فارابی معاصرتر از برخی پژوهشگران است
استادیار بخش ایرانشناسی دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه ملی قزاقی بیان کرد: فارابی دانشمندی است که معاصرتر از برخی از پژوهشگران ما است و هر اثر او به‌روز است و نمی‌توان فکر کرد که اندیشه او کهنه و به‌روز نیست. می‌توان جواب سوالات را در آثار فارابی پیدا کرد. جوانان را به مطالعه آثار فارابی تشویق می‌کنم و مطمئنم حتماً مطالب جالبی را در این آثار پیدا می‌کنند.
به گزارش ایکنا، مراسم بزرگداشت حکیم «فارابی» در روز جهانی فلسفه، امروز، 30 آبان‌ماه با سخنرانی جمعی از اندیشمندان، به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و به صورت مجازی برگزار شد؛
در ادامه مشروح سخنان غالیه قنبر بکوا، استادیار بخش ایرانشناسی دانشکده شرق‌شناسی دانشگاه ملی قزاقی فارابی را می‌خوانید؛
نام دانشگاه ما از سال 1992 فارابی است. بعد از استقلال قزاقستان اسم دانشگاه به فارابی تغییر کرد و همه به خصوص خود من بسیار افتخار می‌کنم که نام این دانشگاه نام یک دانشمند بزرگ دنیای اسلام است. ما خرسندیم که در ایران روزی به نام روز فارابی وجود دارد. درباره فارابی حرف‌زدن کار آسانی نیست. فارابی چندین رساله بسیار مهم نوشته و توضیحاتی بسیار کامل و مفصل برای آثار فیلسوفان قبل از خود نگاشته است. وقتی ما با دانشجویان و مردم معمولی صحبت می‌کنیم، چطور می‌توان نظر فیلسوفانه فارابی را به آنها منتقل کرد؟ کتاب‌های بسیار زیادی نوشته‌شده و زبان آنها بسیار سخت و سنگین است؛ بنابراین امروز دو مطلب از ابونصر فارابی را مطرح می‌کنم.
فارابی کلید خوشبختی را علم و دانش می‌داند
فارابی می‌نویسد که کلید خوشبختی در علم و دانش است و هرکسی که علم و دانش دارد، خوشبخت است و اگر از اولین تا آخرین روز در زندگی علم بجوییم می‌توانیم به خوشبختی برسیم؛ یعنی خوشبختی از طریق کسب علم و دانش میسر می‌شود. فارابی به نکته خوبی اشاره می‌کند که هرکسی علم و تحصیلات عالی دارد، اگر اخلاق بدی داشته باشد، هیچ فایده‌ای ندارد و این انسان نمی‌تواند خود را به عنوان یک دانشمند و فردی عالم مطرح کند. چون که علم و دانش ما را تربیت می‌کند و ما را خوش‌اخلاق‌تر می‌کند و انسانیت ما بیشتر می‌شود. این دو مطلب در آثار فارابی به طور متعدد تکرار می‌شود و بسیار ارزش دارد؛ به خصوص امروز که ما در دنیایی بسیار خطرناک و وابسته به اینترنت زندگی می‌کنیم و علم و دانش را به نوعی دیگر توصیف و دریافت می‌کنیم.
غیر از این، بیشتر دانشجویان می‌پرسند آیا فارابی آن طور که شما می‌گویید، تمام رشته‌های علوم از جمله طبیعی، پزشکی و فلسفه را خوانده است و در تمام رشته‌ها کتاب نوشته است؟ آیا ایشان در مورد شیمی و فیزیک و پزشکی نیز رساله‌ای از خود باقی گذاشته است؟ من دوست داشتم امروز برخی از این موضوعات را مطرح کنم. به نظر فارابی باید به همه این رشته‌ها فیلسوفانه نگاه کنیم؛ یعنی از دید فارابی فلسفه پدر تمام علوم است و اگر فلسفه‌اش وجود نداشته باشد هیچ علمی پیشرفت ندارد.
سخن فارابی در مورد بدن انسان
فارابی اولین‌بار درباره اعضای بدن انسان حرف بسیار مهمی گفته است که به عقیده پژوهشگران این پاسخی به رساله جالینوس بوده که دانشمند یونانی است. این مقاله بسیار کوتاه است و به کیمیا مربوط است. کیمیا به علم شیمی و پزشکی مرتبط است. در زمان فارابی کیمیاگران زیاد بودند و فارابی در این مقاله از آنان انتقاد می‌کند و آنها را به دو گروه تقسیم می‌کند که یک گروه به دنبال نوعی سنگ بودند و از این موضوع سوءاستفاده می‌کردند. فارابی در این مورد می‌نویسد که کیمیاگران از موضوع کیمیا سوءاستفاده می‌کنند و متوجه چیزی نشده‌اند که ذات طلا یا نقره عوض نمی‌شود. مثلا طلا و نقره از نظر طبیعت همتا ندارد و معلوم است که هیچ کیمیاگری نمی‌تواند سنگ را به طلا و نقره تبدیل کند و این صد درصد یک دروغ است که کیمیاگران در آن زمان از آن استفاده می‌کردند.
بنابراین فارابی می‌نویسد: ذات هر چیز ممکن است ذوب شود؛ مثل نقره و طلا ولی تبدیل به چیز دیگری نمی‌شود؛ چون هرکدام از این سنگ‌ها همتا ندارند و ذات خود را حفظ می‌کنند. فارابی مطلب مهم دیگری را در مورد علم اعضای بدن مطرح می‌کند که توضیحی بر رساله دانشمندان یونانی است و مقاله‌ای کوتاه وجود دارد که احتمالاً جوابی بر نوشته‌های جالینوس و ارسطو است و مشخص می‌کند که او در علم طب نیز مطالعه کرده است؛ مثلاً وقتی انسان بیمار می‌شود، طبیب باید اعضای بدن انسان را بشناسد و اینکه غذای این انسان چیست و باید چه خوراکی را استفاده کند.
انسان معمولاً سه‌نوع خوراک استفاده می‌کند: یکی گوشت حیوانات و دیگری گیاهان و دیگری آب طبیعی. وقتی می‌بینیم هرسه سالم هستند، بدن انسان هم سالم است. اگر گوشت سالم نبود، انسان صد درصد بیمار می‌شود یا اینکه ما بی‌جا و کمتر یا بیشتر از حد این ماده غذایی را استفاده می‌کنیم. غیر از این فارابی تأکید می‌کند که تغذیه خوب داروی طبیعی ما است؛ یعنی درست و به‌جا و در وقت غذاخوردن کلید سلامتی ما است که اولین‌بار از سوی وی در جوامع اسلامی مورد اشاره قرار گرفته است. غیر از این، فارابی به علم زیست‌شناسی و گیاه‌شناسی نیز پرداخته است که بحث بسیار مفصلی دارد. همچنین فارابی به زبان‌شناسی هم پرداخته است.
اما نکته دیگر اینکه فارابی‌شناسی در قزاقستان اهمیت و ارزش بسیاری داشته است؛ به خصوص از سال 1970 میلادی به‌بعد و در زمان شوروی سابق که تلاش زیادی شد تا برخی از آثار معروف فارابی به ویژه موسیقی کبیر و آثار او در حوزه فلسفه، منطق یا ریاضیات و البته کتاب «الحروف» را به زبان قزاقی ترجمه کردند. البته بیشتر این آثار ابتدا به زبان روسی ترجمه شده بودند و بعد به زبان قزاقی ترجمه شدند. در سال گذشته که قزاقستان هزار و صد و پنجاهمین سالگرد ابونصر فارابی را به صورت گسترده و باشکوه جشن گرفت، در دو سال چندین کتاب فارابی از زبان اصلی توسط فارابی‌پژوهان به زبان قزاقی ترجمه و با توضیحات علمی کامل چاپ شد. این نشان می‌دهد که یک دوره جدید فارابی‌پژوهشی در قزاقستان شروع شده است و امیدواریم در آینده نزدیک تمام آثار او را از زبان اصلی به قزاقی و روسی ترجمه کنیم و توضیحات علمی مفصلی توسط فارابی‌پژوهان نوشته شود و مردم ما بیشتر با آثار این حکیم بزرگ آشنا شوند.
فارابی دانشمندی است که معاصرتر از برخی از پژوهشگران ما است و هر اثر او به‌روز است و نمی‌توان فکر کرد که اندیشه او کهنه و به‌روز نیست. می‌توان جواب سوالات را در آثار فارابی پیدا کرد. جوانان را به مطالعه آثار فارابی تشویق می‌کنم و مطمئنم حتما مطالب جالبی را در این آثار پیدا می‌کنند.
انتهای پیام
