تأثیر عضویت ایران در شانگهای بر پیشبرد پروژه دلارزدایی

عزت‌الله یوسفیان، کارشناس اقتصادی و عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس دهم در گفت‌وگو با ایکنا، درباره تأثیر عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای بر کاهش سلطه دلار و جایگزینی آن با ارزهای کشورهای عضو گفت: عضویت در سازمان همکاری‌های شانگهای صرفاً به معنای دلارزدایی و کاهش هژمونی دلار نیست و اینکه بگوییم با عضویت در این سازمان می‌توان با ارزهای ملی و محلی مبادله انجام داد اطمینان خاطر وجود ندارد. به طور کلی این موضوع بستگی به تمامی اعضا دارد ولی چون کشورهای عضو این سازمان ملاحظات خاص خود را دارند ممکن است تجارت با ارزی به غیر از دلار را پیگیری نکنند.

وی افزود: به هر حال همه اعضای شانگهای که تحریم نیستند و به راحتی می‌توانند با هر ارزی که می‌خواهند تبادلات تجاری داشته باشند و محدودیتی برای آنها وجود نداد و لذا نمی‌توان این کشورها را قانع کرد با ایران به غیر از دلار مراوده اقتصادی داشته باشند. به نظر من عضویت ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای فرصت خوبی است ولی بهره‌برداری از ثمرات آن نیازمند رفع کامل تحریم‌هاست و تا زمانی‌که تحریم‌ها رفع نشوند، نباید انتظار منفعت حداکثری را داشت و تا حدودی این کشورها حساب سود و زیان خود را دارند.

ضرورت هم‌فکری ایران با کشورهای عضو شانگهای با هدف دلارزدایی

کارشناس اقتصادی ادامه داد: به نظر من جمهوری اسلامی ایران به همراه اعضای تحریم‌شده باید هم‌فکری و همت داشته باشند تا همه کشورهای عضو را قانع کنند که اگر امروز ایران و روسیه تحریم شده امکان دارد فردا بنا به دلایلی نوبت آنها شود، به عبارت دیگر باید این باور نهادینه شود و حداقل همه اعضا تجارت با ارزهای دیگر را برای روز مبادا به عنوان راهکار بپذیرند و همین موضوع هم نیازمند دیپلماسی فوق‌العاده قوی در سطوح مختلف است.

یوسفیان با بیان اینکه دلارزدایی از اقتصاد هرچند اقدام خوبی است، اما باید ارزی که قرار است ملاک و معیار تجارت قرار گیرد مشخص شود، گفت: گاهی اوقات دلارزدایی و قطع وابستگی اقتصاد به دلار خیلی هم مثبت و ثمربخش نیست و ممکن است برای اقتصاد محدودیت ایجاد کند و همکاری‌های اقتصادی ایران را به چند کشور خاص و انگشت‌شمار محدود سازد که تحت این شرایط عدم تنوع بازار و عدم درهم‌تنیدگی اقتصادی و سلطه ارزهای دیگر را شاهد خواهیم بود. به عنوان مثال ممکن است با هدف رهایی از سلطه دلار در دامن سلطه یوآن یا روبل قرار بگیریم. پس پیش از دلارزدایی باید تنوع بازارها و ارزهایی که قرار است با آن کار شود را مدنظر قرار دهیم.

لزوم طرح فرمول جهان‌شمول ارزی

وی با تأکید بر این نکته که باید فرمولی تعریف شود که یک فرمول جهان‌شمول ارزی محسوب شود، اظهار کرد: در کنار معرفی فرمول جهان‌شمول باید سروسامانی هم به اقتصاد داخلی داد. فرض کنید پروژه دلارزدایی از اقتصاد کلید زده شد و کشورها موافقت کردند با ایران با ارزی به غیر از دلار مبادله داشته باشند اما وقتی همچنان مشکل خلق پول به قوت خود باقی است، ریسک اقتصادی ایران به شدت زیاد است، بازارهای غیرمولد جذابیت بیشتری دارند و دیگر موارد چگونه می‌توان پروژه دلارزدایی را به صورت کامل پیش برد. قطعاً اقتصاد بین‌الملل از اقتصاد داخلی نشئت می‌گیرد و وقتی اقتصاد داخلی قوی نباشد موفقیتی هم در اقتصاد بین‌الملل رقم نخواهد خورد.

این کارشناس اقتصادی به نقش مردم در پیشبرد پروژه دلارزدایی از اقتصاد اشاره و تأکید کرد: همه ما می‌دانیم دلار یا هر ارز دیگری فقط برای صادرات و واردات کاربرد دارد ولی نگرانی مردم از آینده اقتصادی و نبود جذابیت تولید سبب شده تا مردم عادی هم که هیچ نیازی به دلار ندارند وارد عرصه خرید و فروش دلار شوند و همین مسئله نیاز کشور به دلار را با شدت افزایش داده و چون تقاضا و عرضه در بازار ارز با هم برابر نیستند قیمت دلار به صورت نجومی افزایش پیدا می‌کند، به عبارتی انتظارات تورمی اجازه نمی‌دهد پروژه دلارزدایی با موفقیت پیش برود به ویژه وقتی مردم همه چیز را در دلار می‌بینند. به نظر من تا زمانی‌که انتظارات تورمی کاهش پیدا نکند و مردم با دولت هم‌مسیر نشوند بعید است به زودی دلارزدایی به صورت کامل محقق شود.

نقش صندوق تهاتر ارزی در کاهش سلطه دلار

یوسفیان در پایان با اشاره به پیشنهاد تشکیل صندوق تهاتر ارزی میان کشورهای عضو سازمان همکاری‌های شانگهای گفت: همانطور که گفتم تا زمانی که میان همه اعضا اجماع و یک باور مشترک به وجود نیاید تأسیس چنین صندوق‌هایی خیلی اثرگذاری ندارند.

گفت‌وگو از سعید امینی