی بن ابی طالب(ع) در ذریه او اجابت کرده و از طریق وجود مبارک ایشان، نیک نامی و ذکر خیر و لسان صدق ابراهیم(ع) را در میان آیندگان، تضمین و به ثبوت رسانده است.

باتوجه به وجوه مختلف تفسیری، بهترین و صحیح‌ترین راه آن است که میان اقوال مختلف را جمع کنیم. چه آنکه اعتقاد به صفت بودن واژه علیا در آیه 50 مریم لزوما مستلزم نفی اعتقاد به «اسم علم بودن» آن نیت و بالعکس است.

نتیجه آنکه به نظر می‌رسد، بیان دو پهلوی واژه علیا، موجب دو دستگی آرا پیرامون آن شده است، امری که به خواست متکلم آن یعنی خداوند، به وقوع پیوسته و خدای تعالی از این سبک و اسلوب سخن گفتن، حکمت و هدفی را در نظر داشته است. به عبارت دیگر گویا خداوند در این آیه، الفاظ را به گونه‌ای چینش کرده تا قابلیت و استعداد حمل بر هر دو وجه معنایی را دارا باشد.

براساس آنچه گذشت روشن شد که نام مبارک علی(ع) به عینه در قرآن کریم وجود دارد و آیات 50 سوره مریم و 4 سوره زخرف، دال بر این فضیلت و حقیقت دلنشین است. البته پر واضح است که شمار آیات فضایل حضرت علی(ع) در قرآن بسیار بیش از این تعداد است، لکن مواردی که در آن واژه علی اشاره بر نام مبارک ایشان استعمال شده باشد، اختصاص به همین آیات شریفه فوق‌الذکر دارد.